Πιστοί σύντροφοι και συνοδοιπόροι του ανθρώπου εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι σκύλοι μας προσφέρουν γενναιόδωρα την αγάπη τους και κάνουν πιο πλούσια τη ζωή μας.

Εμείς, από τη μεριά μας, προσπαθούμε ως κηδεμόνες να τους φροντίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καλύπτοντας τις ανάγκες τους, εκδηλώνοντας τρυφερότητα και δείχνοντάς τους έμπρακτα πόσο σημαντικοί είναι για εμάς.

«Κλειδί» σε αυτήν την αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης, σεβασμού και αγάπης είναι η επικοινωνία με το αγαπημένο μας κατοικίδιο.

Ο Τούρκος συγγραφέας Ορχάν Παμούκ έγραψε κάποτε σε ένα βιβλίο του ότι, αντίθετα με την πεποίθηση πολλών, «οι σκύλοι μιλούν, αλλά μόνο σε εκείνους που ξέρουν να ακούν». Παρόλο που δεν χρησιμοποιούμε την ίδια γλώσσα, αυτά τα απίστευτα εκφραστικά πλάσματα επιστρατεύουν μια ευρεία γκάμα από ήχους, γκριμάτσες και κινήσεις του σώματός τους για να μας δείξουν τι νιώθουν και τι χρειάζονται. Επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι εκφράσεις του προσώπου τους αυξάνονται όταν αντιλαμβάνονται ότι τα κοιτάζουν άνθρωποι: δεν είναι απλώς αντανακλαστικές ή ακούσιες αντιδράσεις, αλλά φαίνεται να εντάσσονται σε μια ενεργή προσπάθεια των σκύλων να επικοινωνήσουν μαζί μας.

Τα «εμπόδια» στην επικοινωνία

Ως «δέκτες» αυτών των εξωλεκτικών μηνυμάτων, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τα ερμηνεύσουμε σωστά, ωστόσο φαίνεται ότι υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που υπονομεύουν αυτή μας την προσπάθεια.

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 10 Μαρτίου του 2025 στο περιοδικό Anthrozoös από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Αριζόνα αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι συχνά παρερμηνεύουμε τα σήματα που μας στέλνει ένας σκύλος, κυρίως επειδή η προσοχή μας στρέφεται στις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκδηλώνεται μια συμπεριφορά, και όχι σ’ αυτό καθαυτό το ζώο.

Οι άνθρωποι τείνουν να μην κοιτάζουν τι κάνει ένας σκύλος «αλλά να παρατηρούν την κατάσταση που τον περιβάλλει και να βασίζουν σε αυτήν τη συναισθηματική τους αντίληψη», εξηγεί στον ιστότοπο Phys.org η Holly Molinaro, ειδικός στην ευζωία των ζώων και μία εκ των συγγραφέων της μελέτης.

Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να συμβάλλει στην… ασυνεννοησία, είναι η τάση των ανθρώπων να προβάλλουν τα δικά τους συναισθήματα στο χνουδωτό τετράποδο που έχουν μπροστά τους. Αυτή η «ανθρωπομορφοποίηση» της αλληλεπίδρασης «θολώνει» ακόμη περισσότερο την πραγματική κατανόηση της συναισθηματικής κατάστασης του ζώου και του μηνύματος που ενδεχομένως προσπαθεί να στείλει.

Τι έδειξαν τα πειράματα των ερευνητών

Η Molinaro και ο συνεργάτης της, Clive Wynne, οργάνωσαν δύο πειράματα για να ερευνήσουν τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα των σκύλων. Για τον λόγο αυτό βιντεοσκόπησαν έναν σκύλο σε θετικές καταστάσεις (όπου π.χ. του παρουσίαζαν το λουρί του για βόλτα ή μια λιχουδιά) και σε λιγότερο θετικές καταστάσεις (όπου του έδειχναν μια ηλεκτρική σκούπα ή του μιλούσαν με αυστηρό ύφος).

Στο πρώτο πείραμα, οι επιστήμονες έδειξαν σε 383 συμμετέχοντες το οπτικό υλικό. Σε κάποια από τα βίντεο οι θεατές μπορούσαν να δουν τι συνέβαινε γύρω από τον σκύλο, ενώ σε άλλα όχι. Στο δεύτερο πείραμα, παρουσιάστηκαν σε ένα διαφορετικό κοινό 485 ανθρώπων προσεκτικά μονταρισμένα βίντεο, στα οποία ο σκύλος που είχε καταγραφεί σε μια θετική κατάσταση έμοιαζε να βρίσκεται σε μια αρνητική και το αντίστροφο.

Και στα δύο πειράματα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αξιολογήσουν πόσο χαρούμενος και ενθουσιασμένος έδειχνε ο σκύλος σε κάθε βίντεο.

Αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές ήταν πως οι θεατές, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, βάσιζαν κάθε φορά την αντίληψή τους για τη διάθεση του σκύλου σε όσα εκτυλίσσονταν – ή έδειχναν να εκτυλίσσονται – γύρω του, και όχι στις ίδιες τις αντιδράσεις του.

«Βλέπεις έναν σκύλο να παίρνει μια λιχουδιά και υποθέτεις ότι πρέπει να αισθάνεται ωραία. Βλέπεις έναν σκύλο που τον μαλώνουν και υποθέτεις ότι πρέπει να νιώθει άσχημα. Αυτές οι υποθέσεις, ωστόσο, δεν έχουν καμία σχέση ούτε με τη συμπεριφορά του ζώου ούτε με τα συναισθηματικά σήματα που στέλνει», εξηγεί η Molinaro. Και προσθέτει: «Στη μελέτη μας, όταν δείξαμε σε ανθρώπους ένα βίντεο με έναν σκύλο που έδειχνε να αντιδρά σε μια ηλεκτρική σκούπα, όλοι είπαν ότι αισθανόταν λυπημένος και αγχωμένος. Όταν όμως τους δείξαμε ένα βίντεο με την ίδια ακριβώς αντίδραση, αλλά συνδυασμένη αυτή τη φορά με τη θέα ενός λουριού βόλτας, συμπέραναν ότι ο σκύλος ένιωθε ήρεμος και χαρούμενος. Οι συμμετέχοντες δεν έκριναν τα συναισθήματά του με βάση τη συμπεριφορά του, αλλά με βάση την κατάσταση στην οποία βρισκόταν».

Η «παγίδα» της ανθρωπομορφοποίησης

Σύμφωνα με την ερευνήτρια, παρόλο που οι άνθρωποι και οι σκύλοι έχουν αναπτύξει έναν ισχυρό δεσμό μέσα στους αιώνες, αυτό δεν σημαίνει ότι επεξεργάζονται ή εκφράζουν τα συναισθήματά τους με τον ίδιο τρόπο. «Πάντα θεωρούσα προκατειλημμένη την ιδέα ότι οι σκύλοι και οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τα ίδια συναισθήματα, καθώς δεν υπάρχει πραγματική επιστημονική απόδειξη για κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό ήθελα να εξετάσω αν υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν την αντίληψή μας για τα συναισθήματα των σκύλων», λέει η Molinaro.

«Αν όντως υπάρχουν και αν εμείς, ως άνθρωποι, βασίζουμε την ερμηνεία της συναισθηματικής κατάστασης ενός σκύλου σε στοιχεία που δεν σχετίζονται άμεσα με τον ίδιο, τότε, τόσο ως επιστήμονες όσο και ως κηδεμόνες κατοικιδίων, πρέπει να επανεξετάσουμε την προσέγγισή μας», σημειώνει η ίδια.

Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι η συγκεκριμένη μελέτη έχει περιορισμούς, καθώς βασίστηκε στη συμπεριφορά ενός και μόνο σκύλου. Επιπλέον, οι «επιδόσεις» των συμμετεχόντων θα ήταν πιθανότατα καλύτερες εάν τους είχε ζητηθεί να αξιολογήσουν τα συναισθήματα του δικού τους κατοικιδίου, παραδέχεται στους New York Times ο Δρ. Clive Wynne, που συνεργάστηκε με τη Molinaro στο πλαίσιο της έρευνας.

Πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτά τα εμπόδια στην επικοινωνία;

Για τη Molinaro, η λανθασμένη ερμηνεία των σημάτων επικοινωνίας που μας στέλνει ο σκύλος μας μπορεί να επηρεάσει την ευζωία του. Πώς μπορούμε όμως να ξεπεράσουμε αυτές τις δυσκολίες για να κατανοήσουμε καλύτερα τους τετράποδους φίλους μας; Το πρώτο βήμα, σύμφωνα με την ειδικό, είναι να αποδεχτούμε ότι μπορεί να μην είμαστε τόσο καλοί όσο νομίζουμε στο να διαβάζουμε τα συναισθήματά τους.

«Πρέπει να είμαστε πιο ταπεινοί ως προς την ικανότητά μας να κατανοούμε τους σκύλους μας», λέει χαρακτηριστικά, προτείνοντας στους κηδεμόνες να προσπαθούν ενεργά σε κάθε κατάσταση να εστιάζουν την προσοχή τους στη συμπεριφορά του κατοικιδίου τους, αντί να παρατηρούν μόνο όσα συμβαίνουν γύρω του. «Κάθε σκύλος έχει τη δική του προσωπικότητα και τις δικές του μοναδικές συναισθηματικές εκφράσεις. Δώστε προσοχή στα σήματα και τις συμπεριφορές του δικού σας σκύλου».

Όσο για τον συνεργάτη της, Δρ. Wynne, αυτός ελπίζει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης θα λειτουργήσουν ως «καμπανάκι» για τους κηδεμόνες, όπως συνέβη και με τον ίδιο. «Θα εφαρμόσω όσα έμαθα στη δική μου ζωή», λέει ο ειδικός, που πρόσφατα υιοθέτησε ένα ηλικιωμένο Greyhound. «Η αποστολή μου είναι να μάθω πώς εκφράζεται, γιατί αν ξέρω τι την κάνει χαρούμενη ή λυπημένη θα μπορώ να της προσφέρω μια πιο ευτυχισμένη ζωή».

Με πληροφορίες από Phys.org, New York Times