Οι σκύλοι είναι πραγματικά οι πιο πιστοί φίλοι του ανθρώπου.

Είναι, όμως, και οι παλαιότεροι; Οι δεσμοί που αναπτύσσουμε με τα αγαπημένα μας χνουδωτά φιλαράκια είναι τόσο ισχυροί που συχνά μας φαίνεται αδιανόητο πως κάποτε οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς τη συντροφιά τους. Πότε και πώς εξημερώθηκαν, άραγε, οι σκύλοι;

Η συντροφική σχέση μεταξύ ανθρώπων και σκύλων στην αρχή είχε βασιστεί στην ανάγκη των ανθρώπων για βοήθεια με τη φύλαξη των κοπαδιών και το κυνήγι, καθώς και με την ασφάλεια. Με τη σειρά τους, οι σκύλοι λάμβαναν συντροφικότητα, προστασία, είχαν καταφύγιο, και μια σταθερή πηγή τροφής. Το πότε και πώς ακριβώς, όμως, εξημερώθηκαν, είναι ένα θέμα που απασχολεί τους επιστήμονες εδώ και πολλά χρόνια. Θεωρείται ότι οι σκύλοι εξελίχθηκαν από λύκους οι οποίοι μπήκαν σε ανθρώπινους καταυλισμούς, πιθανότατα ψάχνοντας φαγητό.

Το 2020 διεξήχθη μια διεθνής έρευνα που μελέτησε τα γονιδιώματα (το σύνολο του DNA στον πυρήνα των βιολογικών κυττάρων) από λείψανα 27 αρχαίων σκύλων οι οποίοι συνδέονταν με διαφορετικούς αρχαιολογικούς πολιτισμούς. Οι ερευνητές συνέκριναν τα ευρήματά τους με όσα γνωρίζουμε για τους μοντέρνους σκύλους. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν ότι, φυλές σαν το Rhodesian Ridgeback στη Νότια Αφρική, και τα Τσιουάουα και τα Xoloitzcuintle στο Μεξικό, διατηρούν γενετικά ίχνη των αρχαίων ιθαγενών σκύλων των περιοχών αυτών.

Ο ωδικός σκύλος της Νέας Γουινέας είναι αντιπροσωπευτικός μιας γενεαλογίας που εντοπίστηκε στους σκύλους στην Ασία και την Ωκεανία.

Όσον αφορά στην Ανατολική Ασία, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Οι κινέζικες φυλές φαίνεται πως αντλούν τα γονίδιά τους από ζώα όπως είναι ο Αυστραλιανός dingo και ο ωδικός σκύλος της Νέας Γουινέας, ενώ οι υπόλοιπες προέρχονται από την Ευρώπη και τις Ρωσικές στέπες.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα από την ανάλυση του DNA, όλοι οι σκύλοι προέρχονται από έναν εξαφανισμένο πληθυσμό λύκων – ή, τουλάχιστον, από λύκους που συγγένευαν. Ακόμα και αν υπήρξαν περισσότερες εξημερώσεις στον κόσμο, οι υπόλοιπες γενεαλογίες δεν φαίνεται να συνέβαλαν ιδιαίτερα στους ύστερους σκύλους με το DNA τους.

Σύμφωνα με τον Δρ. Pontus Skoglund που συμμετείχε στην έρευνα και είναι αρχηγός της ομάδας του εργαστηρίου της Αρχαίας Γενετικής στο Ινστιτούτο Crick του Λονδίνου: “Οι σκύλοι είναι πολύ ιδιαίτεροι λόγω αυτού του περίεργου πράγματος, αν το σκεφτείτε, όταν όλοι οι άνθρωποι ήταν ακόμα κυνηγοί τροφοσυλλέκτες, εξημέρωσαν αυτό που στην πραγματικότητα είναι ένα άγριο σαρκοφάγο ζώο – οι λύκοι είναι πολύ τρομαχτικοί σε πολλά μέρη του κόσμου. Το ερώτημα είναι πώς το έκαναν αυτό οι άνθρωποι; Πώς έγινε; Αυτό μας ενδιαφέρει τελικά.”

Είπε, ακόμα, ότι δεν είναι ξεκάθαρο πότε και πού έγινε η πρώτη εξημέρωση. “Η ιστορία των σκύλων είναι τόσο δυναμική που δεν μπορείς να βασιστείς πολύ στο ότι ακόμα υπάρχει για να εξερευνήσουμε με προθυμία το DNA τους. Για τους σκύλους, θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε: η κρύα Σιβηρία, η ζεστή Εγγύς Ανατολή, η Νοτιοανατολική Ασία. Όλες αυτές είναι πιθανότητες στο μυαλό μου.”

Το σίγουρο είναι ότι σκύλοι εξημερώνονταν ακόμα και 11000 χρόνια πριν, κατά το τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων. Αυτό επιβεβαιώνει ότι οι σκύλοι εξημερώθηκαν πριν από οποιοδήποτε άλλο γνωστό είδος.

Όπως είπε ο Anders Bergström, συγγραφέας της έρευνας και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Crick: “Αν κοιτάξουμε πίσω πριν από τέσσερις ή πέντε χιλιάδες χρόνια, μπορούμε να δούμε ότι η Ευρώπη ήταν μια πολύ ποικιλόμορφη περιοχή ως προς τους σκύλους. Παρότι οι Ευρωπαϊκοί σκύλοι που βλέπουμε σήμερα βγαίνουν σε μια τρομερή ποικιλία σχημάτων και μορφών, γενετικά προέρχονται μόνο από μια πολύ μικρή υποομάδα της ποικιλομορφίας που υπήρχε τότε”.