Τα συναισθήματα που αναπτύσσονται μεταξύ ανθρώπων και σκύλων είναι τόσο βαθιά και ιδιαίτερα που δύσκολα μπορούν να περιγραφούν με λέξεις.

Τουλάχιστον όσοι βρισκόμαστε στη μία μεριά – στην ανθρώπινη – γνωρίζουμε πολύ καλά τα συναισθήματα του αγνού, σχεδόν παιδικού ενθουσιασμού, της ζεστασιάς, και της προστατευτικότητας που μας προξενεί ο σκύλος μας. Τι συμβαίνει, όμως, από την άλλη μεριά; Σίγουρα θα έχετε αναρωτηθεί πώς να νιώθει ο σκύλος σας όταν σας βλέπει.

Μπορεί να ανακουφιστείτε αν μάθετε ότι τα συναισθήματα των σκύλων όταν αλληλεπιδρούν με τους αγαπημένους τους ανθρώπους προσομοιάζουν έντονα τα συναισθήματα που τρέφει ένας ερωτευμένος άνθρωπος προς τον/την σύντροφό του, ή την τρυφερότητα που νιώθει ένας γονέας για το μωρό του. Ποια είναι, όμως, η χημεία που κρύβεται πίσω από τις σχέσεις ανθρώπων-σκύλων;

Η δράση της οξυτοκίνης

Στην πραγματικότητα, έχετε όντως “χημεία” με τον σκύλο σας. Η ορμόνη που ευθύνεται για τα έντονα συναισθήματα που αναπτύσσονται μεταξύ ανθρώπου και σκύλου είναι η οξυτοκίνη. Πρόκειται για μια ορμόνη που βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα στις μητέρες όταν αντικρίζουν τα μωρά τους, και στους ανθρώπους που είναι σε ευτυχισμένες ρομαντικές σχέσεις. Όσον αφορά στις σχέσεις μητέρας-παιδιού, τα υψηλά επίπεδα οξυτοκίνης ευθύνονται, σε μεγάλο βαθμό, για τη μητρική φροντίδα, κάτι που οδηγεί σε μωρά πιο δεμένα με τη μαμά τους, και κάπως έτσι διαιωνίζεται ο κύκλος της φροντίδας. Τα επίπεδα οξυτοκίνης αυξάνονται όταν μια μητέρα αγγίζει συχνά το μωρό της και μειώνονται όταν το άγγιγμα περιορίζεται.

Οξυτοκίνη και σκύλοι

Η πρώτη έρευνα που ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο τα επίπεδα οξυτοκίνης επηρεάζουν τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και σκύλων, δημοσιεύτηκε το 2015 στο περιοδικό Science.

Στα πλαίσια της έρευνας, παρατηρήθηκε για 30 λεπτά η αλληλεπίδραση ζευγαριών ανθρώπων-σκύλων. Οι σκύλοι που κοιτούσαν για περισσότερη ώρα τους κηδεμόνες τους παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα οξυτοκίνης απ’ ότι τα ζεύγη που δεν κοιτάζονταν για πολλή ώρα. Επομένως, τα συναισθήματα που αναπτύσσονται μεταξύ ανθρώπων και σκύλων προσομοιάζουν αυτά που αναπτύσσονται μεταξύ δύο ερωτευμένων ανθρώπων, ή ανάμεσα στη μητέρα και στο μωρό της.

Βέβαια, εδώ πρέπει να λάβουμε υπόψη και την εξής λεπτομέρεια: η κατανόηση της οπτικής επαφής των σκύλων είναι περίπλοκη και εξαρτάται από το πλαίσιο. Αν αγαπιέστε με τον σκύλο σας και τον κοιτάτε στα μάτια, τότε κι οι δύο βιώνετε μια τρυφερή στιγμή. Αν πάλι, κοιτάζετε στα μάτια έναν άγνωστο σκύλο, τότε ενδέχεται να το εκλάβει ως απειλή.

Ένα αντίστοιχο φαινόμενο με αυτό που συμβαίνει όταν μια μητέρα χαϊδεύει ή κρατά το μωρό της, λαμβάνει χώρα όταν χαϊδεύετε τον σκύλο σας. Τόσο εσείς, όσο και ο χνουδωτός σας σύντροφος, βιώνετε μία αύξηση στα επίπεδα οξυτοκίνης. Οι σκύλοι, ως γνωστοί “γλυκούληδες”, μας προκαλούν αντίστοιχα συναισθήματα με αυτά που μας προκαλούν τα μωρά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να νιώθουμε για τον σκύλο μας παρόμοια με αυτό που θα νιώθαμε για το μωρό μας.

Εκτός από τη συμβολή της οξυτοκίνης στους δεσμούς που αναπτύσσουμε με τον σκύλο μας, η ορμόνη αυτή μπορεί, ακόμα, να επηρεάσει την ανταπόκρισή του στα κοινωνικά σημάδια που του δίνουμε. Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2015 στο επιστημονικό περιοδικό Animal Cognition, σκύλοι χωρίστηκαν σε δυο ομάδες: οι σκύλοι της πρώτης ομάδας έλαβαν από μια ένεση οξυτοκίνης, ενώ της άλλης, από μια ένεση με αλατόνερο. Η ομάδα που έλαβε οξυτοκίνη ανταποκρινόταν καλύτερα από την άλλη σε κοινωνικά μηνύματα που λάμβανε από τους ανθρώπους, τα οποία έδειχναν την τοποθεσία τροφής. Έχοντας αυξημένα επίπεδα οξυτοκίνης, οι σκύλοι της πρώτης ομάδας ήταν πιο διατεθειμένοι να ακολουθήσουν κοινωνικά μηνύματα που λάμβαναν από ανθρώπους.

Επιπλέον, η οξυτοκίνη κάνει τους σκύλους πιο φιλικούς απέναντι σε αγνώστους. Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2017 στο περιοδικό Frontiers in Psychology, οι διαφοροποιήσεις στα γονίδια των υποδοχέων της οξυτοκίνης συνδέονταν με την προθυμία των σκύλων να αλληλεπιδράσουν με άγνωστους ανθρώπους. Στους Γερμανικούς Ποιμενικούς, φάνηκε ότι η μορφή του γονιδίου που διέθετε ένας σκύλος μπορούσε να οδηγήσει σε εξαιρετικές προβλέψεις σχετικά με το πόσο φιλικός θα ήταν με τους ανθρώπους. Κάτι αντίστοιχο παρατηρήθηκε και στα Border Collies, αλλά όχι στα Σιβηρικά Χάσκι. Επομένως, η λήψη οξυτοκίνης μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά κάποιων, αλλά όχι όλων των σκύλων.

Η οξυτοκίνη σε σκύλους-οδηγούς/θεραπείας

Άλλη μία έρευνα του 2017 που δημοσιεύτηκε και αυτή στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Psychology, συνέκρινε τα επίπεδα της οξυτοκίνης στους σκύλους που έχουν εκτραφεί για να βοηθούν ανθρώπους με τα επίπεδα στους σκύλους συντροφιάς. Οι σκύλοι-βοηθοί ανήκαν σε έναν πληθυσμό που εκτρέφεται για πάνω από 40 χρόνια ώστε να είναι φιλικοί, ήρεμοι, και όχι επιθετικοί. Σε σωματικό επίπεδο, αυτοί οι σκύλοι είχαν υψηλότερα επίπεδα οξυτοκίνης από τους σκύλους-κατοικίδια. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η επιλεκτική εκτροφή των σκύλων-βοηθών μπορεί να έχει επηρεάσει τα επίπεδα οξυτοκίνης, τα οποία με τη σειρά τους φαίνεται να έχουν επηρεάσει την πιθανότητα εμφάνισης επιθετικών συμπεριφορών.

Συμπέρασμα

Δεν είναι τυχαίο που νιώθουμε τόσο έντονα συναισθήματα όταν μας καλωσορίζει ο σκύλος μας αφού γυρνάμε στο σπίτι. Η χημεία των σωμάτων μας έχει εξελιχθεί έτσι ώστε να νιώθουμε γι’ αυτόν συναισθήματα σε ένταση που προσομοιάζει αυτή ενός ερωτευμένου ζευγαριού, ή μιας μητέρας και του μωρού της. Μάλιστα, τα συναισθήματα αυτά φαίνεται να είναι αμοιβαία. Τα επίπεδα οξυτοκίνης ανεβαίνουν όταν χαϊδεύουμε τον σκύλο μας. Το να έχει κανείς σκύλο είναι πάντα καλή ιδέα, καθώς η οξυτοκίνη μπορεί να μειώσει το στρες, να αυξήσει την αντοχή στον πόνο, και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής.

Οι έρευνες σχετικά με την οξυτοκίνη στους σκύλους συνεχίζονται, και καθημερινά μαθαίνουμε νέες πληροφορίες που εξηγούν γιατί είναι τόσο δύσκολο να περιγράψουμε με λόγια τη λατρεία που μοιραζόμαστε με τον σκύλο μας!