Παιδιά & κατοικίδια: Οι κανόνες για αρμονική συνύπαρξη
Στέλλα Πανοπούλου
19/07/2023
Τα οφέλη του να μεγαλώνει ένα παιδί μαζί με κατοικίδια ζώα έχουν αναδειχθεί επανειλημμένα, τόσο εμπειρικά όσο και επιστημονικά.
Τα παιδιά μπορούν να τα πάνε καλά με όλα τα ζωάκια, και πιο συγκεκριμένα λατρεύουν τους σκύλους, οι οποίοι συχνά γίνονται οι καλύτεροι φίλοι και φύλακες για τα παιδιά. Συχνά, όμως, παρότι τα παιδιά κάνουν την καλύτερη δυνατή παρέα με τους σκύλους, οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα χάος από δυσκολίες και υποχρεώσεις σχετικά με τη συμβίωση και τις ανάγκες του κάθε μέλους της οικογένειας. Χωρίς να υπάρχει κακή πρόθεση από καμία πλευρά, είναι δυνατό ένα μικρό παιδί να κινδυνεύσει παρουσία ενός σκύλου και το αντίστροφο. Πώς προστατεύουμε, λοιπόν, τόσο τα παιδιά όσο και τους σκύλους μας από απροσεξίες, διενέξεις, ξεσπάσματα, και επικίνδυνα παιχνίδια;
Αρχικά, για να καθιερωθεί ένα περιβάλλον ασφάλειας τόσο για τα παιδιά όσο και για το σκύλο σας, απαιτείται αμφίδρομος σεβασμός. Αυτό επιτυγχάνεται ξεκινώντας από πολύ μικρή ηλικία, τόσο στην εκπαίδευση των σκύλων – με τη σωστή κοινωνικοποίηση από μικρή ηλικία – όσο και στην ανατροφή των παιδιών. Η δουλειά σας είναι να αποτελέσετε παράδειγμα προς τα παιδιά σας για το πώς να φέρονται στα ζώα. Απαγορεύστε κακοποιητικές συμπεριφορές, ακόμα κι αν αυτές λαμβάνουν χώρα την ώρα του παιχνιδιού. Αν ο σκύλος ρίξει κατά λάθος το παιδί κάτω, δείξτε του ότι είναι μια συμπεριφορά που δεν κερδίζει την αποδοχή σας. Αν το παιδί σας καβαλάει τον σκύλο ή του τραβάει τα αυτιά πρέπει να επιληφθείτε αμέσως. Ακόμα και αν ο δικός σας σκύλος είναι ανεκτικός δεν σημαίνει πως όλοι οι σκύλοι τους οποίους θα γνωρίσει το παιδί θα το αντιμετωπίσουν με τον ίδιο τρόπο. Το παιδί σας θα ξεκινήσει να συναντά ζώα παντού από τον πρώτο καιρό της ζωής του, και πρέπει να μάθει τόσο να τα προστατεύει όσο και να προστατεύεται από αυτά.
Η ανησυχία εδώ δεν είναι μόνο η πιθανότητα ο σκύλος σας να φοβηθεί και να αποφεύγει το παιδί ή να γίνει επιθετικός απέναντί του, αλλά και το ίδιο το γεγονός ότι τα όρια του σκύλου – ή του παιδιού – παραβιάζονται, κάτι που είναι απαράδεκτο τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τα ζώα. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού ότι τα ζώα αξίζουν τον ίδιο σεβασμό με τους ανθρώπους. Βοηθήστε τα παιδιά σας να αναπτύξουν ενσυναίσθηση και να τη χρησιμοποιούν όταν απευθύνονται στα ζώα που έχουν στο περιβάλλον τους.
Μάθετε στα παιδιά σας κάποιους απλούς κανόνες: να μην ενοχλούν τα ζώα την ώρα που τρώνε ή πίνουν νερό, να τους φέρονται με προσοχή και ηρεμία, να μην τα πονούν και να μην τα ταλαιπωρούν, να μην τα αγγίζουν χωρίς την άδεια από τον κηδεμόνα του ζώου και εάν δεν έχει προηγηθεί μια αναγνωριστική επαφή π.χ. ένας σκύλος που δεν γνωρίζει το παιδί να το πλησιάσει μόνος του και να το μυρίσει.
Όταν πρόκειται για τον σκύλο της δικής σας οικογένειας, εσείς γνωρίζετε τις δυσκολίες και τις ανάγκες του καλύτερα απ’ τον καθένα. Εάν, για παράδειγμα, είναι φοβητσιάρης και ανήσυχος, μην επιτρέπετε στα παιδιά κινήσεις με τις οποίες ο σκύλος δεν νιώθει άνετα. Εάν ο σκύλος σας δεν έχει όρεξη για παιχνίδια, μην τα αφήνετε να τον πιέζουν. Μάθετε στα παιδιά να κατανοούν πότε ο σκύλος σας χρειάζεται χώρο και χρόνο αντί για εκτόνωση, παρατηρώντας μαζί τη γλώσσα του σώματός του. Διδάξτε από μικρή ηλικία στα παιδιά σας τι σημαίνουν τα πιο συνηθισμένα σημάδια που μας δείχνουν οι σκύλοι μας: τι σημαίνει όταν ένας σκύλος γρυλίζει, όταν κουνά την ουρά του με ενθουσιασμό, ή όταν την κατεβάζει ανάμεσα στα πόδια του και κρύβεται.
Μην αφήνετε ποτέ ένα μωρό ή ένα νήπιο μόνο του, χωρίς επίβλεψη, μαζί με ένα σκύλο, ειδικά αν ο σκύλος έχει πρόσβαση στο κρεβάτι ή στο καρότσι του παιδιού, ή αν το παιδί κρατά κάτι φαγώσιμο. Είναι σίγουρο ότι ο σκύλος σας είναι ο καλύτερος στον κόσμο – έτσι νιώθουμε όλοι για το κατοικίδιό μας! – και ότι δεν επιθυμεί συνειδητά να κάνει κακό στο μωρό σας, αλλά η άφιξη ενός νέου μέλους στην οικογένεια αποτελεί μεγάλη αλλαγή στη ζωή ενός κατοικιδίου και μπορεί να ταράξει τις ισορροπίες του, με αποτέλεσμα να προκληθεί κάποια ανεπιθύμητη αλληλεπίδραση. Πέρα απ’ αυτό, ένα μωρό ή ένα νήπιο είναι απόλυτα απρόβλεπτο μέχρι να φτάσει σε μια συγκεκριμένη ηλικία, και μπορεί η συμπεριφορά του να προκαλέσει κάποια ανεπιθύμητη αντίδραση στο σκύλο σας.
Σύμφωνα με το SafetyAroundDogs.org: “Το [Αμερικάνικο] Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη Ασθενειών υπολογίζει ότι τα μισά παιδιά κάτω των 12 ετών έχουν δαγκωθεί από σκύλο. Σε πολλές περιπτώσεις, μια ενόχληση ή μια ακούσια πρόκληση, όπως το να πλησιάσουν τον σκύλο όσο τρώει ή κοιμάται, μπορεί να οδηγήσει σε ένα δάγκωμα, ή ακόμα χειρότερα, σε μια επίθεση. Η συντριπτική πλειοψηφία δαγκωμάτων από σκύλο προέρχονται από σκύλο τον οποίο το παιδί γνωρίζει – το δικό του, του γείτονα, ή το σκύλο ενός φίλου.” Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι οι σκύλοι δεν μπορούν να συμβιώσουν αρμονικά με τα παιδιά. Είναι στο χέρι των γονέων να διδάξουν βασικούς κανόνες συνύπαρξης στα παιδιά, να φροντίσουν για την εκπαίδευση του σκύλου, να τον απομονώσουν όταν χρειάζεται, και να επιβλέπουν τις αλληλεπιδράσεις ζώων και παιδιών.
Οι σκύλοι, και γενικότερα τα ζώα, όπως και τα μωρά, δεν μπορούν να στηρίξουν τη θέση τους με τα λόγια τους. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο οι ενήλικες σε μια οικογένεια να συνηγορούν υπέρ των ορίων τόσο των κατοικιδίων όσο και των μικρών παιδιών, και να τα προστατεύουν όταν χρειάζεται. Μην αφήνετε τον σκύλο σας να πιέζεται όταν το παιδί σας θέλει να τον χαϊδέψει ή να παίξει μαζί του. Είναι πιθανό χωρίς να υπάρχει καμία κακή πρόθεση, τα παιδιά να κουράσουν ένα σκύλο μετά από κάμποση ώρα έντονου παιχνιδιού, ή να τον τρομάξουν με τις φωνές τους. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό ο σκύλος σας, όπως και το παιδί σας, να έχει τη δυνατότητα και το χώρο να αποσυρθεί και να ηρεμήσει. Αντίστοιχα, αν το παιδί σας φοβάται τους σκύλους, σεβαστείτε τα όριά του. Ο τρόπος να λυθεί ένα τέτοιο πρόβλημα μπορεί να είναι μόνο σταδιακός και συναινετικός. Μην υποχρεώσετε ένα παιδί να συναναστραφεί έναν σκύλο που το τρομάζει χωρίς πρώτα να του δώσετε το χρόνο και το δικαίωμα να το αποδεχτεί.
Είναι σημαντικό κανένα ζώο ή μικρό ανθρωπάκι να μη νιώθει παγιδευμένο στην καθημερινότητά του. Μάλιστα, το να διδάξετε τη σημασία των ορίων και της ενσυναίσθησης στα παιδιά σας με αφορμή έναν σκύλο, θα αποδειχθεί εξαιρετικά σημαντικό εφόδιο για την υπόλοιπη ζωή τους.