Οι σκύλοι στην Ελλάδα ανέκαθεν διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων. Ίσως η πρώτη καταγραφή σκύλου που έχουμε στη διάθεσή μας είναι οι αναφορές που υπάρχουν στα Ομηρικά έπη, στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια.

Οι σκύλοι στην αρχαία Ελλάδα

Οι αρχαίοι Έλληνες ξεχώριζαν τους σκύλους σε κυνηγετικούς και ποιμενικούς. Οι τελευταίοι ονομάζονταν “Μολοσσικοί” ή “Μολοσσίδες” λόγω της περιοχής καταγωγής τους, της αρχαίας ελληνικής Μολοσσίας (Ήπειρος). Οι σκύλοι χρησιμοποιούνταν ως φύλακες, τσοπανόσκυλα, ή κυνηγόσκυλα. Εξάλλου και η ίδια η λέξη “κυνηγός” προέρχεται από τους σκύλους: Κυναγός > Κυνηγός = ο άγων τον κύνα, αυτός που οδηγεί το σκύλο) (Πηγή: alfavita).

Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας (427-347 π.Χ.) υποστήριξε στο Βιβλίο ΙΙ, 276β της Πολιτείας, ότι ο σκύλος είναι ένας πραγματικός φιλόσοφος. Ο κεντρικός χαρακτήρας στην Πολιτεία (όπως και στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του Πλάτωνα) είναι ο φιλόσοφος Σωκράτης που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, υποστηρίζει ότι οι σκύλοι έχουν σοφία από τη φύση τους γιατί μπορούν να ξεχωρίσουν χωρίς να κάνουν λάθος τον φίλο από τον εχθρό, οπότε αγαπούν την αλήθεια κι έχουν γνώσεις ανώτερες από αυτές των ανθρώπων. Ο σκύλος δεν μπορεί να παραπλανηθεί από το “φαίνεσθαι”, και βλέπει πάντα την καρδιά ενός ανθρώπου.

Από τους σκύλους, επίσης, πήρε το όνομά της μια σχολή φιλοσοφίας που ίδρυσε ένας άλλος μαθητής του Σωκράτη, ο Αντισθένης (445-365 π.Χ.), τη Σχολή των Κυνικών. Το όνομα αυτό οφειλόταν στην παρομοίωση των Κυνικών φιλοσόφων με τη λιτή ζωή των σκύλων. Ο πιο διάσημος μαθητής του Αντισθένη ήταν ο Διογένης της Σινώπης (412-323 π.Χ.) που έγινε γνωστός για τον ασκητικό τρόπο ζωής του, απαλλαγμένο από κάθε είδους πολυτέλεια.

Τέλος, σε διάφορα σημεία της Ελλάδας έχουν βρεθεί σε ανασκαφές σκύλοι θαμμένοι σε τάφους, μαζί με τα αφεντικά τους.

Οι σκύλοι στους αρχαίους ελληνικούς μύθους

Ένας μύθος της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας λέει ότι ο Απόλλωνας εξημέρωσε πρώτος τον σκύλο και τον δώρισε στην αδελφή του την Άρτεμη για να τη συντροφεύει στο κυνήγι.

Σύμφωνα με τον ποιητή Νίκανδρο (3ος αι. π.Χ.), οι μολοσσικοί (ηπειρωτικοί) σκύλοι πλάστηκαν από τον Ήφαιστο, τον θεό της φωτιάς. Η Εκάτη, θεά της νύχτας και της μαγείας, συντροφευόταν πάντα από μαύρα σκυλιά που λέγονταν “Μολοσσοί”, και ο σκύλος θεωρούνταν το ιερό της ζώο. Ο Ήφαιστός λεγόταν, ακόμα, ότι είχε δημιουργήσει μηχανικούς σκύλους οι οποίοι φύλαγαν το παλάτι του βασιλιά Αλκίνοου.

Η ηρωίδα της μυθολογίας και κυνηγός Αταλάντη είχε έναν σκύλο ονόματι Αύρα. Σε ένα αρχαίο Ελληνικό αγγείο του 560 π.Χ. απεικονίζεται η Αταλάντη και άλλοι ήρωες μαζί με τα κυνηγόσκυλά τους να κυνηγούν τον Καλυδώνιο Κάπρο. Επτά ονόματα σκύλων είναι καταγεγραμμένα πάνω στο αγγείο: Ορμένος, Μεθέπων, Εγέρτης, Κόραξ, Μάρψας, Λάβρος, και Εύβολος.

Ο μύθος του Λαίλαπα

Ο Ήφαιστος, όπως είδαμε και παραπάνω, συνδέεται στενά με τα σκυλιά στους αρχαίους ελληνικούς μύθους. Σύμφωνα με έναν μύθο, δημιούργησε τον Λαίλαπα, ένα ανίκητο κυνηγόσκυλο το οποίο άνηκε στον Δία. Αυτός το χάρισε στην ερωμένη του Ευρώπη, η οποία με την σειρά της τον κληροδότησε στον γιο της, Μίνωα. Ο Λαίλαπας λεγόταν ότι πάντα έπιανε ό,τι κυνηγούσε. Για πολλούς ήταν η Λαίλαπα, γένους θηλυκού, και μεταμορφώθηκε στον αστερισμό του σκύλου.

Κέρβερος, ο φύλακας του Κάτω Κόσμου

Ο Κέρβερος ήταν ο σκύλος του Άδη, του θεού του κάτω κόσμου. Φύλαγε τις πύλες του και δεν επέτρεπε στις ψυχές των νεκρών να φύγουν απ’ αυτές, ούτε στους θνητούς να τις περάσουν. Ο Κέρβερος ήταν ένας σκύλος με τρία κεφάλια και, σύμφωνα με κάποιες πηγές, με φίδια για ουρά. Θεωρείται ότι αδέρφια του Κέρβερου ήταν ο Όρθος, η Λερναία Ύδρα, η Χίμαιρα, η Σκύλλα, και το Λιοντάρι της Νεμέας.

Μόνο ο Ηρακλής κατάφερε, στα πλαίσια των άθλων του, να νικήσει τον Κέρβερο, και να τον πάει στον βασιλιά Ευρυσθέα, ο οποίος όμως φοβήθηκε οπότε ο Ηρακλής επέστρεψε τον τερατώδη σκύλο στον Άδη.

Ο μύθος του Ακταίωνα

Ο τραγικός μύθος που αφορά τον κυνηγό Ακταίωνα, λέει ότι κάποια στιγμή είδε κατά λάθος τη θεά Άρτεμη να λούζεται γυμνή. Η θεά τότε εξοργίστηκε και τον μεταμόρφωσε σε ελάφι. Τα αγαπημένα του σκυλιά δεν τον αναγνώρισαν, του επιτέθηκαν και τον κατασπάραξαν. Στη συνέχεια, αφού συνήλθαν και άρχισαν να τον αναζητούν, έφτασαν στη σπηλιά του κένταυρου Χείρωνα ο οποίος τα λυπήθηκε κι έφτιαξε ένα ομοίωμα του Ακταίωνα για να τον βλέπουν τα σκυλιά του και να ανακουφίζονται.

Ο πιστός Άργος του Οδυσσέα

Οι κάτοικοι της Ιθάκης είχαν τον Οδυσσέα για νεκρό. Όταν εκείνος έφτασε στο νησί μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο είκοσι χρόνια μετά την αποχώρησή του, μόνο ο γέρικος σκύλος του τον αναγνώρισε, κι άρχισε να κουνάει την ουρά του. Ο Οδυσσέας συγκινήθηκε κι έβαλε τα κλάματα, αλλά δεν μπόρεσε να δείξει ότι αναγνώριζε τον σκύλο γιατί θα πρόδιδε τη μεταμφίεσή του. Τότε, ο Άργος έπεσε και πέθανε από χαρά που είδε επιτέλους τον αφέντη του.

Ο Όμηρος περιγράφει τον Άργο ως έναν σκύλο που δεν είχε περάσει πολύ ποιοτικό χρόνο με τον Οδυσσέα, που είχε μείνει παραμελημένος μετά την αποχώρηση του κυρίου του από το νησί και βρισκόταν σε κακή κατάσταση. Παρόλα αυτά, η πίστη και η αφοσίωση του Άργου είναι υποδειγματική και χαρακτηριστική όλων των σκύλων.