Οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ ανθρώπων και σκύλων είναι συχνά ιδιαίτερα βαθιές και με σημασία.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν αυτό συμβαίνει γιατί, κατά βάθος, σκύλοι και άνθρωποι μοιάζουμε σε κάποια πράγματα; Διαφορετικές έρευνες αποδεικνύουν ότι, τα πράγματα που μας ενώνουν με τους χνουδωτούς φίλους μας, είναι περισσότερα απ’ ότι φανταζόμαστε. Είναι, μάλιστα, πολύ πιθανόν, η πολυετής συμβίωση με τους ανθρώπους να καθιστά τους σκύλους ιδιαίτερα ευαίσθητους στις ανθρώπινες αντιδράσεις και συμπεριφορές.

Σύμφωνα με ειδικούς, οι σκύλοι ξεκίνησαν να εμφανίζουν κάποια χαρακτηριστικά που έμοιαζαν ανθρώπινα κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους από λύκους σε εξημερωμένα ζώα, περίπου 11000 με 16000 χρόνια πριν. Η Laurie Santos, διευθύντρια του Εργαστηρίου Συγκριτικής Νόησης του Yale, λέει πως το γεγονός ότι “μας προσέχουν, τα πάνε καλά μαζί μας, [και] μας ανέχονται” έχει οδηγήσει τους σκύλους στο να αναπαράγουν διάφορες συμπεριφορές μας. Ακόμα, ειδικοί παρομοιάζουν τις γνωστικές λειτουργίες ενός σκύλου, με αυτές που έχει ένα νήπιο 2-2,5 ετών.

Όπως δηλώνει ο ψυχολόγος και ερευνητής σκύλων στο Πανεπιστήμιο της Columbia, Stanley Coren, ένας σκύλος μπορεί να καταλάβει πάνω από 150 λέξεις, καθώς και να “εξαπατήσει” σκόπιμα άλλους σκύλους ή/και ανθρώπους για να αποσπάσει λιχουδιές. Υποστηρίζει, ακόμα, πως οι σκύλοι μπορούν να λύσουν σύνθετα προβλήματα και μοιάζουν με τους ανθρώπους περισσότερο απ’ ότι νομίζαμε πριν την εμφάνιση των σχετικών ερευνών. Φυσικά, η νοημοσύνη ενός σκύλου – όταν μετριέται βάσει υπακοής – εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων είναι και η φυλή στην οποία ανήκει.

“Το ανώτατο όριο της ικανότητας των σκύλων να μάθουν τη γλώσσα βασίζεται εν μέρει σε μια έρευνα πάνω σε ένα border collie που ονομαζόταν Rico, ο οποίος γνώριζε 200 προφορικές λέξεις και παρουσίασε στοιχεία ‘γρήγορης εκμάθησης,’ τα οποία, σύμφωνα με τους επιστήμονες, εντοπίζονται μόνο στους ανθρώπους και σε πιθήκους με γλωσσικές γνώσεις,” είπε ο Coren. Επίσης, πρόσθεσε ότι οι σκύλοι μπορούν να μετρούν μέχρι το τέσσερα ή το πέντε, και μπορούν να αναγνωρίσουν λάθη σε απλούς υπολογισμούς, όπως ότι 1+1=1 ή ότι 1+1=3. Τέλος, συμπλήρωσε ότι, μέσω της παρατήρησης των ανθρώπων, οι σκύλοι μπορούν να μάθουν την τοποθεσία όπου βρίσκονται σημαντικά αντικείμενα, να βρουν συντομότερες διαδρομές στο περιβάλλον τους, να θέσουν σε λειτουργία απλούς μηχανισμούς, ακόμα και να καταλάβουν το νόημα λέξεων ή απλών συμβολικών εννοιών.

Επιπλέον, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2015 στο περιοδικό Animal Behaviour, οι σκύλοι μας μπορεί να μας κρυφακούν ή να μας “παρακολουθούν”, όπως κάνουν και οι άνθρωποι μεταξύ τους. Στην έρευνα αυτή, μελετήθηκαν 54 σκύλοι οι οποίοι παρατήρησαν τους κηδεμόνες τους να δυσκολεύονται με μια καθημερινή πράξη. Από τους τρίτους ανθρώπους που συμμετείχαν στο πείραμα, κάποιοι βοήθησαν τους κηδεμόνες που δυσκολεύονταν ενώ άλλοι αρνήθηκαν να βοηθήσουν ή αγνόησαν τους κηδεμόνες. Στο τέλος όλα τα επιπλέον άτομα που συμμετείχαν προσέφεραν λιχουδιές στους σκύλους. Παρατηρήθηκε ότι οι σκύλοι προτιμούσαν να πάρουν λιχουδιές από τα ουδέτερα άτομα σε σχέση με τα άτομα που αρνήθηκαν να δώσουν βοήθεια, ή από τα άτομα που βοήθησαν σε σχέση με αυτά που δεν βοήθησαν τον κηδεμόνα τους. Παρόμοια αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί σε ανθρώπινα νήπια και σε πιθήκους-λοφιοφόρους καπουτσίνους.

Ακόμα, οι μη εκπαιδευμένοι σκύλοι φαίνεται πως ακολουθούν το βλέμμα του κηδεμόνα τους και κοιτούν ό,τι κοιτάζει. Το ίδιο κάνουν και οι άνθρωποι, οι χιμπατζήδες, οι κατσίκες, τα δελφίνια, και η κοκκινοπόδαρη χελώνα. Όσο για τους εκπαιδευμένους σκύλους, αυτοί δεν ακολουθούν το βλέμμα του κηδεμόνα τους, καθώς έχουν μάθει να εστιάζουν γενικά στο πρόσωπό του. Σύμφωνα με ένα παιχνίδι που χρησιμοποιήθηκε στο Κέντρο για τη Νόηση των Σκύλων στο Πανεπιστήμιο του Yale, φαίνεται πως οι σκύλοι μπορούν να ακολουθήσουν ακόμα και τη ροή της σκέψης μας παρατηρώντας μας, χωρίς λεκτικές εντολές.

Επιπροσθέτως, ερευνητές από την Αυστρία, το Ισραήλ και τη Βρετανία, απέδειξαν ότι όταν ένας σκύλος βλέπει τον/την κηδεμόνα του, αντίθετα με την περίπτωση που βλέπει ένα άγνωστο άτομο, ενεργοποιούνται οι περιοχές του εγκεφάλου του που ελέγχουν το συναίσθημα και την εξάρτηση με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που αναπτύσσεται στο δεσμό μητέρας-παιδιού.

Πιο πρόσφατα, το 2022, δημοσιεύτηκε μια έρευνα στο περιοδικό Animal Cognition, η οποία εντόπισε έξι δείκτες-κλειδιά εκτελεστικής λειτουργίας στους σκύλους. Οι δείκτες αυτοί παρουσιάζουν ομοιότητες με τις δομές που συνδέονται με την ανθρώπινη νόηση και περιλαμβάνουν την ικανότητα να ακολουθούν οδηγίες, να ελέγχουν σωματικές παρορμήσεις, και να χρησιμοποιούν την βραχυπρόθεσμη μνήμη τους. Σύμφωνα με τη διδακτορική ερευνήτρια στο La Trobe University, Maike Foraita, οι σκύλοι ρυθμίζουν και ελέγχουν τη συμπεριφορά τους με τρόπο παρόμοιο με αυτόν των μικρών παιδιών. Η συνάδελφός της και συγγραφέας Dr. Tiffani Howell, υποπτεύεται πως σε αυτή την ικανότητα ελέγχου των παρορμήσεων, η οποία ταιριάζει περισσότερο με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, οφείλεται η τόσο καλή σχέση σκύλων και ανθρώπων. Η Foraita επισημαίνει ότι οι σκύλοι εργασίας – όπως σκύλοι στις φάρμες ή σκύλοι οδηγοί – έχουν περισσότερο ανεπτυγμένες εκτελεστικές λειτουργίες από τους υπόλοιπους σκύλους. Για παράδειγμα, οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών πρέπει να έχουν εξαιρετικές ικανότητες ελέγχου των παρορμήσεων όσο εργάζονται για τον/την κηδεμόνα τους.

Τέλος, η ίδια έρευνα αναδεικνύει το γεγονός ότι οι σκύλοι από εκτροφείς είχαν πιο ανεπτυγμένες εκτελεστικές λειτουργίες από τους σκύλους σε καταφύγια, και πως η εκπαίδευση είναι βασικός παράγοντας στην ανάπτυξή τους. Δηλαδή, με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, θεωρείται πως οι περισσότεροι σκύλοι θα μπορούν να παρουσιάσουν αντίστοιχους δείκτες ρύθμισης της συμπεριφοράς.

Επομένως, για τους παραπάνω και για πολλούς άλλους λόγους, είναι λογικό να νιώθουμε τους σκύλους αρκετά κοντά μας, να νιώθουμε ακόμα και πως μπορούν να μας καταλάβουν και να τους καταλάβουμε. Η μακροχρόνια εξημέρωση των σκύλων τους έχει οδηγήσει στην υιοθέτηση και στην ανάπτυξη συμπεριφορών που μοιάζουν ανθρώπινες, και το πιθανότερο είναι πως έχετε δίκιο αν νιώθετε ότι μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον σκύλο σας ανταλλάσσοντας πληροφορίες και συναισθήματα με νόημα. Απλά, οι τρόποι με τους οποίους τα δύο είδη εκφράζουν τις νοητικές τους λειτουργίες, είναι διαφορετικοί.