Οι ενοχές που έχουμε μετά την απώλεια του κατοικίδιου ζώου μας
Μυρτώ Τζώρτζου
13/09/2024
Πριν από λίγα χρόνια ο αγαπημένος μου γάτος, ο Σνούπι (ναι, του είχα σκυλίσιο όνομα γιατί φερόταν συχνά σαν σκύλος), αρρώστησε από καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Τα πράγματα ήταν σοβαρά και δεν γινόταν να κάνει επέμβαση καθώς ήταν 17 ετών. Τα ποσοστά δε της επιβίωσης μετά από μια πετυχημένη επέμβαση, αν δεν πέθαινε κατά τη διάρκεια αυτής, σχεδόν μηδενικά.
Μετά τον πανικό της διάγνωσης ακολούθησαν και 2-3 ακόμα επισκέψεις σε άλλα κτηνιατρεία για μια άλλη γνώμη. Άκουσα ακριβώς τα ίδια. Ο Σνούπι είχε ελάχιστο χρόνο ζωής. Κάποιοι μάλιστα κτηνίατροι με συμβούλεψαν να μην περιμένω άλλο και να προχωρήσω σε ευθανασία. Αυτό ούτε να το ακούσω δεν ήθελα.
Ο γατούλης μου νοσηλεύτηκε σε ένα κτηνιατρείο. Επειδή όμως δεν ήταν ανοιχτό τα Σαββατοκύριακα και φοβόμουν μην πάθει κάτι και είναι μόνος του σε ένα κλουβί, τον μετέφερα σε μια κλινική με συνεχές ωράριο.
Εξετάσεις, φάρμακα, οροί και πάλι εξετάσεις. Και καθημερινές επισκέψεις-συχνά παραπάνω από μία φορά- καθημερινά. Να τον ταΐσω, να τον πάρω αγκαλιά, να του κάνω παρέα. Να δω αν τον φροντίζουν, αν έχει ό,τι χρειάζεται. Η κατάστασή του όμως χειροτέρευε. Σταμάτησε να τρώει. Επειδή μάλιστα ήταν δύσκολος πλέον στις μετακινήσεις, πήρα τα αποτελέσματα των εξετάσεων και πήγα ακόμα μία φορά αλλού. Δεν είχα σε κανέναν εμπιστοσύνη. Μου είπαν τα ίδια.
Κάποια στιγμή το να τον πάρω σπίτι ήταν μονόδρομος. Η κλινική δεν θα του πρόσφερε τίποτα άλλο. Στο σπίτι κοιμόμασταν αγκαλιά και εγώ έλπιζα. Πάντα ελπίζεις. Δοκίμασα κάθε μάρκα τροφής μήπως και φάει. Προσπαθούσα να τον κάνω να φάει από το χέρι μου. Έκανα τα πάντα. Τρεις μέρες μετά άρχισε να ”φεύγει”. Και όχι με ήρεμο τρόπο. Φύγαμε και πήγαμε για ευθανασία. Σε όλη τη διαδικασία, την οποία ζούσα για πρώτη φορά, ήμουν δίπλα του.
Οι επόμενες μέρες
Οι επόμενες μέρες ήταν δύσκολες. Παράξενες. Και επώδυνες. Κοίταζα τα μπολάκια του φαγητού του. Κοίταζα την κουβερτούλα του. Σκέφτηκα τις τελευταίες μέρες πόσο επώδυνες ήταν για αυτόν. Και μου ήρθε μια μικρή ανακούφιση. Όχι άλλα χάπια, όχι άλλοι οροί, όχι άλλος πόνος. Ένιωσα αμέσως ένοχη. Πώς θα μπορούσα να νιώσω ανακούφιση; Αφού στην πραγματικότητα θα ήθελα και άλλο χρόνο -άπειρο χρόνο- δίπλα του.
Οι ενοχές συνεχίστηκαν σε σημείο που δεν με άφηναν να θρηνήσω. Έκανα τα πάντα; Μήπως έπρεπε να κάνω και εκείνο; Μήπως περίμενα πολύ για την ευθανασία και εκείνος βασανιζόταν; Μήπως έγινε νωρίς και είχε λίγο ακόμα χρόνο ζωής; Τον πήγα στη σωστή κλινική; Κατάλαβε ότι τον φρόντιζα;
Οι ενοχές όχι μόνο δεν πέρασαν αλλά πήγαν και ένα βήμα πιο πέρα. Πέρασε καλά μαζί μου τα 17 αυτά χρόνια; Τον φρόντιζα όπως έπρεπε; Μήπως αν έτρωγε καλύτερα, δεν θα αρρώσταινε; Το ”τι θα γινόταν αν” μπορεί να μας στοιχειώσει περισσότερο από τον πόνο της απώλειας.
Με τις ενοχές δεν ξεμπερδεύεις αμέσως. Ούτε εύκολα. Αυτό όμως που θα σε βοηθήσει είναι να βάλεις κάτω τη λογική. Όσο περνάνε οι μέρες όλο και πιο εύκολο γίνεται κάτι τέτοιο. Το ίδιο έκανα και εγώ. Μίλησα με τον εαυτό μου. Του είπα ότι ο Σνούπι αγαπήθηκε πολύ. Τον φρόντισα πολύ και ήταν ο καλύτερός μου φίλος. Και όταν αρρώστησε έκανα τα πάντα. Τον πήγα σε πόσες κλινικές, πήρα πόσες γνώμες, βοηθήθηκε απίστευτα. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο να κάνω. Και ”έφυγε” στην αγκαλιά μου. Από την άλλη έζησε και 17 χρόνια. Δεν τα λες και λίγα.
Είναι οι ενοχές φυσιολογικές;
”Η ενοχή είναι μέρος μιας φυσιολογικής συναισθηματικής αντίδρασης σε οποιαδήποτε απώλεια”, λέει η πιστοποιημένη σύμβουλος για τη διαχείριση του πένθους Stephanie Rogers, με εξειδίκευση στο πένθος παιδιών και εφήβων αλλά και ζώων συντροφιάς από τη Φλόριντα συμπληρώνοντας: ”Αυτή η ενοχή είναι πολύ συνηθισμένη σε καταστάσεις όπου πρέπει να πάρουμε την απόφαση της ευθανασίας για το κατοικίδιό μας ώστε να μη βασανίζεται άλλο ή σε περιπτώσεις τυχαίου θανάτου όπου αισθανόμαστε ότι μπορεί να έχουμε αποτύχει στο να κρατήσουμε το αγαπημένο μας ζώο ασφαλές. Ακόμα και στην περίπτωση που το ζώο μας πεθαίνει από φυσικά αίτια, μπορεί να νιώσουμε ενοχές σκεπτόμενοι αν το φροντίσαμε καλά, αν του δώσαμε την απαραίτητη αγάπη και πολλά άλλα”.
Ένα επίσης από τα σημαντικά που τονίζει η Rogers είναι ότι όσο πολύ και αν αγαπούν κάποιοι το ζώο τους ενδέχεται να έχουν εξαντληθεί φροντίζοντάς το, αν μάλιστα είναι ηλικιωμένο ή άρρωστο. Ανθρώπινο είναι αυτό. Οπότε μπορεί να νιώσουν μια αίσθηση ανακούφισης όταν δεν έχουν πλέον αυτόν το ρόλο- του φροντιστή. Ανακούφιση όμως δεν σημαίνει ότι το αγαπάτε λιγότερο. Σημαίνει απλώς ότι η απαιτητική συχνά φροντίδα που του παρείχατε καθόλη τη διάρκεια της ζωής του και ειδικά όταν αυτό γεράσει ή αρρωστήσει σας κάνει να νιώθετε ότι χρειάζεστε λίγη ανάπαυση.
Μια άλλη ”ύπουλη ενοχή” που μπορεί να σας ”επισκεφτεί” είναι όταν υιοθετήσετε κάποιο άλλο ζωάκι και αρχίσετε να το αγαπάτε και να το φροντίζετε. Εδώ θα μπορούσατε να σκεφτείτε πολλά πράγματα: Μήπως είναι αυτό ασέβεια στη μνήμη του κατοικιδίου που έχασα; Μήπως δεν θρήνησα αρκετά; Είναι σωστό αυτό που κάνω;
Για αυτό η Rogers συνιστά να προχωρήσετε με προσοχή. ”Έχω διαπιστώσει ότι η αναμονή δύο ή τριών μηνών πριν ξεκινήσουμε την αναζήτηση ενός άλλου ζώου μπορεί να μετριάσει τα συναισθήματα ενοχής, ακόμη και λύπης, που μπορεί να προκύψουν από μια τέτοια απόφαση. Αν και τα συναισθήματα είναι απολύτως φυσιολογικά, μπορεί να είναι και ένα σημάδι ότι προσπαθείτε να πάρετε μια απόφαση με την οποία η καρδιά σας δεν μπορεί ακόμα να συμφωνήσει.
Όπως και να έχει, αν έχετε ενοχές για την απώλεια του κατοικίδιου ζώου σας, να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι. Οι ενοχές είναι φυσιολογικές.
Για αυτό αγαπήστε το ζωάκι σας από την πρώτη μέρα που θα το φέρετε στο σπίτι σας όσο περισσότερο γίνεται. Κάντε το να νιώσει μοναδικό. Φροντίστε το, καλομάθετέ το. Γιατί όχι; Είναι σύντομη η ζωή του και ποτέ δεν είναι νωρίς για να του δώσετε αγάπη.
