Πολλοί άνθρωποι που δεν είχαν ποτέ στη ζωή τους σκύλο και δεν έχουν δεθεί ποτέ με ζώο, βλέπουν τους φίλους τους που θρηνούν την απώλεια του αγαπημένου τους σκύλου σαν κάτι υπερβολικό. Είναι άλλωστε γνωστή η φράση “είναι απλά ένας σκύλος”.

Ωστόσο, όσοι έχουν αγαπήσει έναν σκύλο γνωρίζουν την αλήθεια: Ποτέ αυτό το πλάσμα δεν είναι “απλώς ένας σκύλος”.

Μπορεί να το έχετε δει, μπορεί να έχει συμβεί και σε εσάς. Ο θρήνος και η στενοχώρια για έναν σκύλο που έφυγε να είναι μεγαλύτερα από ό,τι για μια απώλεια συγγενή ή φίλου. Και επειδή η κοινωνία είναι αυτή που είναι το να θρηνούμε τόσο πολύ για το κατοικίδιό μας μάς γεμίζει με ενοχές. Και το βλέπουμε αυτό όταν θα εκμυστηρευόμαστε αυτόν το θρήνο σε κάποιους δικούς τους ανθρώπους. Το κάνουμε σχεδόν ενοχικά.

Σκεφτείτε όμως ότι οι έρευνες είναι με το μέρος σας. Και αυτό γιατί πολλές έχουν επιβεβαιώσει αυτό ακριβώς, ότι για μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία ανθρώπων, η απώλεια ενός σκύλου είναι, σχεδόν από κάθε άποψη, συγκρίσιμη με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε ώστε να απαλύνουμε λίγο τον πόνο μας. Δεν υπάρχουν τελετουργίες πένθους, ούτε επικήδειοι στην τοπική εφημερίδα, ούτε θρησκευτικές τελετές – που να μας βοηθούν να ξεπεράσουμε την απώλεια του ζώου μας. Αυτό από μόνο του μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε περισσότερο από λίγο αμήχανα όταν δείχνουμε υπερβολική θλίψη για αυτή μας την απώλεια.

Ίσως αν οι άνθρωποι συνειδητοποιούσαν πόσο ισχυρός και έντονος είναι ο δεσμός μεταξύ των ανθρώπων και των σκύλων τους, η θλίψη αυτή θα γινόταν ευρύτερα αποδεκτή. Αυτό θα βοηθούσε σημαντικά τους κηδεμόνες σκύλων να ενσωματώσουν το θάνατο στη ζωή τους και αυτό να τους βοηθήσει να προχωρήσουν μπροστά.

Τι ακριβώς είναι αυτό που μας κάνει να δενόμαστε τόσο στενά με τους σκύλους μας;

Οι σκύλοι στο μακρινό παρελθόν-τα τελευταία πάνω από 10 χιλιάδες χρόνια- έπρεπε να προσαρμοστούν στη συμβίωση με τον άνθρωπο. Και τα κατάφεραν πολύ καλά: Πρόκειται για τα μόνα ζώα που έχουν εξελιχθεί ειδικά για να είναι σύντροφοι και φίλοι μας.

Ο καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Duke Brian Hare ανέπτυξε την “υπόθεση εξημέρωσης” για να εξηγήσει πώς οι σκύλοι μεταμορφώθηκαν από τους προγόνους τους, τους γκρίζους λύκους, σε ζώα με κοινωνικές δεξιότητες, με τα οποία αλληλεπιδρούμε σήμερα με τον ίδιο σχεδόν τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους άλλους ανθρώπους.

Ίσως ένας λόγος για τον οποίο οι σχέσεις μας με τους σκύλους μπορεί να είναι πιο ικανοποιητικές από τις ανθρώπινες σχέσεις μας είναι ότι οι σκύλοι μας παρέχουν μια άνευ όρων αγάπη. Δεν μας κρίνουν, δεν μας μειώνουν, δεν μας επιπλήττουν, δεν μας κάνουν να αισθανόμαστε άσχημα. (Όπως λέει το παλιό ρητό, “Μακάρι να γίνω το είδος του ανθρώπου που ο σκύλος μου νομίζει ότι είμαι ήδη”. )

Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Γιατί έχουν εκτραφεί επιλεκτικά από γενιά σε γενιά για να δίνουν προσοχή στους ανθρώπους. Οι μαγνητικές τομογραφίες δείχνουν ότι οι εγκέφαλοι των σκύλων ανταποκρίνονται στον έπαινο από τους κηδεμόνες τους εξίσου έντονα όπως και στο φαγητό (και για ορισμένα σκυλιά, ο έπαινος είναι ακόμη πιο αποτελεσματικό κίνητρο από το φαγητό).

Οι σκύλοι αναγνωρίζουν τους ανθρώπους και μπορούν να μάθουν να ερμηνεύουν τις ανθρώπινες συναισθηματικές καταστάσεις μόνο από την έκφραση του προσώπου μας. Επιστημονικές μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι σκύλοι μπορούν να κατανοήσουν τις ανθρώπινες προθέσεις, να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τους κηδεμόνες τους και ακόμη και να αποφύγουν τους ανθρώπους που δεν συνεργάζονται με τους κηδεμόνες τους ή δεν τους φέρονται καλά.

Μέλη της οικογένειάς μας

Η ισχυρή μας προσκόλληση στα σκυλιά φάνηκε και σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη για το “λάθος όνομα”. “Λάθος όνομα” είναι όταν αποκαλείτε κάποιον με λάθος όνομα, όπως, για παράδειγμα, όταν οι γονείς αποκαλούν κατά λάθος ένα από τα παιδιά τους με το όνομα του αδελφού του.

Αυτό που αναδείχτηκε από την έρευνα είναι ότι και το όνομα του σκύλου της οικογένειας συγχέεται επίσης με τα ανθρώπινα μέλη της οικογένειας. Αυτό υποδεικνύει ότι το όνομα του σκύλου προέρχεται από την ίδια γνωστική δεξαμενή που περιέχει και τα άλλα μέλη της οικογένειας. (Περιέργως, το ίδιο πράγμα συμβαίνει σπάνια με τα ονόματα γατών.)

Η ψυχολόγος Julie Axelrod έχει επισημάνει ότι η απώλεια ενός σκύλου είναι τόσο οδυνηρή επειδή δεν χάνουμε μόνο το κατοικίδιο. Χάνουμε και μια ατελείωτη δεξαμενή, για να το πούμε έτσι, αγάπης άνευ όρων, χάνουμε ένα βασικό και πιστό σύντροφο που μας παρέχει ασφάλεια και είναι πάντα εκεί για εμάς χωρίς να μας κρίνει.

Η απώλεια ενός σκύλου μπορεί επίσης να διαταράξει σοβαρά την καθημερινή ρουτίνα μας πιο πολύ και πιο έντονα από ό,τι η απώλεια των περισσότερων φίλων και συγγενών μας. Γιατί συνήθως το καθημερινό μας πρόγραμμα – ακόμη και τα σχέδια για τις διακοπές μας – μπορεί να περιστρέφονται γύρω από τις ανάγκες των ζώων μας. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη ρουτίνα με την απώλεια του κατοικιδίου μας είναι μερικές από τις κύριες πηγές άγχους.

Σύμφωνα με μια άλλη έρευνα, πολλοί πενθούντες κηδεμόνες θα περάσουν στην αρχή τόσο δύσκολα που ενδέχεται να θεωρήσουν ότι ακούνε ακόμα και ήχους ή και κλαψουρίσματα του νεκρού σκύλου τους. Αυτό είναι πιο πιθανό να συμβεί σε αυτούς που ήταν πολύ δεμένοι -ως και προσκολλημένοι- με με τον σκύλο τους.

Τέλος αξίζει να πούμε ότι ενώ ο θάνατος ενός σκύλου είναι πολύ επώδυνος, έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ στην καθησυχαστική και μη επικριτική παρουσία του αποθανόντος τετράποδου συντρόφου μας που, τις περισσότερες φορές, θα πάρουμε έναν νέο σκύλο. Όχι για να αντικαταστήσουμε αυτόν που έφυγε αλλά για να έχουμε και πάλι έναν πιστό σύντροφο με όλα τα καλά που εκείνος μπορεί να μας προσφέρει.