Εσείς έχετε σκεφτεί ποτέ την πιθανότητα να κάνετε τεστ DNA στον σκύλο σας; Πρόκειται για μια πρακτική που έχει διαδοθεί ευρέως και ραγδαία τα τελευταία χρόνια, και υπόσχεται να δώσει στους κηδεμόνες κατοικιδίων απαντήσεις σχετικά με καίρια ερωτήματα που αφορούν την υγεία, την ευζωία, αλλά και το γενεαλογικό δέντρο του αγαπημένου τους φίλου.

Πολλοί κηδεμόνες που υιοθετούν ένα ημίαιμο σκυλάκι από καταφύγιο επιθυμούν να μάθουν από ποιες φυλές προέρχεται. Άλλοι ενδιαφέρονται να γνωρίζουν αν το ζώο συντροφιάς τους έχει γενετική προδιάθεση για κάποια σοβαρή ασθένεια. Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι που ωθούν έναν κηδεμόνα να πάρει αυτή την απόφαση, τα τεστ DNA για σκύλους γίνονται όλο και πιο δημοφιλή.

Είναι εύκολο, λοιπόν, να αναρωτηθεί κανείς πόσο έγκυρα και έμπιστα είναι αυτά τα τεστ, κι αν αξίζουν τον χρόνο και τα χρήματά του κηδεμόνα. Ας δούμε πιο αναλυτικά τι ισχύει σχετικά με τη μελέτη του γενετικού κώδικα του πιο πιστού φίλου του ανθρώπου.

Ποιες είναι οι επιστημονικές εξελίξεις σχετικά με το DNA των σκύλων;

Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι οι σκύλοι διαφοροποιήθηκαν από τους λύκους περίπου 23000 χρόνια πριν, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι αυτό συνέβη 10000 χρόνια αργότερα. Σε κάθε περίπτωση, εμείς οι άνθρωποι έχουμε συμβάλει σημαντικά στην εξέλιξη του γενετικού κώδικα των σκύλων μέσω των συστηματικών διασταυρώσεων οι οποίες έχουν παράξει σχεδόν 400 διαφορετικές φυλές σε όλον τον κόσμο.

Οι επιστήμονες μελέτησαν για πρώτη φορά την πλήρη αλληλουχία του σκυλίσιου γενετικού κώδικα το 2004. Από τότε, έχουμε μάθει πολλά για τη γενετική προδιάθεση που έχουν οι σκύλοι για διάφορες ασθένειες, όπως είναι ο καρκίνος των νεφρών, η ατροφία του αμφιβληστροειδούς, και η δυσπλασία των γοφών.

Στα πλαίσια μιας εκτεταμένης έρευνας που έλαβε χώρα το 2023 και αφορούσε παραπάνω από 1 εκατομμύριο σκυλάκια, οι ειδικοί μελέτησαν 250 γενετικές διαφοροποιήσεις που συνδέονται με διάφορες ασθένειες. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το 57% των σκύλων φέρουν τουλάχιστον μία από τις γενετικές διαφοροποιήσεις που μελετήθηκαν, και ότι όσο μικρότερη είναι η γενετική ποικιλία στο DNA ενός σκύλου, τόσο περισσότερες ασθένειες είναι πιθανό να εμφανίσει.

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα περισσότερα σκυλάκια είναι προϊόν αιμομιξίας. Μια έρευνα του 2021 στα πλαίσια της οποίας μελετήθηκαν 227 φυλές σκύλων, βρήκε υψηλά επίπεδα αιμομιξίας, και ανέδειξε το γεγονός ότι όσο λιγότερη αιμομιξία έχει μεσολαβήσει στο γενετικό του υλικό, τόσο πιο υγιής είναι ένας σκύλος.

Πολλοί/ές εκτροφείς και κτηνίατροι χρησιμοποιούν τεστ DNA για να εντοπίσουν πιθανά προβλήματα υγείας που μπορεί να εμφανίσουν καθαρόαιμοι σκύλοι, και πολλοί/ές κτηνίατροι συνιστούν οι κηδεμόνες να προχωρήσουν σε τεστ DNA με στόχο των εντοπισμό πιθανών γενετικών ανωμαλιών που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση νευρολογικών συμπτωμάτων όταν π.χ. χορηγείται στον σκύλο τους κάποιο φάρμακο.

Πόσο έμπιστα είναι τα τεστ DNA των σκύλων;

Η ανθρώπινη ανάμειξη στην εξέλιξη των σκύλων ανά τους αιώνες είναι ο βασικός παράγοντας που ευθύνεται για την ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει το είδος – ή την απουσία αυτής. Το DNA ενός σκύλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ταυτοποιηθεί η ράτσα στην οποία ανήκει αυτός ή οι πρόγονοί του, ή για να εντοπιστούν τυχόν γενετικοί παράγοντες που προδιαθέτουν μια φυλή σε συγκεκριμένα βιολογικά ή συμπεριφορικά χαρακτηριστικά. Κατά την ανάλυση του DNA, τα εργαστήρια μελετούν την αλληλουχία του γενετικού κώδικα και αναζητούν ομοιότητες με μια βάση δεδομένων που περιλαμβάνει όλες τις φυλές.

Παρόλα αυτά, η ταυτοποίηση της φυλής δεν είναι τόσο απλή υπόθεση όσο μοιάζει. Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό της Αμερικανικής Κτηνιατρικής Ένωσης τον Ιανουάριο του 2024, οι επιστήμονες έλεγξαν την εγκυρότητα των προβλέψεων σχετικά με τη ράτσα που διενεργούν τα τεστ DNA που είναι διαθέσιμα στο εμπόριο και προϋποθέτουν φωτογραφία του ζώου εκτός από το ληφθέν δείγμα DNA. Όπως αναφέρει ο Casey Greene, καθηγητής βιοϊατρικής πληροφορικής στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο, και συν-συγγραφέας της έρευνας: “Τα περισσότερα τεστ μπορούσαν με εγκυρότητα να διακρίνουν τη φυλή των καθαρόαιμων σκύλων”. Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι μερικές από τις εταιρείες που διενεργούν τα τεστ βασίζονται περισσότερο στη φωτογραφία που στέλνει ο/η κηδεμόνας απ’ ότι στο γενετικό υλικό. Η έρευνα ανέδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ των πρακτικών διαφορετικών εταιρειών και των γενετικών βάσεων δεδομένων που χρησιμοποιούν.

Τι σημαίνει, άλλωστε, φυλή;

Το ζήτημα της φυλής των σκύλων είναι εξαιρετικά πολυσύνθετο, όπως επισημαίνει η Halie Rando, αναπληρώτρια καθηγήτρια πληροφορικής στο Κολλέγιο Smith, που ηγήθηκε και της παραπάνω έρευνας. Ο γενετικός κώδικας ενός σκύλου μπορεί να παραπέμπει σε μια ράτσα, αλλά οι ευρέως αποδεκτοί ορισμοί κάθε ράτσας δημιουργήθηκαν πολύ πριν έλθει στο προσκήνιο η ανάλυση DNA. Όσο για τα ημίαιμα σκυλάκια, εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο, κι από τη στιγμή που τα γενετικά τεστ βασίζονται στις πληροφορίες που έχουμε σχετικά με καθαρόαιμες ράτσες, ένα τεστ DNA μπορεί να είναι έμπιστο μόνο αν βασίζεται σε ευρεία βάση δεδομένων.

“Ως καταναλωτής, μπορεί να εκτιμήσετε μια εταιρεία που είναι πιο διαφανής κι έχει ένα πάνελ [DNA] που χαρακτηρίζεται από ποικιλία,” λέει ο Greene, ο οποίος συμβουλεύει τους καταναλωτές να κάνουν ενδελεχή έρευνα πριν στείλουν ένα δείγμα DNA, ελέγχοντας ότι το πάνελ που χρησιμοποιεί η εταιρεία που έχουν επιλέξει περιλαμβάνει τις φυλές από τις οποίες υποθέτουν ότι κατάγεται ο σκύλος τους.

Τέλος, ακόμα κι αν το “πόρισμα” που θα βγει σχετικά με τη ράτσα του σκύλου σας είναι σωστό, τίποτα δεν εγγυάται ότι αυτό θα σας δώσει έγκυρες πληροφορίες σχετικά με τη συμπεριφορά του. Σύμφωνα με μια γενετική ανάλυση που έγινε το 2022 σε πάνω από 2000 καθαρόαιμα και ημίαιμα σκυλάκια, η συμπεριφορά τους συνδέεται περισσότερο με τον χαρακτήρα κάθε σκύλου απ’ ότι με τη φυλή στην οποία ανήκει. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι επιστήμονες ήταν ότι η ατομική συμπεριφορά του κάθε σκύλου δεν μπορεί να προβλεφθεί μόνο από τη φυλή.

Αν σκεφτεί κανείς το γεγονός ότι συγκεκριμένες φυλές σκύλων στιγματίζονται ως επικίνδυνες, η αγορά των τεστ DNA που γίνεται όλο και πιο προσβάσιμη στους καταναλωτές μπορεί να συμβάλει στη διαιώνιση προβληματικών στερεοτύπων. Είναι σημαντικό να βλέπουμε τα ζώα, όπως και τους ανθρώπους, ως ατομικότητες, και να τα προσεγγίζουμε βάσει των ιδιαίτερων και μοναδικών αναγκών τους.

Με πληροφορίες από National Geographic