Η εκπαίδευση είναι εξαιρετικά σημαντική για την ευζωία και την ασφάλεια κάθε σκύλου.

Γνωρίζοντας καλά τα στάδια γνωστικής ανάπτυξης ενός κουταβιού, μπορούμε να προσαρμόσουμε ανάλογα το πρόγραμμα της εκπαίδευσής του, πετυχαίνοντας τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα ανάλογα με το είδος των δεξιοτήτων και των γνώσεων που μπορεί να αφομοιώσει σε κάθε στάδιο.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Duke στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ, Brian Hare και Vanessa Woods, πέρασαν αμέτρητες ώρες να μελετούν τη συμπεριφορά και τη γνωστική ανάπτυξη 101 κουταβιών, ώστε να μπορέσουν να προσδιορίσουν ποιες γνωστικές δεξιότητες-κλειδιά εμφανίζονται σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο. Παρατηρούσαν τα κουτάβια ανά δύο εβδομάδες, μεταξύ των 8 και των 20 εβδομάδων της ηλικίας τους, και βασίστηκαν σε τεχνικές που χρησιμοποιούν οι ψυχολόγοι για να μελετήσουν το μυαλό των ανθρώπινων παιδιών.

Όλα τα κουτάβια ήταν Labrador retriever, ή ημίαιμα Labrador-Golden retriever. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν, επίσης, δεδομένα από 50.000 σκυλάκια διαφορετικών φυλών, τα οποία μελετήθηκαν στο σπίτι από τους κηδεμόνες τους μέσα από το Dognition project. Αυτό που παρατήρησαν οι επιστήμονες βάσει των ευρημάτων, ήταν ότι, παρότι τα μεγαλόσωμα και τα μικρόσωμα σκυλιά έχουν την τάση να αναπτύσσονται κάπως διαφορετικά, η φυλή δεν φάνηκε να παίζει σημαντικό ρόλο ως προς τις γνωστικές ικανότητες που εξετάστηκαν. Φυσικά, όπως εξηγεί ο Hare στο National Geographic, κάθε σκυλάκι έχει διαφορετικού τύπου νοημοσύνη, και μαθαίνει με τους δικούς του ρυθμούς.

Τα γνωστικά στάδια στην ανάπτυξη των κουταβιών

Αυτοσυγκράτηση

Σύμφωνα με την έρευνα των Hare και Woods, τα κουτάβια αναπτύσσουν την ικανότητα της αυτοσυγκράτησης γύρω στις 13-14 εβδομάδες. Οι ερευνητές το έλεγξαν αυτό εκπαιδεύοντας τα κουτάβια να κάνουν “παρακάμψεις” πριν φάνε τη φαινομενικά διαθέσιμη λιχουδιά τους. Το συγκεκριμένο εύρημα μπορεί να βοηθήσει τους κηδεμόνες να αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως είναι αυτό του νυχτερινού γαβγίσματος. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πριν τις 13 εβδομάδες, όταν το κουτάβι γαβγίζει συνιστάται ο κηδεμόνας να πηγαίνει να δει τι θέλει, ενώ μετά τις 14 εβδομάδες είναι προτιμότερο να αφήνει το σκυλάκι να εξασκήσει την αυτοσυγκράτησή του, ώστε να μην αναπτύξει μια ανεπιθύμητη συνήθεια.

Κατανόηση ανθρώπινων εκφράσεων και χειρονομιών

Ήδη από τη μικρή και τρυφερή ηλικία των 8 εβδομάδων, τα κουτάβια ξεκινούν να “διαβάζουν” τον τρόπο που επικοινωνούμε μέσω χειρονομιών, εκφράσεων του προσώπου, και φωνητικών σημάτων. Θεωρείται, μάλιστα, ότι μας καταλαβαίνουν περισσότερο απ’ ότι μας καταλαβαίνουν οι μεγάλοι πίθηκοι. Στα πλαίσια των πειραμάτων της έρευνας, όταν οι άνθρωποι έδειχναν προς την κατεύθυνση μιας κρυμμένης λιχουδιάς, τα κουτάβια συνήθως την έβρισκαν. Το ίδιο συνέβαινε και όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν χειρονομίες που τα κουτάβια έβλεπαν για πρώτη φορά. Φτάνοντας στις 10 εβδομάδες, τα κουτάβια είχαν αποκτήσει την πρώτη τους γνωστική δεξιότητα: την κατανόηση των βασικών χειρονομιών και εκφράσεων των ανθρώπων.

Αυτό που εξηγεί την ύπαρξη αυτής της προχωρημένης γνωστικής δεξιότητας σε τόσο μικρή ηλικία, είναι μάλλον η εξελικτική ιστορία των σκύλων, παρά οι εμπειρίες τους. “Όταν τα κουτάβια είναι τόσο νεαρά, το γεγονός ότι έχουν αυτές τις ικανότητες μας δείχνει ότι μπορεί να πρόκειται για κάτι που έχει χτιστεί από την εξημέρωση,” εξήγησε η Angie Johnston, διευθύντρια του Κέντρου Γνωστικής Ανάπτυξης Σκύλων, και του Εργαστηρίου Κοινωνικής Μάθησης του Κολεγίου της Βοστώνης.

Αναζήτηση ανθρώπινης βοήθειας

Όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα που δεν μπορούν να επιλύσουν μόνοι τους, οι σκύλοι χρησιμοποιούν κοινωνικές τεχνικές επίλυσης, δηλαδή ζητούν βοήθεια από τους ανθρώπους. Αυτό γίνεται κυρίως μέσω της οπτικής επαφής. Τα κουτάβια στα οποία δόθηκαν λιχουδιές κλεισμένες μέσα σε ένα δοχείο που δεν μπορούσαν να ανοίξουν, διπλασίασαν τη διάρκεια της οπτικής επαφής με τους ανθρώπους, αποζητώντας έναν τρόπο να φτάσουν στη λιχουδιά.

Κατανόηση του φυσικού κόσμου

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι, σε αυτές τις ηλικίες, τα κουτάβια γνώριζαν ποια πετσέτα έκρυβε από κάτω ένα μπολ, και ποια πετσέτα δεν είχε τίποτα από κάτω. Μπορούσαν, ακόμα, να καταλάβουν ότι όταν ήταν δεμένα με το λουρί τους δεν μπορούσαν να κινηθούν ανεξάρτητα, καθώς συνδέονταν με έναν άνθρωπο. Η κατανόηση αυτών των γεγονότων αποτελεί κλειδί για την εκπαίδευση ενός σκύλου, καθώς οι γνωστικές ικανότητές του μπορούν να επηρεάσουν τα όρια όσων μπορεί να μάθει.

Προσαρμογή σε μεταβαλλόμενους κανόνες

Τα κουτάβια ξεκινούν να λύνουν πιο σύνθετα και πολυεπίπεδα προβλήματα μεταβάλλοντας την πορεία τους όταν οι λύσεις που έχουν μάθει να εφαρμόζουν αποτυγχάνουν. Σε αυτή τη γνωστική δεξιότητα “διόρθωσης” της πορείας τους βασίζονται και οι απίθανες ικανότητες μερικών σκύλων που βοηθούν τυφλά άτομα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ένας άνθρωπος ζητάει από τον σκύλο να κάνει κάτι, κι ο σκύλος χρησιμοποιεί κάποια δεξιότητά του για να ανταποκριθεί, και κατ’ επέκταση να βοηθήσει. “Όμως, όταν ένας σκύλος καθοδηγεί έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να δει, ο άνθρωπος μπορεί να του ζητήσει να κάνει κάτι και ο σκύλος μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι, όχι, ακόμα κι αν ξέρω να το κάνω αυτό, δεν πρέπει να το κάνω γιατί είναι λάθος,” εξήγησε η Hare. Φέρνει ως παράδειγμα την περίπτωση που ένας τυφλός άνθρωπος ζητά από τον σκύλο του να τον βοηθήσει να διασχίσει τον δρόμο, αλλά ο σκύλος βλέπει ένα αυτοκίνητο να περνά και αποφασίζει ότι κάτι τέτοιο θα ήταν επικίνδυνο.

Επομένως, είναι σημαντικό ειδικά για τους σκύλους-βοηθούς να μπορούν να αντιληφθούν πώς πρέπει να πράξουν εντός του εκάστοτε πλαισίου, και να πάρουν πρωτοβουλίες όταν χρειάζεται. Αυτή είναι μια ικανότητα που διαθέτουν οι κατάλληλα εκπαιδευμένοι σκύλοι.

Τελευταίες σκέψεις: Μελετώντας τα στάδια γνωστικής ανάπτυξης ενός κουταβιού, μπορούμε να καταλάβουμε περισσότερα σχετικά με τις δυνατότητες και τα όρια που διαθέτει ένας σκύλος σε διαφορετικά στάδια της πορείας της εκπαίδευσής του. Έτσι, μας δίνεται η δυνατότητα να ακολουθούμε συγκεκριμένα βήματα στα οποία ο σκύλος μας να μπορεί να ανταποκριθεί, προσφέροντάς του συνεχώς τη δυνατότητα να εξελίσσεται και να μαθαίνει, χωρίς να τον πιέζουμε ή να έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις απ’ αυτόν.