Κάθε χρόνο σε γιορτές όπως η Πρωτοχρονιά και η Ανάσταση, αλλά και μετά από αθλητικούς αγώνες ή άλλα μεγάλα events, πυροτεχνήματα εκρήγνυνται στον ουρανό, γεμίζοντάς τον φώτα και χρώματα.

Μπορεί το θέαμα να μοιάζει φαντασμαγορικό σε πολλούς από εμάς, αλλά για τα αγαπημένα μας σκυλάκια και γατάκια, για κουνελάκια, χάμστερ, και πουλιά, οι εκκωφαντικοί, ξαφνικοί, και επαναλαμβανόμενοι θόρυβοι, αποτελούν το απόλυτο βασανιστήριο.

Μάλιστα, δεν είναι μόνο τα μικρόσωμα ζώα που τρομοκρατούνται από τα πυροτεχνήματα. Έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά θανάτων αλόγων από ανακοπές ή ατυχήματα στα οποία οδηγήθηκαν από τον φόβο τους. Ας δούμε λοιπόν, λίγο πιο αναλυτικά, πώς επηρεάζονται τα ζώα από τα πυροτεχνήματα, και τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τη βλάβη που προκαλούμε κάθε χρόνο στα δεσποζόμενα και αδέσποτα ζώα, αλλά και στην άγρια ζωή.

Τι συμβαίνει με τα πυροτεχνήματα;

Οι γάτες και οι σκύλοι, λόγω της οξυμένης ακοής τους, αντιλαμβάνονται τα πυροτεχνήματα πολύ πιο έντονα και τραυματικά απ’ ότι οι άνθρωποι. Σκεφτείτε ένα μικρό πλάσμα, το οποίο ξαφνικά, την ώρα που κοιμάται ή χαλαρώνει, ακούει έναν εκκωφαντικό θόρυβο χωρίς να το περιμένει και χωρίς να γνωρίζει από πού προέρχεται. Πρόκειται πραγματικά για μια απαίσια εμπειρία που μπορεί να σημαδέψει ψυχολογικά ένα ζώο, ή ακόμα και να του προκαλέσει σωματικά προβλήματα (π.χ. ιλίγγους, προβλήματα ακοής ή καρδιάς από το σοκ).

Οι σκύλοι φοβούνται ιδιαίτερα τους δυνατούς ήχους, όπως είναι οι βροντές κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας. Η διαφορά σε αυτό, βέβαια, είναι το γεγονός ότι μια καταιγίδα έρχεται σταδιακά και με προειδοποιητικά σημάδια. Όσο πιο απρόσμενος και ακατανόητος είναι ένας ήχος για τον σκύλο σας, τόσο πιο πολύ θα τον τρομάξει. Μπορεί να του προκαλέσει προσωρινή παράλυση, ανάγκη να ξεφύγει και να κρυφτεί, τρέμουλο, σιελόρροια και ταχυκαρδίες. Πρόκειται για σημάδια που αναδεικνύουν ιδιαίτερο φόβο και ανασφάλεια. Έχει υποστηριχθεί ότι η αντίδραση των σκύλων στον ήχο των πυροτεχνημάτων μοιάζει με τις αντιδράσεις μετατραυματικού στρες στους ανθρώπους. Στην περίπτωση των μη ανθρώπινων ζώων, βέβαια, το άγχος και το στρες που προκαλούνται είναι χειρότερα, καθώς τα ζώα δεν μπορούν να εξηγήσουν με τη λογική αυτό που τους συμβαίνει και να ηρεμήσουν.

Σχεδόν το 50% των σκύλων φοβούνται τα πυροτεχνήματα, όπως δείχνουν οι έρευνες. Οι γάτες, τα άλογα, τα ψάρια, τα πτηνά, και άλλα κατοικίδια ή άγρια ζώα, επίσης τρομοκρατούνται. Ένα ζώο που φοβάται τόσο πολύ δεν αποτελεί κίνδυνο μόνο για τον εαυτό του, αλλά μπορεί άθελά του και πάνω στο σοκ, να τραυματίσει και κάποιο άλλο ζώο ή άνθρωπο, ή μπορεί να ξεφύγει και να χαθεί.

Στις γάτες, τα αποτελέσματα των πυροτεχνημάτων μπορεί να είναι λιγότερο εμφανή, αλλά οι αντιδράσεις τους είναι αντίστοιχες με αυτές των σκύλων: προσπαθούν να ξεφύγουν και να κρυφτούν. Παρόλα αυτά, πέρα από το ζήτημα του φόβου, υπάρχει κι ένας άλλος σοβαρός κίνδυνος για τις γάτες: αυτός της δηλητηρίασης. Πολλές γάτες που μπορεί να βρίσκονται κοντά σε εκρήξεις πυροτεχνημάτων μπορεί να καταπιούν τμήματά τους, να τυφλωθούν, ή να τραυματιστούν σοβαρά.

Κατά τη διάρκεια της έκρηξης πυροτεχνημάτων, πολλά πουλιά θα πετάξουν μακριά από τα κλαδιά στα οποία κουρνιάζουν, και μπορεί να φτάσουν μέχρι τη θάλασσα, απ’ όπου ενδέχεται να μην μπορούν να επιστρέψουν ασφαλή. Κάποια πουλιά θα συγκρουστούν με κάποιο κτίριο και άλλα θα πεθάνουν από ανακοπή. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι πρόκειται για εκατομμύρια πουλιά ανά τον κόσμο που επηρεάζονται αρνητικά από τα πυροτεχνήματα, και ότι τα καταστροφικά αποτελέσματά τους επιμένουν ακόμα και μετά τη λήξη των εκρήξεων.

Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της άνοιξης (και ειδικά το Πάσχα), τα πουλιά και τα μικρά ζωάκια βρίσκονται στα πρώτα στάδια της ανατροφής των μικρών τους, και οι κίνδυνοι είναι ακόμα μεγαλύτεροι. Τα μικρά μπορεί να πεθάνουν από αφυδάτωση ή ασιτία όταν οι τρομοκρατημένοι ή αποπροσανατολισμένοι γονείς τους αδυνατούν να βρουν τον δρόμο για τη φωλιά. Μην το σκεφτείτε σαν ασήμαντη παρενέργεια – σκεφτείτε το σαν επίπονους θανάτους αθώων ψυχών οι οποίοι θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν αποφευχθεί.

Φυσικά, ας μην ξεχνάμε και τους ανθρώπους που μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά από τα πυροτεχνήματα. Δεν αναφέρομαι μόνο στα περιστατικά ανθρώπων που τραυματίζονται σε ατυχήματα ή καλούνται να αντιμετωπίσουν φωτιές που ξεσπούν, όπως αυτή σε ζωολογικό κήπο της Γερμανίας το 2020, που στοίχισε τις ζωές 30 ζώων. Οι άνθρωποι που έχουν ζήσει πόλεμο, όπως πρόσφυγες ή βετεράνοι, μπορεί να επανατραυματιστούν ψυχολογικά από τον αναπάντεχο και εκκωφαντικό θόρυβο των πυροτεχνημάτων.

Τέλος, άλλο ένα σοβαρότατο θέμα που προκύπτει, είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ρύπανση των υδάτων από τα μείγματα χημικών ουσιών που περιέχουν τα πυροτεχνήματα. Ακόμα και παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα έχουν συνδεθεί με τη μόλυνση του περιβάλλοντος από πυροτεχνήματα.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα ζώα;

Όλο και περισσότερο οι άνθρωποι ψάχνουν εναλλακτικές λύσεις για να αντικαταστήσουν τα πυροτεχνήματα, όπως είναι τα show με φώτα laser. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η πόλη Collechio στην Ιταλία, όπου τέθηκε σε εφαρμογή ένα από τα πρώτα προγράμματα σιωπηλών πυροτεχνημάτων, προωθώντας το μήνυμα ότι είναι δυνατό να απολαύσει κανείς τα πυροτεχνήματα χωρίς να προκαλέσει πανικό στα ζώα. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ακόμα ενδοιασμοί ως προς το αν και πώς επηρεάζονται αρνητικά τα πουλιά από κάτι τέτοιο.

Πολλοί σκέφτονται να χορηγήσουν κάποιο ηρεμιστικό χάπι στα κατοικίδιά τους. Αυτό όμως δεν αποτελεί ιδανική λύση λόγω των αρνητικών παρενεργειών που μπορεί να έχει το ηρεμιστικό στο ζώο, αλλά και λόγω της αδυναμίας να λειτουργήσει κάτι τέτοιο καθολικά για όλα τα ζώα και τα πουλιά. Πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν είναι μόνο τα ζώα που ζουν μαζί με ανθρώπους αυτά που βλάπτονται και αυτά των οποίων οι ζωές έχουν σημασία.

Ας δούμε, τώρα, κάποιους τρόπους να βοηθήσετε και να προστατεύσετε τα ζώα συντροφιάς σας:

● Βεβαιωθείτε ότι έχουν έναν ήρεμο και ασφαλή χώρο στον οποίο μπορούν να καταφύγουν αν νιώσουν την ανάγκη.

● Χρησιμοποιήστε φερομόνες για σκύλους και γάτες (π.χ. feliway) για να τα βοηθήσετε να ηρεμήσουν.

● Βεβαιωθείτε ότι η γάτα ή ο σκύλος σας έχουν φάει το βραδινό τους πριν αρχίσουν τα πυροτεχνήματα. Ακόμα, βγάλτε τον σκύλο σας τη βραδινή του βόλτα νωρίτερα, ώστε να μην τον τρομάξουν τα πυροτεχνήματα κατά τη διάρκεια της βόλτας και κινδυνεύσετε να το σκάσει από το φόβο του. Ποτέ μην βγάζετε τον σκύλο βόλτα χωρίς λουρί, ειδικά σε μέρες που αναμένονται πυροτεχνήματα.

● Αν το ζώο συντροφιάς σας φοβάται υπερβολικά και η κατάσταση δεν βελτιώνεται με τον καιρό, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού συμπεριφοριστή ζώων.

● Την ώρα των πυροτεχνημάτων, βεβαιωθείτε ότι παίζει η τηλεόραση ή το ραδιόφωνο και καλύπτει, όσο γίνεται, τους ήχους απ’ έξω. Κλείστε τα παράθυρα και τις κουρτίνες, έτσι ώστε οι θόρυβοι και τα φώτα να επηρεάσουν τα ζώα σας όσο λιγότερο γίνεται.

● Μπορείτε να βοηθήσετε το κουτάβι σας να συνηθίσει σταδιακά στους ήχους των πυροτεχνημάτων, εισάγοντάς τους σιγά σιγά μέσω βίντεο στο Youtube, φυσικά ελέγχοντας την ένταση. Πρέπει να είναι αρκετά δυνατά ώστε να παρατηρήσει τους ήχους (π.χ. να μετακινήσει τα αυτιά του προς την πηγή τους) αλλά όχι τόσο ώστε να τρομάξει απ’ αυτούς. Στη συνέχεια, παίξτε μαζί του το αγαπημένο του παιχνίδι ή ταΐστε το το αγαπημένο του φαγητό, έτσι ώστε να αλλάξετε τις συνδέσεις που δημιουργεί όταν ακούει πυροτεχνήματα. Σταδιακά, μπορείτε να αυξάνετε την ένταση των ήχων, αλλά μη βιαστείτε να φτάσετε σε αυτό το σημείο.

● Καθησυχάστε το κατοικίδιό σας όταν φοβάται, χρησιμοποιώντας ήρεμη, απαλή φωνή, γεμίζοντάς το χάδια και αγκαλιές όταν τις ζητάει.

Τα πυροτεχνήματα πρέπει να σταματήσουν άμεσα.

Η χρήση κροτίδων, πυροτεχνημάτων, και άλλων εκρηκτικών με μοναδικό σκοπό την προσωρινή διασκέδαση, και με τόσο σοβαρό αντίκτυπο στις μη ανθρώπινες ζωές, αποτελεί μια εγωιστική συνήθειά μας που πρέπει να σταματήσει άμεσα. Οι ατομικές πρωτοβουλίες δεν αρκούν. Πρόκειται για ένα θέμα γύρω από το οποίο πρέπει οργανωθούμε ως κοινότητες και στο οποίο πρέπει να αντισταθούμε, για το καλό εκατοντάδων πλασμάτων που δεν φταίνε σε τίποτα και δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Στο ζήτημα αυτό αναλογεί μεγαλύτερη δημοσιότητα, περισσότερος διάλογος, πιο συντονισμένη δράση, ώστε να σταματήσει η έμμεση αυτή μορφή κακοποίησης ζώων – ανθρώπινων και μη.