Τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε μια ιδιαίτερα σημαντική πολιτισμική στροφή που χαρακτηρίζεται από δύο παράλληλες τάσεις: την επιδείνωση της ψυχικής υγείας των νεαρών ενηλίκων, και την αναζήτηση ανακούφισης από τα συμπτώματα της ψυχικής δυσκολίας στα κατοικίδιά τους.

Millennials κηδεμόνες κατοικιδίων

Η επονομαζόμενη γενιά των “millennials” (άτομα που γεννήθηκαν από το 1981 έως το 1996) έχει ξεκάθαρα ηγετική θέση στην κηδεμονία κατοικιδίων, κάτι που αποτελεί κεντρικό πυλώνα για τη ζωή των περισσότερων νεαρών κηδεμόνων ζώων συντροφιάς. Ακολουθεί η γενιά Z (γεν. από το 1997 και μετά), η οποία έχει επίσης μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά της για τα κατοικίδια. Στα πλαίσια μιας πρόσφατης έρευνας που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Psychiatry, μελετήθηκε ο ρόλος της κηδεμονίας κατοικιδίων ζώων στην κατάσταση της ψυχικής υγείας νεαρών ενηλίκων που αντιμετώπιζαν σοβαρές ψυχολογικές δυσκολίες.

Οι συγγραφείς της έρευνας επισήμαναν, αρχικά, ότι οι νέοι ενήλικες που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι υποφέρουν από σοβαρές ψυχικές δυσκολίες παρά το γεγονός ότι είχαν κατοικίδιο, και ότι εξέφρασαν ισχυρές απόψεις σχετικά με τη θετική επίδραση του κατοικιδίου στην ψυχική τους υγεία και στη διαχείριση των συμπτωμάτων τους. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να μην οδηγούμαστε σε βιαστικά και απόλυτα συμπεράσματα, καθώς τα πράγματα είναι πιο σύνθετα απ’ ότι φαίνεται. Αναφέρθηκε στα πλαίσια της έρευνας ότι τα κατοικίδια φάνηκε να προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση από τα δύσκολα συμπτώματα, αλλά όχι μακροχρόνια επίλυση του προβλήματος.

Άγχος και κατάθλιψη

Τα γενικευμένα συμπτώματα άγχους αναφέρθηκαν επανειλημμένα από τους νεαρούς ενήλικες που συμμετείχαν στη μελέτη, όπως και η αντίληψη ότι τα κατοικίδια συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων με τους εξής τρόπους:

– Μέσω της ρύθμισης της αναπνοής και των συναισθημάτων, καθώς και της ηρεμίας και της χαλάρωσης που προσφέρουν, βοηθώντας στη μείωση της εμφάνισης κρίσεων πανικού.

– Μέσω της ενίσχυσης της ενσυνειδητότητας (mindfulness) και της ικανότητας να είναι κανείς “παρών” και να μένει “στη στιγμή”, δεξιότητες πολύ σημαντικές για τη διαχείριση του άγχους.

– Στρέφοντας την προσοχή των κηδεμόνων μακριά από το άγχος, την ανησυχία, και τις αρνητικές/επιβλαβείς σκέψεις που συμβάλλουν στη διατήρηση του άγχους και της κατάθλιψης.

– Παρέχοντας σημαντικές πηγές σύνδεσης και προστασίας, καθώς και την αίσθηση της ασφάλειας και της επιβεβαίωσης, και μειώνοντας έτσι την ένταση των αυτοκτονικών σκέψεων και πράξεων.

– Παρέχοντας αυξημένη αίσθηση ελπίδας, συγκέντρωσης, και κινήτρου να “συνεχίσει” κανείς, καθώς και παρέχοντας “έναν λόγο για να ζήσει”.

Παρόλα αυτά, ένα άτομο αναφέρθηκε στην αύξηση των αυτοκτονικών σκέψεων μετά την απώλεια του κατοικιδίου του, κάτι που εφιστά την προσοχή μας στη σημασία της ανάπτυξης περαιτέρω αποτελεσματικών μηχανισμών διαχείρισης.

Κοινωνικό άγχος και μοναξιά

Το κοινωνικό άγχος και η μοναξιά αποτέλεσαν κοινά βιώματα που αναφέρθηκαν εκτεταμένα στην έρευνα. Τα κατοικίδια – ιδίως οι σκύλοι – φάνηκε να παρέχουν προνόμια ως προς την κοινωνικοποίησης με τους εξής τρόπους:

– Διευκολύνοντας την κοινωνική αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους, λειτουργώντας ως “κοινωνικός καταλύτης”.

– Παρέχοντας συντροφιά (τόσο οι σκύλοι όσο και οι γάτες) κατά τη διάρκεια της απομόνωσης στην οποία συχνά κατέφευγαν οι νευροδιαφορετικοί συμμετέχοντες της έρευνας.

– Προσφέροντας ανιδιοτελή αγάπη (τόσο οι σκύλοι όσο και οι γάτες) απαλλαγμένη από το βάρος της κριτικής, καθώς και τρυφερότητα, χωρίς την πίεση για λεκτική επικοινωνία.

Βελτίωση της διάθεσης

Ακόμα, οι νεαροί κηδεμόνες κατοικιδίων περιέγραψαν τους τρόπους με τους οποίους τα ζώα συντροφιάς τους τούς προσέφεραν θετικά συναισθήματα που συνέβαλαν στη βελτίωση της διάθεσής τους με τους παρακάτω τρόπους:

– Παρέχοντας σταθερότητα, προβλεψιμότητα, εγγύτητα, οπτική επαφή, και το μοίρασμα αλληλεπιδράσεων με νόημα (π.χ. παιχνίδι) που παρείχαν απόλαυση και στα δύο μέρη της σχέσης.

– Προσφέροντας διασκέδαση και γέλιο μέσω αστείων συμπεριφορών.

– Προσφέροντας αγάπη, φροντίδα, και εκτίμηση στους κηδεμόνες τους, κάτι που φάνηκε να ενισχύει τα θετικά συναισθήματα και την αισιόδοξη αντίληψη για τη ζωή.

– Παρέχοντας στήριξη σε ψυχολογικά δύσκολες περιόδους, και βοηθώντας τους νεαρούς ενήλικες ακόμα και να βελτιώσουν τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις και να επιμείνουν στις σπουδές τους.

Άλλα οφέλη

Σύμφωνα με την έρευνα αναδείχθηκαν, επίσης, τα παρακάτω οφέλη:

– Η σημασία της δομής μιας σταθερής ρουτίνας για τη διαχείριση δύσκολων συμπτωμάτων ψυχικής υγείας που προσφέρει η φροντίδα ενός ζώου συντροφιάς. Η αίσθηση της ευθύνης που παρέχει η φροντίδα ενός κατοικιδίου φάνηκε να αυξάνει την αίσθηση σκοπού και κινήτρου, και να ενεργοποιεί συμπεριφορικά τους νεαρούς ενήλικες (π.χ. να ασκούνται στη φύση).

– Ενίσχυση της αίσθησης της ανεξαρτησίας, της περηφάνιας για τον εαυτό, και της επάρκειας που συνοδεύουν τη φροντίδα ενός ζώου συντροφιάς.

Τελευταίες σκέψεις

Φυσικά, όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς της παραπάνω ποιοτικής έρευνας, είναι σημαντικό να ερμηνεύει και να αναλύει κανείς τα αποτελέσματά της με προσοχή, λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάσταση της ψυχικής υγείας ενός ατόμου επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες οι οποίοι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Προτείνουν, ακόμα, τη διενέργεια περαιτέρω ερευνητικής δουλειάς, με σκοπό τη διερεύνηση επιπλέον παραμέτρων.