Αν είστε γατογονιός, τότε σίγουρα σας έχει τύχει να σας ξυπνήσει ο μικρός σας αίλουρος λίγο πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι.

Ή σας έχει τύχει λίγο πριν το φαγητό η γάτα σας να νιαουρίζει σαν τρελή ενώ ταυτόχρονα κατευθύνεται προς τις γατοκροκέτες της. Ή σας έχει τύχει να σας περιμένει πίσω από την πόρτα την ώρα που επιστρέφετε από τη δουλειά – πόσο συγκινητικό;!

Όλες αυτές οι καταστάσεις έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τον χρόνο.

Πώς αντιλαμβάνονται άραγε αυτές οι μικρές και πανέξυπνες κυρίες τον χρόνο; Τον αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο που τον αντιλαμβανόμαστε εμείς οι άνθρωποι; Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα.

Έχουν οι γάτες αίσθηση του χρόνου;

Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα γιατί οι έρευνες σχετικά με τη γνωστική ικανότητα των γατών είναι λίγες – πόσο μάλλον για την αντίληψη του χρόνου. Γι’ αυτό τον λόγο τα στοιχεία βασίζονται σε μοντέλα γνωστικής ικανότητας άλλων ζώων.

Σύμφωνα με την ειδική κτηνίατρο σε θέματα συμπεριφοράς ζώων, Liz Stelow του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, οι γάτες αντλούν πληροφορίες για τον χρόνο από περιβαλλοντικές ενδείξεις , όπως είναι η ένταση του φωτός, ο ήχος του αυτοκινήτου, οι φωνές των παιδιών την ώρα που φεύγουν από το σχολείο. Ωστόσο, όλα αυτά από μόνα τους δεν μας δίνουν την επιβεβαίωση ότι οι γάτες έχουν αίσθηση του χρόνου.

Οι περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι γάτες όπως και τα περισσότερα θηλαστικά έχουν μια γενική αίσθηση του χρόνου, χωρίς να μπορούν να τον προσδιορίσουν επακριβώς. Δηλαδή, δεν είναι σε θέση να καταλάβουν ότι έχουν περάσει 5 δευτερόλεπτα αλλά καταλαβαίνουν ότι έχουν περάσει κάποιες ώρες – σε διαφορετικούς πάντα ρυθμούς από εμάς τους ανθρώπους.

Οι ειδικοί στη γνωστική ικανότητα των ζώων αναφέρουν ότι τα περισσότερα θηλαστικά μπορούν να μετρήσουν κατά προσέγγιση ένα “χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει”, όπως και ότι μπορούν να καταλάβουν πότε έχει περάσει χρόνος από ένα γεγονός.

Σε αυτό που δεν μπορούμε να απαντήσουμε με απόλυτη σιγουριά είναι αν οι γάτες αντιλαμβάνονται με την ίδια ακρίβεια με εμάς τον χρόνο – αν και τελικά ο χρόνος είναι σχετικός!

Σύμφωνα με κάποιες άλλες έρευνες τα μικρότερα ζώα και αρπακτικά τείνουν να έχουν ταχύτερη αντίληψη του χρόνου, αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τις γάτες. Για να κατανοήσουμε περισσότερο την έρευνα, οι επιστήμονες προσδιόρισαν τον χρόνο και την αντίληψη του σε καρέ ανά δευτερόλεπτο, όπως συμβαίνει στις φωτογραφικές μηχανές. Οι γάτες μπορούν να αντιληφθούν 55 καρέ ανά δευτερόλεπτο, ενώ εμείς μπορούμε 65. Άρα σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα, ο χρόνος για εμάς κυλάει πιο γρήγορα.

Μια άλλη έρευνα, τώρα, για να προσδιορίσει την αντίληψη του χρόνου στις γάτες, χρησιμοποιεί την επεισοδιακή τους μνήμη, δηλαδή μνήμες συγκεκριμένων γεγονότων στον χρόνο.

Η ικανότητα σχηματισμού επεισοδιακών αναμνήσεων μπορεί να έχει κορυφαία σημασία σε αυτό που οι ερευνητές της γνωστικής ικανότητας αποκαλούν “νοητικό ταξίδι στο χρόνο” – την ικανότητα να προβάλλουμε νοερά γεγονότα τόσο στο παρελθόν όσο και στο μέλλον. Εδώ και καιρό θεωρείται ότι οι άνθρωποι είμαστε οι μόνοι που έχουμε αυτή την ικανότητα, αλλά αυτό μπορεί να μην ισχύει τελικά.

Ο Daniel Dombeck αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα νευροβιολογίας του Πανεπιστημίου Northwestern, έχει ερευνήσει την αντίληψη του χρόνου σε ποντίκια και υποστηρίζει ότι είναι απίθανο οι άνθρωποι να έχουν ένα μοναδικό χάρισμα για νοητικά ταξίδια στο χρόνο, αν και είναι πιθανό οι άνθρωποι να μπορούν να θυμηθούν πιο παλιά γεγονότα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από τα τρωκτικά.

“Τα τρωκτικά, για παράδειγμα, έχουν αναπαραστάσεις του χρόνου στον εγκέφαλό τους και έχουν παρατηρηθεί μοτίβα νευρικής δραστηριότητας που υποδηλώνουν ότι και αυτά μπορούν να φανταστούν διαφορετικά γεγονότα του παρελθόντος ή του μέλλοντος”, αναφέρει ο Dombeck, προσθέτοντας ότι “δεν μπορούμε να πούμε ότι τα ζώα αντιλαμβάνονται τον χρόνο όπως οι άνθρωποι”.

Για να αποδειχθεί αν οι γάτες έχουν επεισοδιακή μνήμη, θα πρέπει να διεξαχθούν δοκιμές που θα αποκλείουν άλλες πιθανές εξηγήσεις -όπως ένας βιολογικός ρυθμός που σηματοδοτεί ότι είναι ώρα για φαγητό.

Μια μελέτη του 2017 διαπίστωσε ότι οι γάτες όντως έχουν επεισοδιακή μνήμη, αλλά ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης αυτής, Saho Takagi, δεν είναι σίγουρος αν οι γάτες χρειάζονται πραγματικά επεισοδιακή μνήμη για την αντίληψη του χρόνου.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Δεν μπορεί ακόμα να ειπωθεί με βεβαιότητα αν οι γάτες έχουν αίσθηση του χρόνου και αν τον αντιλαμβάνονται όπως εμείς. Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχουν μάθει να παρατηρούν τα σημάδια και τις ενδείξεις του περιβάλλοντος. Έχουν και αυτές το δικό τους βιολογικό ρολόι και είναι σε θέση να καταλάβουν πότε θα ξυπνήσετε, πότε θα επιστρέψετε, πότε είναι η ώρα του φαγητού τους. Προς το παρόν δεν έχουμε τα κατάλληλα μέσα για να απαντήσουμε με απόλυτη σιγουριά σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, οπότε απλά υποθέτουμε, κάνουμε έρευνες και παραθέτουμε αποτελέσματα. Μακάρι σε κάποια χρόνια να είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε ακόμα καλύτερα όλα αυτά που σκέφτονται και κάνουν αυτά τα εκπληκτικά αιλουροειδή, οι γάτες!