Φανταστείτε την εξής σκηνή- που για να πούμε την αλήθεια για πολλούς μόνο φαντασία δεν είναι. Η γάτα σας παίζοντας και τρέχοντας πέρα δώθε ρίχνει με την ουρά της που κουνιέται ανεξέλεγκτα ένα ακριβό και πολύ αγαπημένο βάζο από παλιό ταξίδι σας στη Βενετία.

Το βάζο πέφτει κάτω, γίνεται χίλια κομμάτια και η καρδιά σας το ίδιο. Ο υπαίτιος της πράξης, η γάτα σας δηλαδή, στην αναστάτωσή σας σάς κοιτάει με μια απροσδιόριστη έκφραση και φεύγει σαν άνεμος από το δωμάτιο.

Και μένετε να αναρωτιέστε: Ξέρει ότι έκανε κάτι κακό; Καταλαβαίνει ότι είστε αναστατωμένοι; Τη νοιάζει; Και το πιο σημαντικό: Αισθάνεται ένοχη;

Πώς αντιδρούν οι γάτες

Η άποψη των περισσότερων για τις γάτες είναι ότι δεν φαίνονται να είναι ποτέ ένοχες για κάτι που έκαναν σε αντίθεση με τους σκύλους που συχνά σε κοιτούν με τα γνωστά σκυλίσια ένοχα μάτια. Είναι αλήθεια αυτό; Με μια γρήγορη απάντηση όχι.

Εμείς οι άνθρωποι δείχνουμε και αναγνωρίζουμε το συναίσθημα της ενοχής από τις εκφράσεις του προσώπου και τον τόνο της φωνής. Στις γάτες δεν συμβαίνει αυτό.

Γιατί μπορεί τα πανέξυπνα αυτά αιλουροειδή να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν πότε είμαστε αναστατωμένοι, αλλά δεν μπορούν να δείξουν με τον ίδιο τρόπο με εμάς πότε αυτά είναι αναστατωμένα. Με άλλα λόγια ο τρόπος που δείχνουμε κάποια πράγματα διαφέρει. Έτσι, για να μάθουμε αν οι γάτες αισθάνονται ένοχες για κάτι, πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε τη γλώσσα τους.

Όταν οι σκύλοι βλέπουν ότι είμαστε θυμωμένοι ή διακρίνουν δυσαρέσκεια στη φωνή μας, αγχώνονται. Δείχνουν ότι είναι ανήσυχοι χαμηλώνοντας τα αυτιά και την ουρά τους, κλαψουρίζοντας και δείχνοντάς μας τα λυπημένα μάτια τους. Οι γάτες όταν μας ακούνε θυμωμένους ή να έχουμε δυσαρέσκεια στη φωνή μας, απλά απομακρύνονται. Συνήθως κρύβονται μέχρι να καταλάβουν ότι δεν είμαστε αναστατωμένοι πια. Και σιγά σιγά εμφανίζονται.

Νιώθουν οι γάτες ενοχή;

Ενοχή. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο ανθρώπινο συναίσθημα που προέρχεται από την κατανόηση ότι είμαστε υπεύθυνοι για κάτι που κάναμε λάθος και αισθανόμαστε τύψεις γι ‘αυτό.

Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι ρίξατε εσείς το βάζο του φίλου σας και όχι η γάτα. Νιώθετε ένοχοι; Ναι. Γιατί; Επειδή είτε γνωρίζετε ότι ο φίλος σας ξόδεψε αρκετά χρήματα για αυτό είτε ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο για εκείνον. Και επιπλέον ξέρετε ότι ο φίλος σας δεν έκανε τίποτα για να αξίζει το σπασμένο του βάζο. Εδώ έχουμε να κάνουμε με θέματα ηθικής. Οι γάτες δεν είναι όμως έτσι. Δεν σκέφτονται έτσι.

Οι γάτες δεν ξέρουν τι είναι τα χρήματα. Δεν ξέρουν τι είναι ένα βάζο. Δεν ξέρουν καν γιατί είστε αναστατωμένοι. Δεν μπορούν να ξέρουν τους λόγους πίσω από όλο αυτό.

Οι γάτες δεν είναι ”προγραμματισμένες” να αντιδρούν σύμφωνα με αυτό που λέμε ανθρώπινη ηθική. Πρέπει εμείς να τους διδάξουμε το σωστό από το λάθος. Αυτό που κάνουν είναι να συνδέουν τη θετική αντίδρασή μας με μια συμπεριφορά που μεταφράζουν καλή και την άσχημη αντίδρασή μας με μια συμπεριφορά κακή, μη αποδεκτή.

Ακόμα και όταν κάνουν κάτι λάθος, δεν ξέρουν γιατί είναι λάθος. Απλά ξέρουν ότι αυτό μας αναστατώνει, κάτι που βλέποντάς μας ανήσυχους και ταραγμένους τις ανησυχεί και εκείνες. Οπότε απαντώντας στην ερώτηση θα πούμε ότι τόσο οι γάτες όσο και οι σκύλοι -ναι, και αυτοί- δεν αισθάνονται ένοχοι– αισθάνονται ανήσυχοι.

Τι μεταφράζουμε εμείς ως ενοχή γάτας;

Ο φόβος, η απογοήτευση και το άγχος φαίνονται τα ίδια για τις γάτες. Αυτά μεταφράζουμε εμείς ως ”ενοχή”. Τα σημάδια είναι:

-Τρέχουν μακριά από τον τόπο του εγκλήματος
-Κρύβονται
-Χαμηλώνουν τα αυτιά
-Κουνούν νευρικά την ουρά
-Νιαουρίζουν σε χαμηλό στενοχωρημένο τόνο

Αντιδρώντας τη στιγμή που γίνεται κάτι

Ο συγχρονισμός είναι το παν. Αν πιάσετε τη γάτα σας να κάνει κάτι λάθος, δείξτε της ότι είστε αναστατωμένοι. Ακριβώς μόλις κάνει το λάθος. Μην αφήσετε να περάσει καθόλου χρόνος.

Για παράδειγμα, αν τη δείτε να ξύνει τον καναπέ ή να ρίχνει πράγματα κάτω, δείξτε ότι αυτό είναι λάθος, ότι είναι κάτι μη αποδεκτό. Διαφορετικά, δεν θα καταλάβει ποια συμπεριφορά δεν σας αρέσει.

Αποφύγετε την καθυστερημένη επίπληξη. Εάν επιστρέψετε στο σπίτι από τη δουλειά και δείτε ότι έχει κάνει ζημιά, δεν έχει κανένα νόημα να την τιμωρήσετε. Είναι πλέον πολύ αργά. Θα μπερδευτεί και θα νομίζει ότι είστε αναστατωμένοι για διαφορετικό λόγο. Πρέπει να την πιάσετε στα πράσα για να έχει όλο αυτό νόημα.

Το να χτυπήσετε τη γάτα σας για κάτι που έκανε ούτε καν το συζητάμε. Απλά απαγορεύεται. Δεν θα οδηγήσει πουθενά. Θα κάνει τα πράγματα χειρότερα και θα χαλάσει και τη μεταξύ σας σχέση. Δεν χτυπάμε ποτέ και για τίποτα κανένα ζώο- φυσικά και ούτε άνθρωπο.

Τι κάνουμε λοιπόν:

-Φωνητικές ενδείξεις: Για μερικές γάτες, ένα σταθερό ”ΟΧΙ” είναι αρκετό για να ξέρουν ότι κάνουν κάτι λάθος. Θυμηθείτε να μην εστιάζετε μόνο στην κακή συμπεριφορά. Ανταμείψτε τη γάτα σας με λιχουδιές και τρίψιμο στο πηγούνι όταν συμπεριφέρεται καλά.

-Βάλτε τη σε άλλο δωμάτιο για λίγο: Η γάτα σας κάνει διάφορες ζημιές και ετοιμάζεται για τη μεγάλη; Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να τη βάλετε σε άλλο δωμάτιο. Μην την αρπάξετε νευριασμένα και την πετάξετε στο άλλο δωμάτιο κλείνοντας την πόρτα. Πάντα ήρεμα και με καλό τρόπο σηκώστε τη και μεταφέρετέ τη για λίγο στο άλλο δωμάτιο.

Για το τέλος

Και για να απαντήσουμε την αρχική ερώτηση. Όχι, οι γάτες δεν αισθάνονται ”ένοχες” επειδή η ενοχή είναι ένα πολύπλοκο ανθρώπινο συναίσθημα που απαιτεί κατανόηση των ανθρώπινων αξιών. Ωστόσο, οι γάτες αισθάνονται στρες και άγχος όταν κάνουν κάτι που σας αναστατώνει, επειδή είναι σε θέση να αναγνωρίσουν πότε είστε αναστατωμένοι.