Έρευνα: Οι γάτες μπορούν να μάθουν λέξεις πιο γρήγορα από τα μωρά
Στέλλα Πανοπούλου
15/11/2024
Εσείς θεωρείτε ότι η γάτα σας σάς καταλαβαίνει όταν της μιλάτε;
Ακόμα κι αν η γάτα δεν σας έφαγε τη γλώσσα, σύμφωνα με το γνωστό σχήμα λόγου, το πιθανότερο είναι ότι καταλαβαίνει τι της λέτε. Τα ζώα φαίνεται, γενικά, να αποκτούν βασικές δεξιότητες κατανόησης της ανθρώπινης ομιλίας απλώς και μόνο ακούγοντάς μας να μιλάμε. Πράγματι, φαίνεται ότι οι γάτες μαθαίνουν να συνδέουν εικόνες με λέξεις πιο γρήγορα ακόμα κι από τα μωρά των ανθρώπων, όπως έδειξε μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Reports. Αυτό δείχνει ότι οι αγαπημένες μας γατούλες ακούν αυτά που τους λέμε, ακόμα κι αν δεν επιθυμούν να υπακούσουν στις παραινέσεις μας.
Οι επιστήμονες κατανόησαν περισσότερο το πώς ανταποκρίνονται οι γάτες στη γλώσσα των ανθρώπων τα τελευταία 5 χρόνια. Το 2019, μια ομάδα στο Τόκιο έδειξε ότι οι γάτες ξέρουν το όνομά τους, καθώς ανταποκρίνονται με συγκεκριμένες κινήσεις του κεφαλιού και των αυτιών τους όταν τις φωνάζουμε. Το 2022, μερικοί από τους ίδιους επιστήμονες έδειξαν ότι τα ζώα μπορούν να “ταιριάξουν” φωτογραφίες ατόμων που ανήκουν στην ανθρώπινη και γατίσια οικογένειά τους με τα ονόματά τους.
“Εξεπλάγην, γιατί αυτό σημαίνει ότι οι γάτες μπορούν να κρυφακούσουν ανθρώπινες συζητήσεις και να καταλάβουν τις λέξεις χωρίς κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση βασισμένη στην επιβράβευση,” είπε η Saho Takagi, συγκριτική γνωσιακή επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Azabu και μέλος της έρευνας που έλαβε χώρα το 2022. Αναρωτήθηκε, λοιπόν, αν οι γάτες είναι “προγραμματισμένες” έτσι ώστε να κατανοούν τη γλώσσα των ανθρώπων.
Τι περιλάμβανε το πείραμα
Για να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, η Takagi μαζί με μερικούς από τους συνεργάτες που είχε στην προηγούμενη έρευνα, έδωσε σε 31 οικόσιτες γάτες – μεταξύ των οποίων ήταν 23 οι οποίες ζούσαν σε cat cafe και προορίζονταν για υιοθεσία – ένα είδος τεστ λέξεων σχεδιασμένο για ανθρώπινα μωρά.
Οι επιστήμονες έβαλαν κάθε γατούλα να καθίσει μπροστά σε ένα λάπτοπ και τους έδειξαν δύο κινούμενες εικόνες κινουμένων σχεδίων διάρκειας 9 δευτερολέπτων, ενώ ταυτόχρονα έπαιζαν ηχογραφήσεις στις οποίες οι κηδεμόνες τους έλεγαν μια επινοημένη λέξη τέσσερις φορές. Οι ερευνητές έπαιξαν τη λέξη “keraru” που δεν σημαίνει τίποτα, ενώ ένας μπλε-άσπρος μονόκερος μεγάλωνε και μίκραινε στην οθόνη, ή τη λέξη “parumo” ενώ ένα κόκκινο κινούμενο σχέδιο του ήλιου με πρόσωπο μεγάλωνε και συρρικνωνόταν. Οι γάτες κοιτούσαν και άκουγαν μέχρι να βαρεθούν – το οποίο οι ερευνητές κατάλαβαν παρατηρώντας μια πτώση οπτικής επαφής με την οθόνη της τάξης του 50%.
Στη συνέχεια, τα ζώα έκαναν ένα μικρό διάλειμμα πριν ξαναδούν τις εικόνες στην οθόνη τέσσερις φορές. Αυτή τη φορά, όμως, υπήρχε μια διαφορά: οι μισές εικόνες προβλήθηκαν με το “λάθος” ηχητικό σήμα – keraru για τον ήλιο, και parumo για τον μονόκερο.
Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι οι γάτες φάνηκε να μπερδεύονται τη δεύτερη φορά, περνώντας 33% περισσότερο χρόνο κοιτώντας την οθόνη ενώ άκουγαν τα “λάθη”. Αυτό ήταν ένα σημάδι που έδειχνε ότι είχαν μάθει ήδη να συνδέουν τις λέξης του πρώτου γύρου με τις εικόνες που προβάλλονταν. Όπως λέει η Takagi: “Κάποιες γάτες κοιτούσαν την οθόνη με τις κόρες διεσταλμένες όταν άκουγαν τους αταίριαστους συνδυασμούς. Ήταν χαριτωμένο να βλέπεις με πόση σοβαρότητα συμμετείχαν στο πείραμα”.
Οι ερευνητές ένιωσαν μεγάλη έκπληξη όταν συνειδητοποίησαν ότι οι περισσότερες γάτες που συμμετείχαν στο πείραμα είχαν καταφέρει να μάθουν κάθε συνδυασμό λέξης-εικόνας μετά από μόνο 2 μαθήματα 9 δευτερολέπτων το καθένα. Αντίθετα, τα περισσότερα μωρά 14 μηνών χρειάζονται 4 μαθήματα 15 δευτερολέπτων το καθένα για να μάθουν τις συνδέσεις μεταξύ λέξεων και εικόνων, και σε κάθε μάθημα έπρεπε να ακούν την κάθε λέξη 7 φορές, αντί για 4. Όπως επισημαίνει η Takagi: “Οι γάτες προσέχουν τι λέμε στην καθημερινή ζωή – και προσπαθούν να μας καταλάβουν – περισσότερο απ’ ότι συνειδητοποιούμε”.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα του πειράματος για τα μωρά και τους σκύλους;
Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα δεν δείχνουν απαραίτητα ότι τα ανθρώπινα μωρά μαθαίνουν λέξεις πιο αργά απ’ ότι τα οικόσιτα αιλουροειδή της καρδιάς μας, όπως εξηγεί η Janet Werker, αναπτυξιακή ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Columbia. Παρά το γεγονός ότι το τεστ του πειράματος βασίστηκε σε ένα τεστ που είχε δημιουργήσει με τους συναδέλφους της την δεκαετία του 1990, το οποίο απευθυνόταν σε μωρά, υπάρχουν σοβαρές διαφορές στις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν. Για παράδειγμα, οι γάτες στην έρευνα της Takagi άκουγαν τρισύλλαβες λέξεις με επιτηδευμένη χροιά στη φωνή των κηδεμόνων τους, ενώ τα μωρά άκουγαν μονοσύλλαβες λέξεις τις οποίες έλεγαν άγνωστες φωνές σε ένα ευρύ φάσμα τονικοτήτων.
Ακόμα, τα αποτελέσματα δεν επιτρέπουν να πραγματοποιηθεί άμεση σύγκριση με τη μάθηση λέξεων από τα σκυλιά, όπως εξηγεί η Shany Dror, γνωσιακή ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα. Οι κηδεμόνες αναφέρουν ότι οι σκύλοι τους γνωρίζουν 89 λέξεις κατά μέσο όρο, και οι έρευνες της Dror δείχνουν ότι οι σκύλοι μαθαίνουν νέες λέξεις γρήγορα, μπορούν να μάθουν μέχρι 12 νέες λέξεις σε μία εβδομάδα, και να τις θυμούνται για τουλάχιστον 2 χρόνια. Παρόλα αυτά, και αυτά τα αποτελέσματα προκύπτουν από πολύ διαφορετικές ερευνητικές μεθοδολογίες, όπως είναι τα ερωτηματολόγια κηδεμόνων.
Σε κάθε περίπτωση, όπως υπογραμμίζει η Takagi, οι γάτες φαίνεται να μαθαίνουν αυτές τις συνδέσεις λέξεων χωρίς προηγούμενη εκπαίδευση ή ξεκάθαρη υπόσχεση επιβράβευσης.
Για την Dror, οι συγκρίσεις με άλλα είδη δεν έχουν πολλή σημασία. “Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι ότι το κάνουν. Και για μένα, αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι”.
Με πληροφορίες από το Science
