Τι είναι το «θεώρημα των απείρων πιθήκων» που κατέρριψαν δύο Αυστραλοί μαθηματικοί
Στέλλα Πανοπούλου
01/11/2024
Έχετε ακούσει για το περίφημο θεώρημα των άπειρων πιθήκων;
Πρόκειται για ένα θεώρημα που λέει ότι, αν ένας πίθηκος πατάει τυχαία πλήκτρα σε μια γραφομηχανή για άπειρο χρόνο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα καταλήξει να γράφει οποιοδήποτε κείμενο, μεταξύ των οποίων και τα απάντα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
Τι λέει το θεώρημα;
Για την ακρίβεια, το θεώρημα υποστηρίζει ότι η μαϊμού θα δακτυλογραφήσει με σιγουριά οποιοδήποτε πιθανό κείμενο με αρχή και τέλος άπειρες φορές. Το θεώρημα μπορεί να γενικευτεί λέγοντας ότι κάθε αλληλουχία γεγονότων που δεν έχει μηδενική πιθανότητα να συμβεί, πιθανότατα θα συμβεί άπειρες φορές, αν ο χρόνος που υπάρχει είναι άπειρος, ή σε ένα σύμπαν με άπειρο μέγεθος.
Ο κανόνας του Σαίξπηρ απαρτίζεται από 884.647 λέξεις – εκ των οποίων καμία δεν αναφέρεται σε μπανάνες.
Τι ανατρέπει τα δεδομένα;
Παρόλα αυτά, δύο Αυστραλοί μαθηματικοί υποστηρίζουν ότι το θεώρημα δεν στέκει, καθώς υπολόγισαν ότι, ακόμα κι αν όλοι οι χιμπατζήδες στον κόσμο ζούσαν τόσο όσο το σύμπαν, είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα κατάφερναν ποτέ να γράψουν τα αριστουργήματα του βάρδου.
Το άρθρο που δημοσίευσαν οι μαθηματικοί είχε σκοπό να ελέγξει το θεώρημα του απείρου και της μαϊμούς, ένα νοητικό πείραμα που δείχνει ότι, αν υπάρχει άπειρος χρόνος, κάτι που θεωρείται εξαιρετικά απίθανο γίνεται πιθανό.
Οι υπολογισμοί τους βασίστηκαν σε μια μαϊμού που πέρασε περίπου 30 χρόνια πατώντας ένα πλήκτρο το δευτερόλεπτο σε ένα πληκτρολόγιο με τριάντα πλήκτρα (τα γράμματα του αγγλικού αλφαβήτου και μερικά κοινά σημεία στίξης). Βρήκαν ότι ο χρόνος που θα έπαιρνε σε μια μαϊμού που δακτυλογραφεί να αναπαράγει τα έργα του Σαίξπηρ θα ήταν μεγαλύτερος από τον χρόνο ζωής του σύμπαντος.
Ο “θάνατος” του σύμπαντος θεωρείται ότι θα λάβει χώρα μετά από ένα γκούγκολ ετών (δηλαδή 1 ακολουθούμενο από 100 μηδενικά). Οι λοιπές ανησυχίες – όπως για παράδειγμα το τι θα έτρωγε μια υπεραιωνόβια μαϊμού, ή πώς θα επιβίωνε την καταστροφή της γης από την ήλιο σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια – μπήκαν στην άκρη.
Οι μαθηματικοί κατέληξαν ότι η πιθανότητα μια μαϊμού να γράψει τυχαία τη λέξη “μπανάνες” κατά τη διάρκεια της ζωής της θα ήταν μόνο 5%, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσίευσαν στο επιστημονικό περιοδικό Franklin Open.
Για να διευρύνουν το πείραμα, οι Αυστραλιανοί μαθηματικοί στράφηκαν στους χιμπατζήδες, που είναι οι κοντινότεροι συγγενείς των ανθρώπων. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 200.000 χιμπατζήδες στη γη, και στα πλαίσια της έρευνας υποτέθηκε ότι ο πληθυσμός τους θα παραμείνει σταθερός μέχρι το τέλος του κόσμου. Ακόμα και αυτό το τεράστιο εργατικό δυναμικό αποτελούμενο από μαϊμούδες, όμως, δεν κατάφερε να πλησιάσει τον στόχο ούτε στο ελάχιστο.
Όπως δήλωσε στο New Scientist ο συν-συγγραφέας της έρευνας Stephen Woodcock, από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ: “Δεν πρόκειται καν για τη μία στο εκατομμύριο. Αν κάθε άτομο στο σύμπαν ήταν το ίδιο ένα σύμπαν, πάλι δεν θα συνέβαινε”.
Ακόμα και στην περίπτωση που πολλοί ακόμα πίθηκοι με ιδιαίτερα ανεπτυγμένες δακτυλογραφικές δεξιότητες, οι οποίοι θα πληκτρολογούσαν πολύ πιο γρήγορα, προστίθεντο στην εξίσωση, το εγχείρημα θα εξακολουθούσε να παραμένει αδύνατο. Φαίνεται, λοιπόν, αδύνατο “να αποτελέσει ποτέ η εργασία των μαϊμούδων βιώσιμο εργαλείο για την ανάπτυξη γραπτών που λένε οτιδήποτε πέρα από το τετριμμένο”, όπως έγραψαν στην έρευνα οι επιστήμονες.
Μια προηγούμενη δοκιμή πάνω στο συγκεκριμένο νοητικό πείραμα, κατά την οποία δόθηκαν υπολογιστές σε έξι μαύρους μακάκους, δεν είχε ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα για το μέλλον της μαϊμουδικής λογοτεχνίας. Συγκεκριμένα, παρήχθησαν μόλις πέντε σελίδες κειμένου, οι οποίες αποτελούνταν κυρίως από το γράμμα σίγμα.
Με πληροφορίες από The Guardian