Ποια είναι η ελληνική χελώνα; Μάθετε περισσότερα γι’ αυτό το είδος
Στέλλα Πανοπούλου
11/10/2024
Στην Ελλάδα υπάρχουν τρία είδη χελώνων ξηράς: η λεγόμενη ελληνική χελώνα (Testudo graeca), η Μεσογειακή χελώνα ή χελώνα του Hermann (Testude hermanni), και η κρασπεδοχελώνα (Testudo marginata).
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε περισσότερα για την ελληνική χελώνα, ένα είδος μεσαίου μεγέθους που απαντάται στην Ευρώπη, στη βόρεια Αφρική, και στη νοτιοδυτική Ασία. Πιο συγκεκριμένα, μπορούμε να τη βρούμε σε Βαλκανικές χώρες, στη Γεωργία, στο Αζερμπαϊτζάν, στην Αρμενία, στην Αίγυπτο, στο Ιράν, στο Ιράκ, και φυσικά στην Ελλάδα. Οι πληθυσμοί της Ευρασίας και της Μέσης Ανατολής ζουν σε οροπέδια και βουνά, συνήθως σε ξηρά οικοσυστήματα.
Πρόκειται για ένα ζώο με πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής, καθώς έχουν καταγραφεί ελληνικές χελώνες που έχουν φτάσει τα 125 έτη, και υπάρχουν μη επαληθευμένες αναφορές σε χελώνες που έφτασαν ακόμα και τα 200.
Η ελληνική χελώνα έχει θολωτό καβούκι, επίπεδο κεφάλι με μεγάλα μάτια, μεγάλες φολίδες στα πόδια, και δυνατά νύχια. Το χρώμα της μπορεί να είναι μαύρο, σκούρο κίτρινο, χρυσό, ή καφέ. Τα αρσενικά διαφέρουν από τα θηλυκά ως προς τα εξής χαρακτηριστικά: έχουν μικρότερο μέγεθος, μακρύτερες ουρές, και το άνοιγμα κάτω απ’ την ουρά τους βρίσκεται πιο μακριά από τη βάση της. Το κάτω μέρος του σώματός τους είναι πιο καμπυλωτό, ενώ στις θηλυκές είναι επίπεδο. Τέλος, το πίσω μέρος του καβουκιού του αρσενικού είναι πιο πλατύ απ’ ότι είναι μακρύ.
Υπάρχουν πολλά υποείδη ελληνικής χελώνας, μερικά από τα οποία είναι εξαιρετικά διαφορετικά μεταξύ τους. Για παράδειγμα, αυτά που ζουν σε πιο κρύα κλίματα πέφτουν σε χειμερία νάρκη τον χειμώνα, ενώ άλλα μένουν ξύπνια όλον τον χρόνο και προτιμούν τα ζεστά μέρη. Οι χελώνες αυτές ζουν σε περιοχές με χαμηλή υγρασία και ξηρή ατμόσφαιρα. Τις ώρες που ο καιρός είναι πολύ ζεστός προστατεύονται από τις υψηλές θερμοκρασίες μέσα σε λαγούμια, ενώ κατά τ’ άλλα δρουν κυρίως μέσα στην ημέρα.
Οι ελληνικές χελώνες είναι φυτοφάγες, και τρέφονται με διάφορα φυτά και γρασίδι.
Η αναπαραγωγική περίοδος των ελληνικών χελώνων που ζουν στη Βόρεια Αφρική εκτείνεται από τον Απρίλιο ως τον Μάιο, και μετά ξανά το φθινόπωρο. Για τις χελώνες που ζουν στην Ευρασία και στη Μέση Ανατολή, η αναπαραγωγική περίοδος είναι τον Μάιο και τον Ιούνιο. Η κύηση της ελληνικής χελώνας διαρκεί 55-70 ημέρες, και γεννά 1-7 αυγά.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για τη συμπεριφορά των ελληνικών χελώνων κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος. Γενικά, τα συστήματα ζευγαρώματος των χελώνων ξηράς απαρτίζονται είτε από έναν αρσενικό με πολλές θηλυκές, είτε από μία θηλυκιά με πολλούς αρσενικούς. Το ένστικτο του ζευγαρώματος της ελληνικής χελώνας “ξυπνά” κατευθείαν με το τέλος της χειμερίας νάρκης.
Στην Ελλάδα η συγκεκριμένη χελώνα εντοπίζεται στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, τη Θράκη, και σε αρκετά νησιά του Αιγαίου, όπως είναι η Θάσος, η Σαμοθράκη, η Λήμνος, η Λέσβος, και η Χίος. Επίσης, έχει εισαχθεί από τον άνθρωπο σε αρκετά νησιά πέρα από τα όρια της φυσικής κατανομής της, όπως για παράδειγμα στην Κρήτη, όπου μπορεί κανείς να συναντήσει μεμονωμένους πληθυσμούς.
Δυστυχώς, οι ελληνικές χελώνες αντιμετωπίζουν απειλές όπως είναι το παράνομο εμπόριο κατοικιδίων, και η υποβάθμιση και καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους, κυρίως ως αποτέλεσμα υπερβολικής βοσκής των ζώων παραγωγής. Το είδος αυτό κατατάσσεται στα ευάλωτα στην Κόκκινη Λίστα της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN), ενώ η λίστα δεν περιέχει το ακριβές μέγεθος του πληθυσμού της.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι χερσαίες χελώνες που ζουν στην Ελλάδα θεωρούνται άγρια ζώα και δεν αποτελούν κατοικίδια, όπως επισημαίνει το Κέντρο Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής (ΚΕΠΠΑΖ). Επομένως, οι περισσότερες συμβουλές διατροφής για χερσαίες χελώνες που μπορούμε να βρούμε στο διαδίκτυο, δεν ισχύουν για τις ελληνικές χελώνες. Πρόκειται για ζώα που δεν είναι φτιαγμένα για να ζουν στην αιχμαλωσία, γι’ αυτό απαγορεύεται να τα παίρνουμε σπίτι μας όταν τα βρίσκουμε στο δάσος ή στο βουνό.
