Ο Λύκος, ο Λύγκας, ο Ελληνικός Ποιμενικός και η Αρκούδα.

Στο νομό Φλώρινας, δυτικά του Αμύνταιου, στους πρόποδες του Βέρνου, στις Αγραπιδιές και στο Νυμφαίο, μία αστική, μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική, περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992, έχει ως στόχο την προστασία της άγριας πανίδας και του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Φτάνοντας στις Αγραπιδιές Φλώρινας

Εννέα το πρωί, δεν χαρακτηρίζεται και χαράματα, αλλά η πάχνη που έχει καλύψει τα χαμηλά υψόμετρα στους πρόποδες του όρους Βέρνο, τρυπάει το συνθετικό, αδιάβροχο πανωφόρι, προκαλώντας μια ελαφριά ανατριχίλα.

Ο νομός Φλώρινας ανήκει στους πιο κρύους της Ελλάδας, πόσο μάλλον όταν η χαμηλή νέφωση δεν επιτρέπει ακόμη στις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν στο νωπό χώμα. Μερικές εκατοντάδες μέτρα από τον κεντρικό δρόμο στις Αγραπιδιές, δίπλα σε εύφορα χωράφια, ένα ύψωμα με πυκνή βλάστηση μαρτυρά την άφιξη στο Κέντρο Προστασίας Λύκου του «Αρκτούρου». Γνωστή η μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική, περιβαλλοντική οργάνωση, κυρίως για το έργο που επιτελεί στην προστασία της καφέ αρκούδας, ο χώρος στις Αγραπιδιές προσφέρει ένα τεράστιο έργο στην περίθαλψη και προστασία λύκων, λύγκα, τσακαλιών αλλά και στη διατήρηση και αναπαραγωγή του καθαρόαιμου Ελληνικού Ποιμενικού Σκύλου.

Μετά το ξύλινο γεφυράκι, το οποίο σηματοδοτεί την είσοδο στο χώρο, διάφορες πινακίδες με απεικονίσεις χαρούμενων ζώων – cartoon, δίνουν τις πρώτες οδηγίες στους επισκέπτες. Η ησυχία και ο σεβασμός είναι τα βασικά ζητούμενα καθώς οι χώροι του «Αρκτούρου» δεν είναι ζωολογικοί κήποι αλλά κέντρα προστασίας και περίθαλψης των ζώων που φιλοξενούνται και αυτό σημαίνει πως ο άνθρωπος – επισκέπτης κατά κάποιον τρόπο «εισβάλλει» στο δικό τους περιβάλλον.

Αυτό είναι και το πρώτο περιβαλλοντικό μήνυμα που λαμβάνει κανείς ερχόμενος εδώ, όσον αφορά στην επιρροή του ανθρώπου με πολλούς και διάφορους τρόπους στην εύρυθμη λειτουργία της φύσης. Έξω από το περιποιημένο πέτρινο σπιτάκι, το οποίο λειτουργεί και ως γραφείο, χώρος ενημέρωσης αλλά και πωλητήριο, αφού τα έσοδα του «Αρκτούρου» βασίζονται κυρίως σε εισφορές και στις πωλήσεις αντικειμένων, ρούχων αλλά και χρήσιμων σκευών, όλα συνδεδεμένα με τη ζωή στη φύση και την περιβαλλοντική συνείδηση, με περιμένει η Μελίνα Αυγερινού, υπεύθυνη περίθαλψης ζώων στο συγκεκριμένο κέντρο.

Καθώς ξεκινάμε την ανηφορική πορεία στο μονοπάτι προς τους ελεγχόμενους και περιφραγμένους χώρους στην πλαγιά του λόφου, μου εξηγεί πως ξεκίνησε στον «Αρκτούρο» ως εθελόντρια πριν από 19 χρόνια και, χωρίς καλά καλά να το καταλάβει, αναπτύχθηκαν οι ευθύνες της φτάνοντας στο σημείο σήμερα να ανήκει στους πιο έμπειρους εργαζόμενους της περιβαλλοντικής οργάνωσης. Έχοντας και η ίδια οκτώ σκυλιά, έχει ταυτίσει τη ζωή της με την αγάπη και την προστασία των ζώων που φιλοξενούνται εδώ.

Στο Κέντρο Προστασίας Λύκου φιλοξενούνται δια βίου λύκοι οι οποίοι δεν μπορούν να επιστρέψουν στη φύση επειδή είτε κρατούνταν παράνομα από ιδιώτες, είτε ζούσαν σε ακατάλληλους ζωολογικούς κήπους είτε βρέθηκαν τραυματισμένοι ή ορφανοί σε πολύ μικρή ηλικία κάνοντας αδύνατη την επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον. Οι ψηλοί φράχτες πίσω από τους οποίους ζουν τα φιλοξενούμενα ζώα περικυκλώνουν μια αρκετά μεγάλη έκταση όπου τα ζώα κινούνται άνετα και έχουν τη δυνατότητα απομόνωσης, μακριά από τα μάτια των επισκεπτών.

Κατά τη διάρκεια της δικής μας βόλτας, τα άτομα των γκρίζων λύκων δεν εμφανίστηκαν ποτέ στο οπτικό μας πεδίο, αντίθετα με τους λύγκες οι οποίοι πλησίασαν στα σύρματα με περιέργεια και με τη γνωστή χάρη των αιλουροειδών. Οι συστάδες των δέντρων, οι θάμνοι, το βραχώδες έδαφος, προσφέρουν τον απαραίτητο χώρο για να ζουν τα φιλοξενούμενα ζώα όπως όταν είναι ελεύθερα. Η ελευθερία όμως, καθώς δεν είναι μαθημένα στους κανόνες επιβίωσης, θα ήταν μοιραία για αυτά.

Πάνω που κόντευα να αποδεχτώ την ατυχία να αντικρύσω και να φωτογραφήσω έστω και έναν πιο κοινωνικό λύκο, ανάμεσα στις πυκνές φυλλωσιές, ένα υπέροχο, σχεδόν μυθικό στην όψη, ολόλευκο τετράποδο ξεπρόβαλε με επιφύλαξη, κοιτώντας προς το μέρος μας. Σαν ψεύτικο κινούνταν ανάμεσα στο καταπράσινο περιβάλλον, παράλληλα με τη δική μας πορεία, σαν να παρακολουθούσε εκείνο εμάς και όχι το ανάποδο. Η απουσία άλλων επισκεπτών αυτήν την ώρα αλλά και η ηρεμία με την οποία κινούμασταν, έβγαλαν από την κρυψώνα του και ένα δεύτερο άτομο, κάνοντας την εμπειρία ακόμη πιο μοναδική.

Την εποχή της επίσκεψής μας στο κέντρο, στα μέσα Οκτωβρίου, φιλοξενούνταν τρεις λευκοί λύκοι, οι οποίοι ήρθαν εδώ από ένα ζωολογικό κήπο του Αμπρούτσο της Ιταλίας, δύο λύγκες από ζωολογικό κήπο της Ανδόρρα, δύο λύγκες από παράνομο εκτροφέα στη Λιθουανία, δύο γκρίζοι λύκοι από ζωολογικό κήπο της Ανδόρρα, τρεις γκρίζοι λύκοι, ορφανοί από την Ελλάδα, τη Σερβία και την Αλβανία, καθώς και δύο γκρίζες λύκαινες από την Ουκρανία.

Στις ρίζες του λόφου, πίσω από φράχτες καλυμμένους με πράσινο ύφασμα, μακριά από τα μάτια των επισκεπτών, μόνο τα γαβγίσματα φανερώνουν την ύπαρξη του χώρου που φιλοξενούνται οι γεννήτορες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Αναπαραγωγής και Επαναδιάδοσης Ελληνικού Ποιμενικού Σκύλου. Η φυλή αυτή, η οποία δεν είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, αναπαράγεται εδώ με σκοπό τα νεαρά ζώα, από οκτώ εβδομάδες ήδη, να υιοθετηθούν από ποιμένες ανά την επικράτεια για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εκεί που γνωρίζουν καλύτερα. Στην προστασία των κοπαδιών από άγρια ζώα, όπως από λύκους και αρκούδες. Το καταλληλότερο και άριστα προσαρμοσμένο για αυτή τη δουλειά, ζώο, αριθμεί σήμερα λιγότερο από 3000 άτομα στην Ελλάδα και ο «Αρκτούρος» φιλοξενεί δεκαοκτώ με σκοπό την αναπαραγωγή τους και τη διαφύλαξη της γενετικής καταγωγής τους.

Επίσκεψη στο χώρο των αρκούδων στο Νυμφαίο

Ακόμη από το πάρκινγκ, στην άκρη του πανέμορφου Νυμφαίου, οι πινακίδες προστάζουν την ησυχία και την ήρεμη προσέγγιση του χώρου που φιλοξενούνται οι αρκούδες της περιβαλλοντικής οργάνωσης, περίπου 400 μέτρα μακρύτερα. Το ονειρικά φτιαγμένο, από τη φύση και τον άνθρωπο, μονοπάτι είναι ένα πορτοκαλί τούνελ, αρχή μιας παραμυθένιας ιστορίας με ξωτικά και νεράιδες αλλά και απομονωμένους μάγους με φίλτρα, όχι φωτογραφικά.

Η μαγική, έτσι κι αλλιώς, ιστορία της προστασίας των αρκούδων από την ατέλειωτη ταλαιπωρία μιας ζωής στους δρόμους, δήθεν χορεύοντας, προς τέρψη απαίδευτων θεατών, αλλά και από τσίρκο και ζωολογικούς κήπους με απαράδεκτες συνθήκες ζωής, ξεκίνησε το 1992 και συνεχίζει ακάθεκτη με μεγάλη προσπάθεια, με ενημερώσεις των επισκεπτών αλλά και δράσεις για την όσο το δυνατό μικρότερη πιθανότητα ταλαιπωρίας και κινδύνου των ζώων που ζουν ελεύθερα στη φύση.

Στο μακρύ χωμάτινο διάδρομο, ένα χοντρό σύρμα μας χωρίζει από τις αρκούδες, οι οποίες μοιάζουν εξοικειωμένες με τον άνθρωπο, σχεδόν αγνοώντας την παρουσία μας. Ζώα εντυπωσιακά, όμορφα, μια αποτύπωση δυνατή στο συνειδητό του επισκέπτη για το ρόλο του, την επαφή του με τη φύση και την κατανόησή της.