Οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι εξοικειωμένοι με τα ζώα, έχουν μάθει σε μεγάλο βαθμό να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματά τους.

Ξέρουμε πάνω κάτω τι σημαίνει το να γουργουρίζει η γάτα, και τι το να κυρτώνει την πλάτη της. Ξέρουμε ότι ένας σκύλος μας καλωσορίζει χαρούμενα όταν έχει χαλαρή στάση σώματος και κουνάει την ουρά του. Μαθαίνουμε να παρατηρούμε τις αλλαγές στη διάθεση του ζώου συντροφιάς μας. Φανταζόμαστε ότι μια γάτα που κοιμάται όλη μέρα μπορεί να βαριέται, να μην έχει όρεξη, ή να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας.

Τι συμβαίνει, όμως, με την διάθεση και την ψυχολογία των πτηνών; Πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν το κατοικίδιο πτηνό μας περνάει καλά στο σπίτι μας, αν είναι δυστυχισμένο, ή αν έχει βιώσει τραυματικές εμπειρίες που επηρεάζουν ακόμα την ψυχική του κατάσταση; Και κυρίως, τι μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε αν αντιληφθούμε ότι δεν είναι καλά; Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε κάποια από αυτά τα ερωτήματα.

Μπορούν να έχουν τα πτηνά κατάθλιψη;

Παρά την ιδέα που έχουμε για τα πτηνά ως διαρκώς χαρούμενα και ξένοιαστα, κυρίως λόγω των τραγουδιών τους, πρέπει να γνωρίζουμε ότι μπορούν να πάθουν κατάθλιψη. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω τραυματικών γεγονότων, τραυματισμών, ελλιπούς κοινωνικοποίησης, ανθυγιεινής διατροφής, και αιχμαλωσίας. Μπορούν, ακόμα, να παρουσιάσουν σύνδρομο μετατραυματικού στρες (PTSD), όπως οι άνθρωποι και άλλα ζώα.

Το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής έρευνας για την κατάθλιψη στα πτηνά έχει εστιάσει σε παπαγάλους, καθώς πρόκειται για πολύ έξυπνα πουλιά που συχνά επιλέγονται για κατοικίδια. Έτσι, η παρατήρηση της συμπεριφοράς και της διάθεσής τους καθίσταται πολύ πιο εύκολη απ’ ότι συμβαίνει με άλλα είδη πτηνών.

Σύμφωνα με μια έρευνα, οι παπαγάλοι που ζουν στην αιχμαλωσία έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη απ’ ότι αυτοί που ζουν στη φύση, και μάλιστα έχουν υψηλότερες πιθανότητες να αυτοτραυματίζονται. Στην περίπτωση των πτηνών, κάτι τέτοιο εκδηλώνεται κυρίως με ξερίζωμα των φτερών.

Εκτός από κατάθλιψη, ένα πτηνό μπορεί να εμφανίσει αγχώδη διαταραχή ή σύνδρομο μετατραυματικού στρες μετά από αρνητικές εμπειρίες. Οι παπαγάλοι που ζουν σε κλουβιά παρουσιάζουν συχνά συμπτώματα που μπορούν να συγκριθούν με αυτά του PTSD στους ανθρώπους. Σε έναν τέτοιο παπαγάλο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει έντονη θλίψη, αυτοκτονικές σκέψεις, θυμό και έλλειψη εμπιστοσύνης.

Τι προκαλεί κατάθλιψη στα πτηνά;

Ένα πτηνό μπορεί να πάθει κατάθλιψη λόγω:

● Ενός τραυματικού γεγονότος όπως είναι η αιχμαλωσία του ή ο θάνατος ενός συντρόφου.

● Μοναξιάς και έλλειψης κοινωνικοποίησης: η έλλειψη επαρκούς κοινωνικοποίησης με άλλα πτηνά μπορεί να προκαλέσει αισθήματα απομόνωσης σε ένα πτηνό και να οδηγήσει στην εμφάνιση κατάθλιψης.

● Ανθυγιεινής διατροφής: Μια διατροφή από την οποία λείπουν συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.

● Αιχμαλωσίας: Τα πτηνά που ζουν αιχμάλωτα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη, καθώς δεν μπορούν να υπάρξουν στη φύση ελεύθερα όπως θα ζούσαν κανονικά.

● Τραυματισμού ή ασθένειας: Τα πτηνά που έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες ενδέχεται να εμφανίσουν κατάθλιψη. Ακόμα, κάποιες σωματικές ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν νευρολογικές διαφοροποιήσεις που οδηγούν σε κατάθλιψη.

● Αλλαγών στο περιβάλλον και στη ρουτίνα του: Τα πτηνά έχουν ανάγκη από μία ρουτίνα και από σταθερότητα στον κόσμο που τα περιβάλλει.

Αν υποψιάζεστε ότι το αγαπημένο σας πτηνό δυσκολεύεται ψυχικά, είναι σημαντικό να επισκεφτείτε πρώτα τον/την κτηνίατρο για να αποκλείσετε άλλους ιατρικούς λόγους που μπορεί να ευθύνονται για τη συμπεριφορά και τη διάθεσή του. Σε κάθε περίπτωση, στη συνέχεια του άρθρου θα δούμε κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε το πτηνό σας, καθώς οι περιπτώσεις βαριάς κατάθλιψης μπορούν να του προκαλέσουν πολύ σοβαρά προβλήματα.

Όσο πιο νωρίς ζητήσετε βοήθεια για ένα πτηνό με κατάθλιψη, τόσο το καλύτερο, καθώς η κατάθλιψη που επιμένει για καιρό σε ένα πτηνό μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρεξης, και να επηρεάσει αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα του πουλιού, αφήνοντάς το εκτεθειμένο σε διάφορες ασθένειες.

Τον χειμώνα, τα πτηνά είναι πιο ευάλωτα στην κατάθλιψη λόγω της μειωμένης ηλιοφάνειας και των ανατροπών που υφίστανται στο βιορυθμό τους. Η έλλειψη ήλιου δυσκολεύει τα πτηνά, τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα στις αλλαγές του φωτός. Σύμφωνα με τις φάσεις του ήλιου, τα πτηνά κανονίζουν την ημέρα τους, πότε θα ξυπνήσουν και πότε θα αρχίσουν να ψάχνουν για τροφή. Τα περισσότερα πτηνά χρειάζονται φως για 12 ώρες. Η έλλειψη πρόσβασης σε φυσικό φως όταν ένα πτηνό είναι αιχμάλωτο, μπορεί να καταστρέψει το βιολογικό του ρολόι, να επηρεάσει αρνητικά τον ύπνο του και τις ώρες του φαγητού. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία στις ορμόνες του και να οδηγήσει σε κατάθλιψη.

Πώς θα καταλάβετε αν το κατοικίδιο πτηνό σας έχει κατάθλιψη

Σημάδια για το ότι το κατοικίδιο πτηνό σας υποφέρει από κατάθλιψη είναι τα εξής:

● Αλλαγές στις συνήθειες του φαγητού ή του ύπνου, απώλεια όρεξης

● Απώλεια ενδιαφέροντος για παιχνίδια και άλλες δραστηριότητες

● Ξερίζωμα των φτερών

● Αυτοτραυματισμός

● Χρόνια επιθετικότητα ή απόμακρη συμπεριφορά

● Αλλαγές στη φωνή και στους ήχους που βγάζει

Αν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, απευθυνθείτε σε έναν/μία κτηνίατρο εξειδικευμένο/η στα πτηνά.

Πώς να βοηθήσετε το πτηνό σας αν έχει κατάθλιψη

Πρώτα, βεβαιωθείτε ότι έχετε αποκλείσει την ύπαρξη όλων των πιθανών υποκείμενων νοσημάτων αφού επισκεφτείτε έναν/μία κτηνίατρο που εξειδικεύεται στη φροντίδα πτηνών που μπορεί να διαγνώσει οποιαδήποτε πάθηση στο αγαπημένο σας κατοικίδιο, και να σας δώσει συμβουλές για τον κατάλληλο χειρισμό του.

Στη συνέχεια, βεβαιωθείτε ότι το πτηνό σας ζει σε ένα αρκετά μεγάλο κλουβί για να μπορεί να μετακινείται, με παιχνίδια, κούνιες και στηρίγματα για να απασχολείται. Τοποθετήστε το κλουβί σε έναν ήσυχο χώρο, κοντά στο παράθυρο, ώστε να έχει πρόσβαση σε φυσικό φως.

Ταΐζετε στο πτηνό σας μια υγιεινή τροφή με χαμηλά επίπεδα σακχάρων και λιπαρών. Ο/η κτηνίατρός σας θα σας βοηθήσει υποδεικνύοντάς σας ένα κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής.

Ακόμα, πρέπει να είστε βέβαιος/η ότι το πτηνό σας ασκείται επαρκώς. Γι’ αυτό, πρέπει να το αφήνετε έξω από το κλουβί τουλάχιστον λίγες ώρες κάθε μέρα, για να μπορεί να πετάει και να εξερευνάει. Το πέταγμα είναι αναφαίρετη ανάγκη για τα πουλιά και οι κηδεμόνες τους δεν πρέπει να το ξεχνούν. Περνάτε χρόνο μαζί του, μιλάτε του, χαϊδεύετέ το προσεχτικά αν σας το επιτρέπει, και αντιμετωπίζετέ το με αγάπη και φροντίδα, όπως κάθε άλλο μέλος της οικογένειας.

Τέλος, επιχειρήστε να εκπαιδεύσετε το πτηνό σας χρησιμοποιώντας την τεχνική της θετικής ενίσχυσης, ιδιαίτερα εάν έχει αλλάξει κάτι στον τρόπο ζωής του πτηνού σας π.χ. έχει έρθει ένα νέο ζώο στο σπίτι. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι το κατοικίδιο πτηνό σας έχει ανάγκη από χρόνο, παρέα, φροντίδα, και όσο περισσότερη ελευθερία γίνεται μέσα στο σπίτι και έξω από το κλουβί.