Σύμφωνα με την Έκθεση Ζωντανός Πλανήτης 2024 της WWF, μέσα σε 50 χρόνια (1970-2020) το μέγεθος παρατηρούμενων πληθυσμών άγριας ζωής έχει παρουσιάσει μια καταστροφική μείωση, της τάξης του 73%. Η έκθεση προειδοποιεί το κοινό ότι υπάρχουν μέρη στον πλανήτη μας τα οποία πλησιάζουν σε ιδιαίτερα ανησυχητικά σημεία καμπής λόγω της καταστροφής της φύσης και της κλιματικής αλλαγής, φαινόμενα που αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την ανθρωπότητα.

Ο Κατάλογος Ζωντανός Πλανήτης, της Ζωολογικής Ένωσης του Λονδίνου, παρακολουθεί περίπου 35.000 πληθυσμούς από 5.495 είδη από το 1970 ως το 2020. Η πιο απότομη μείωση που έχει καταγραφεί είναι αυτή των πληθυσμών του γλυκού νερού (85%), που ακολουθείται από τη μείωση των χερσαίων πληθυσμών (69%), και στη συνέχεια από αυτή των θαλάσσιων πληθυσμών (56%).

Οι βασικές απειλές που δέχονται οι πληθυσμοί της άγριας ζωής είναι η απώλεια και η υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων τους, σε συνδυασμό με την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Αυτά τα φαινόμενα προκύπτουν κυρίως από το παγκόσμιο διατροφικό σύστημα. Οι αμέσως επόμενοι κίνδυνοι είναι αυτοί των εισβλητικών ειδών, των ασθενειών, και της κλιματικής αλλαγής.

Η μείωση των πληθυσμών άγριας ζωής προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην υγεία και στην ανθεκτικότητα του περιβάλλοντος, και φέρνει τη φύση κοντά σε καταστροφικά σημεία καμπής, δηλαδή σε κρίσιμα όρια πέρα από τα οποία δεν υπάρχει γυρισμός. Τα τοπικά εστιασμένα σημεία καμπής, όπως είναι η καταστροφή των πευκοδασών της Βόρειας Αμερικής, η αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, και η μαζική εξόντωση των κοραλλιογενών υφάλων, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσουν “απόνερα” που θα επηρεάσουν αρνητικά μακρινές περιοχές. Ενδεικτικά, η ασφάλεια των τροφίμων, οι περιουσίες των ανθρώπων, και η παγκόσμια οικονομία, αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο.

Κάποια από τα είδη πληθυσμοί των οποίων περιλαμβάνονται στον Κατάλογο είναι η κεραμοχελώνα (οι θηλυκές σημείωσαν μείωση της τάξης του 57% από το 1990 ως το 2018 στο νησί Milman της Αυστραλίας), το ροζ δελφίνι του Αμαζονίου (μείωση της τάξης του 65%), και ο σολομός Chinook στον ποταμό Σακραμέντο της Καλιφόρνια (μείωση της τάξης του 88%). Μέσα στο 2023, πέθαναν πάνω από 330 ροζ δελφίνια του Αμαζονίου μόνο σε δυο λίμνες, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου υπερβολικού καύσωνα και ξηρασίας.

Ευτυχώς, υπάρχουν και κάποια θετικά νέα: Κάποιοι πληθυσμοί έχουν σταθεροποιηθεί ή αυξηθεί με τη βοήθεια των αποτελεσματικών προσπαθειών διατήρησης, όπως είναι ο υπο-πληθυσμός του ορεινού γορίλα που αυξήθηκε κατά 3% ανά έτος μεταξύ του 2010-2016 στα όρη Virunga της Ανατολικής Αφρικής, και οι πληθυσμοί των βισόνων της Κεντρικής Ευρώπης που αυξήθηκαν από 0 σε 6.800 στο διάστημα 1970-2020.

Σύμφωνα με την Επικεφαλής Επιστήμονα της WWF, Rebecca Shaw, “Οι απότομες μειώσεις στους πληθυσμούς της άγριας ζωής είναι μια ξεκάθαρη και επείγουσα προειδοποίηση. Αυτές οι απότομες μειώσεις σηματοδοτούν ότι η φύση καταρρέει και γίνεται λιγότερο ανθεκτική. Όταν η φύση βάλλεται, είναι πιο ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή και πλησιάζει περισσότερο τα επικίνδυνα και μη αναστρέψιμα τοπικά σημεία καμπής. Όταν αυτό συμβαίνει σε πολλά μέρη της γης, απειλεί τον ίδιο τον αέρα που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε, και την τροφή που τρώμε”.

Έρευνα του ΟΗΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα μεταναστευτικά είδη

Πολλά μεταναστευτικά είδη τείνουν να εξαφανιστούν ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων παρεμβάσεων και της κλιματικής αλλαγής.

Παρότι οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν ήδη θέσει κοινούς (αλλά μεγαλεπίβολους) στόχους για να σταματήσουν και να αναστρέψουν τις απώλειες των οικοσυστημάτων (το Παγκόσμιο Πλαίσιο Βιοποικιλότητας), να θέσουν την οροφή της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό κελσίου (η Συνθήκη των Παρισίων), και να αυξήσουν την ανθρώπινη ευημερία (οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών), η Έκθεση της WWF κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανεπάρκεια των διεθνών δεσμεύσεων για την επίτευξη των παραπάνω στόχων.

Οι παγκόσμιες σύνοδοι κορυφής για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα που πρόκειται να λάβουν χώρα φέτος (COP16 και COP29) αποτελούν σημαντική ευκαιρία για να σταθούν οι παγκόσμιοι ηγέτες στο ύψος των περιστάσεων. Η WWF καλεί τις χώρες να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν εθνικά μέτρα για τη φύση και το κλίμα, με σκοπό τον περιορισμό της απώλειας της βιοποικιλότητας, και τη μείωση των εκπομπών, μέσω της μείωσης της παγκόσμιας υπερκατανάλωσης σε τρόφιμα και ενέργεια με έναν ισότιμο τρόπο. Επιπλέον, η WWF πιέζει τους κυβερνητικούς ηγέτες και τους ηγέτες του ιδιωτικού τομέα να ευθυγραμμίσουν τις πρακτικές τους για τη βιώσιμη ανάπτυξη με τις υπάρχουσες ανάγκες. Οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις καλούνται να δράσουν άμεσα ώστε να μειωθούν οι δραστηριότητες που έχουν αρνητική επίδραση στο κλίμα και στη βιοποικιλότητα, ανακατευθύνοντας τους πόρους τους προς δραστηριότητες σύμφωνες με τους παγκόσμιους στόχους βιωσιμότητας.