Η αλήθεια είναι ότι τα περιστέρια δεν είναι καθόλου δημοφιλή πουλιά.

Δυστυχώς, συχνά τα βλέπουμε ως παράσιτα στις πόλεις. Δεν είναι τυχαίο ότι, μετά την ταινία “Ζωντανές αναμνήσεις” του Γούντι Άλεν, επικράτησε να τα αποκαλούμε “αρουραίους με φτερά”. Θεωρούνται βρώμικα και ενοχλητικά ζώα και δεν αντιλαμβανόμαστε πόσο έξυπνα και ιδιαίτερα είναι στην πραγματικότητα.

Ας δούμε μερικές ενδιαφέρουσες αλήθειες που ίσως δεν γνωρίζατε σχετικά με τα περιστέρια, οι οποίες μπορεί να σας κάνουν να τα δείτε με άλλο μάτι:

1. Πιθανότατα είναι το πρώτο πουλί που εξημέρωσαν οι άνθρωποι

Το κοινό περιστέρι της πόλης (Columba livia), γνωστό και ως περιστέρι της πέτρας, είναι μάλλον το πρώτο πουλί που εξημέρωσαν ποτέ οι άνθρωποι. Μπορεί κανείς να δει περιστέρια σε τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ. στο Ιράκ.

2. “Κέρδισαν” τον Κάρολο Δαρβίνο και τον Νίκολα Τέσλα

Η εκτροφή περιστεριών ήταν πολύ συνηθισμένο χόμπι στη Βικτωριανή Αγγλία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μερικά πολύ ιδιαίτερα πουλιά. Ένας από τους πιο ενθουσιώδεις κι ενεργούς εκτροφείς περιστεριών ήταν ο Κάρολος Δαρβίνος, το σμήνος του οποίου χαρακτηριζόταν από ιδιαίτερη ποικιλομορφία. Στο βιβλίο του “Τhe Variation of Animals and Plants Under Domestication” μάλιστα, υπήρχαν δύο κεφάλαια αφιερωμένα στα περιστέρια (ενώ οι σκύλοι και οι γάτες μαζί μοιράζονται ένα κεφάλαιο).

Ο Νίκολα Τέσλα ήταν άλλος ένας ιδιοφυής άνθρωπος που λάτρευε τα περιστέρια. Στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του που έμενε στη Νέα Υόρκη συχνά περιέθαλπε τραυματισμένα άγρια περιστέρια. Το αγαπημένο του ήταν ένα λευκό θηλυκό περιστέρι, για το οποίο είχε κάποτε πει “Αγαπούσα αυτό το περιστέρι, την αγαπούσα όπως ένας άνδρας αγαπά μια γυναίκα και με αγαπούσε κι αυτή. Όταν ήταν άρρωστη, το ήξερα και το κατάλαβα – ήρθε στο δωμάτιό μου κι έκατσα δίπλα της για μέρες. Τη βοήθησα να αναρρώσει. Το περιστέρι ήταν η χαρά της ζωής μου. Αν με είχε ανάγκη, τίποτα άλλο δεν μετρούσε. Όσο την είχα, υπήρχε σκοπός στη ζωή μου”. Όταν πέθανε το περιστέρι, ο Τέσλα ήταν απαρηγόρητος.

3. Αντιλαμβάνονται τον χώρο και τον χρόνο

Στα πλαίσια μιας έρευνας που δημοσιεύτηκε το 2017 στο επιστημονικό περιοδικό Current Biology, επιστήμονες έδειξαν σε αιχμάλωτα περιστέρια μια σειρά ψηφιακών γραμμών σε μια οθόνη υπολογιστή για 2 ή 8 δευτερόλεπτα. Κάποιες γραμμές ήταν κοντές, ενώ άλλες ήταν 4 φορές μακρύτερες. Τα περιστέρια είχαν εκπαιδευτεί για να αξιολογούν είτε το μήκος της γραμμής είτε για πόση ώρα φαινόταν στην οθόνη. Βρήκαν ότι όσο περισσότερο έδειχναν τη γραμμή, τόσο μακρύτερη θεωρούσε το περιστέρι ότι είναι. Το ίδιο ίσχυε και για το αντίθετο. Αν τα περιστέρια έβλεπαν μια μακρύτερη γραμμή, θεωρούσαν ότι υπήρχε για μεγαλύτερη διάρκεια απ’ ό,τι φαινόταν στην οθόνη. Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι τα περιστέρια αντιλαμβάνονται τόσο την έννοια του χρόνου όσο και του χώρου, και σημείωσαν ότι “παρόμοια ευρήματα υπάρχουν για τους ανθρώπους και για άλλα πρωτεύοντα”.

4. Μπορούν να βρουν πάντα τον δρόμο για τη φωλιά τους

Μπορούν να το κάνουν αυτό ακόμα κι αν έχουν μεταφερθεί στην απομόνωση – χωρίς οπτικά, οσφρητικά, ή μαγνητικά στοιχεία για το πού βρίσκονται – ενώ οι επιστήμονες περιστρέφουν τα κλουβιά τους ώστε να μην γνωρίζουν προς ποια κατεύθυνση ταξιδεύουν. Το πώς βρίσκουν πάντα τον δρόμο για το σπίτι αποτελεί μυστήριο, αλλά οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται τον προσανατολισμό και τις περιηγητικές ικανότητές τους από αρχαιοτάτων χρόνων. Ήδη από το 3.000 π.Χ., οι άνθρωποι απελευθέρωναν αιχμάλωτα περιστέρια και τα ακολουθούσαν στην πιο κοντινή ξηρά.

Η δυνατότητα να προσανατολίζονται όπου κι αν βρίσκονται καθιστά τα περιστέρια εξαιρετικούς αγγελιοφόρους. Οι φίλαθλοι στην Αρχαία Ελλάδα θεωρείται ότι χρησιμοποιούσαν εκπαιδευμένα περιστέρια για να μεταφέρουν το μήνυμα με τα αποτελέσματα των Ολυμπιακών αγώνων.

5. Βοήθησαν να σωθούν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων

Η ικανότητα των περιστεριών να επιστρέφουν σπίτι τους συνέχισε να καθορίζει την ιστορία μέχρι και τον 20ό αιώνα. Και στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, τα αντίπαλα κράτη είχαν τεράστια σμήνη αγγελιοφόρων περιστεριών. Μόνο η Αμερική είχε στη διάθεσή της 200.000 περιστέρια στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

6. Παράγουν “ψευδογάλα”

Μόνο τα θηλαστικά παράγουν γάλα, αλλά τα περιστέρια ταΐζουν τα μικρά τους με κάτι αντίστοιχο – μια υπόλευκη υγρή ουσία γεμάτη με θρεπτικά συστατικά, λιπαρά, αντιοξειδωτικά και πρωτεΐνες. Τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά περιστέρια παράγουν αυτό το γάλα στον οισοφάγο τους. Όπως συμβαίνει και με το γάλα των θηλαστικών, το γάλα των περιστεριών ρυθμίζεται από την ορμόνη προλακτίνη. Τα νεογέννητα περιστεράκια πίνουν γάλα μέχρι τον απογαλακτισμό τους, μετά από περίπου 4 εβδομάδες.

7. Υπό κατάλληλες συνθήκες, μπορούν να ανιχνεύσουν τον καρκίνο

Μια έρευνα του 2015 έδειξε ότι τα περιστέρια μπορούν, υπό κατάλληλες συνθήκες, να ξεχωρίσουν έναν κακοήθη από έναν καλοήθη όγκο. Ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου Ντέιβις του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια έβαλαν 16 περιστέρια σε ένα δωμάτιο με μεγεθυμένες βιοψίες πιθανών καρκίνου μαστού. Αν τα περιστέρια τις ταυτοποιούσαν σωστά ως κακοήθεις ή καλοήθεις, έπαιρναν μια λιχουδιά. Σύμφωνα με το Scientific American:

“Από τη στιγμή που εκπαιδεύονταν, η μέση διαγνωστική εγκυρότητα των περιστεριών έφτανε ένα εντυπωσιακό 85%. Όταν, όμως, χρησιμοποιούνταν ως στατιστικός δείκτης η πιο κοινή απάντηση μεταξύ όλων των περιστεριών του δείγματος, η ομαδική εγκυρότητα ανέβαινε σε ένα απίστευτο 99%, ίδια με την εγκυρότητα του πορίσματος που θα περίμενε κανείς από έναν παθολόγο. Τα περιστέρια μπορούσαν επίσης να εφαρμόσουν τη γνώση τους σε νέες εικόνες, δείχνοντας ότι τα ευρήματα δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα απομνημόνευσης”.

Παρόλα αυτά, οι μαστογραφίες δυσκόλεψαν περισσότερο τα περιστέρια. Τα πουλιά μπορούσαν να απομνημονεύσουν σημάδια καρκίνου στις εικόνες στις οποίες είχαν εκπαιδευτεί, αλλά όχι σε νέες εικόνες.

Φυσικά, τα περιστέρια δεν πρόκειται να διαδραματίσουν σύντομα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου, όπως δήλωσε ο συν-συγγραφέας της έρευνας Richard M. Levenson, αλλά σίγουρα το παραπάνω εύρημα είναι συναρπαστικό, και αποκαλύπτει ενδεχομένως πολλά για τη νοημοσύνη και τις ικανότητες των παρεξηγημένων αυτών πουλιών.