Η στερεοτυπική σκέψη που εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να διέπει τις σχέσεις και την υποτιθέμενη ιεράρχηση των φύλων, μπορεί να μας ωθήσει στην πεποίθηση ότι, γενικά, τα αρσενικά ζώα υπερέχουν και ηγούνται πάντα των θηλυκών.

Αυτό όμως δεν ισχύει για πολλά είδη ζώων, στα οποία τα θηλυκά μέλη κυριαρχούν και καθορίζουν τη ζωή της κοινότητας, την διαδικασία της αναπαραγωγής, την ανατροφή των μικρών, κ.ο.κ.

Μπορεί να γνωρίζουμε τη σημασία της βασίλισσας σε μια αποικία μελισσών, αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα ισχυρών θηλυκών μελών του ζωικού βασιλείου – από μικροσκοπικά μυρμήγκια μέχρι γιγάντιες όρκες. Ας δούμε κάποια από αυτά:

Ελέφαντες της Αφρικανικής Σαβάνας

Σε αυτές τις κοινότητες, εντός των οποίων πολλοί ελέφαντες περνούν όλη τους τη ζωή μαζί με τις μαμάδες και τις γιαγιάδες τους, οι φορείς της σοφίας και της απόλυτης θηλυκής ισχύος είναι οι πιο ηλικιωμένες και μεγαλύτερες ελεφαντίνες. Δεν πρόκειται για αυτοκράτειρες, αλλά για άτομα που συμβουλεύουν και καθοδηγούν – τα μέλη μιας οικογένειας ελεφάντων συζητούν μεταξύ τους διάφορες προτάσεις και σχέδια δράσης πριν αποφασίσουν. Μετά το θάνατο της πιο ηλικιωμένης ελεφαντίνας, τη θέση της παίρνει η κόρη της. Σύμφωνα με μια έρευνα, οι ηλικιωμένες ελεφαντίνες είναι πιο ικανές στον εντοπισμό απειλών από θηρευτές, απ’ ότι τα νεότερα μέλη της οικογένειας. Έτσι, η συμβολή τους στην προστασία της ομάδας είναι εξαιρετικά σημαντική. Οι νεότερες θηλυκές αποκτούν αυτές τις ηγετικές δεξιότητες κάνοντας “babysitting” στα μικρά ελεφαντάκια και διδάσκοντάς τους διάφορα πράγματα.

Πίθηκοι μπονόμπο

Οι κοντινότεροι συγγενείς των ανθρώπων, οι πίθηκοι μπονόμπο, ζουν σε κοινωνίες των οποίων ηγούνται οι αμφιφυλόφιλες θηλυκές, που χτίζουν ισχυρές φιλίες και σχέσεις μεταξύ τους. Κατά τη διάρκεια της μέρας τους, επιδίδονται στον καλλωπισμό, στο φαγητό, και στην κοινωνικοποίηση. Όταν ένα αρσενικό συμπεριφερθεί ανάρμοστα σε ένα θηλυκό, απειλώντας την ειρήνη που επικρατεί στην κοινότητα, οι θηλυκές συνεργάζονται για να του επιτεθούν και να αποκαταστήσουν την τάξη. Ακόμα, όταν προκύπτουν εντάσεις μεταξύ ατόμων της ομάδας, οι θηλυκές τις καταπολεμούν μέσω της σεξουαλικής συνεύρεσης, είτε με αρσενικά είτε με θηλυκά άτομα.

Όρκες

Στις ομάδες των γιγάντιων αυτών φαλαινών, όλοι υπακούν τις γιαγιάδες – οι οποίες τιμωρούν τα νεότερα μέλη αν παρουσιάσουν κάποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, χτυπώντας τα με την ουρά τους. Συχνά, τα αρσενικά μένουν μαζί με τις μητέρες τους για όλη τους τη ζωή. Ο θάνατος μιας γιαγιάς επηρεάζει έντονα την ισορροπία της οικογένειας. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με έρευνες, ο κίνδυνος θνησιμότητας για τις νεότερες όρκες αυξάνεται δραματικά κατά τα δύο χρόνια που ακολουθούν τον θάνατο της γιαγιάς. Επίσης, οι όρκες ζουν και μετά την αναπαραγωγική τους περίοδο (περίπου 40 έτη), και είναι ένα από τα λίγα είδη ζώων που έχουν εμμηνόπαυση (μπορεί να φτάσουν μέχρι τα 90, ενώ τα αρσενικά συνήθως φτάνουν μέχρι τα 50 έτη).

Λιοντάρια

Μπορεί να λέμε τα λιοντάρια “βασιλιάδες της ζούγκλας”, αλλά μάλλον θα έπρεπε να τα αποκαλούμε “βασίλισσες”. Τα αρσενικά λιοντάρια είναι τα κυρίαρχα όσον αφορά στην αναπαραγωγή και στην άμυνα, αλλά τα θηλυκά είναι αυτά που ελέγχουν τις κοινωνικές δομές και το κυνήγι στην αγέλη. Είναι τα πρώτα που τρώνε το φαγητό που πιάνουν, με τα αρσενικά πρακτικά να τρώνε τα αποφάγια. Τα θηλυκά καθορίζουν, ακόμα, ποιος είναι αρκετά ικανός για να παραμείνει στην αγέλη ανάλογα με τις αποδόσεις του, και διώχνουν όποιον δεν κρίνουν ως ικανό.

Μέλισσες

Η βασίλισσα των μελισσών είναι η μόνη θηλυκή μέλισσα της αποικίας που τεκνοποιεί, και μπορεί να κάνει ακόμα και 1500 αυγά τη μέρα. Εκλύει μια φερομόνη που στέλνει μηνύματα σχετικά με την υγεία και την παραγωγικότητά της στις μέλισσες εργάτες. Οι εργάτες “αυλικοί” της την τρέφουν και την καλλωπίζουν. Κατά τη φάση της προνύμφης, οι εργάτες την ταΐζουν βασιλικό πολτό, και κάποιες φορές τον χρόνο τη βάζουν σε δίαιτα ώστε να είναι ικανή να πετά σε μακρινές αποστάσεις με το σμήνος της.

Οι πιο δοτικές μαμάδες του ζωικού βασιλείου – Θα έκαναν τα πάντα για τα μωρά τους

Η επιβίωση στη φύση δεν είναι εύκολη υπόθεση για ένα μωρό ζωάκι.

Τελευταίες σκέψεις: Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι η αντίληψη που θέλει τα αρσενικά ζώα να κυριαρχούν στις κοινότητές τους δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα. Πολλές κοινότητες ζώων βασίζονται πλήρως στις θηλυκές αρχηγούς τους για τον τρόπο με τον οποίο θα συμμετέχουν στην αναπαραγωγή, στη διαδικασία εύρεσης τροφής, και στην ανατροφή των μικρών.