Αυτά τα πουλιά τραγουδούν κατά τη διάρκεια της νύχτας
Στέλλα Πανοπούλου
21/10/2024
Οι κουκουβάγιες είναι διάσημες για τα νυχτερινά τους “τραγούδια” τα οποία πολλές φορές μας φαίνονται απόκοσμα.
Παρόλα αυτά, δεν είναι τα μόνα πουλιά που κελαηδούν υπό το φεγγαρόφως. Τα οικοσυστήματα που υπάρχουν στον πλανήτη μας φιλοξενούν μεγάλη ποικιλία από νυχτοπούλια, τα οποία μπορεί να μας τρομάξουν (ή να μας νανουρίσουν) όταν περνάμε μια νύχτα στην εξοχή. Τα πουλιά αυτά σπάνια τα βλέπουμε, αλλά μπορούμε να τα ακούσουμε, και το τραγούδι τους σίγουρα καθιστά τις νύχτες κάθε φυσιοδίφη μια μαγική εμπειρία.
Ας δούμε τρία υπέροχα πουλιά τα οποία λατρεύουν να επιδίδονται σε μεταμεσονύχτιες καντάδες:
Γκιώνης
Οι νύχτες στην εξοχή δεν θα ήταν οι ίδιες χωρίς τα ρυθμικά καλέσματα του γκιώνη (Otus scops). Πρόκειται για το πιο μικρόσωμο είδος της οικογένειας των γλαυκιδών, καθώς δεν ξεπερνάει τα 15 με 18 εκατοστά.
Στις μεσογειακές χώρες, είναι εύκολο να ακούσει κανείς έναν γκιώνη κατά τη διάρκεια της νύχτας, καθώς αναπαράγονται σε τέτοια κλίματα σε μεγάλους αριθμούς. Το καλοκαίρι μπορούν να βασιστούν σε μια σταθερή ροή τροφής στα Μεσογειακά κλίματα. Τον χειμώνα, η επιβίωσή τους γίνεται δυσκολότερη. Εκτός αν ζουν σε μέρη που είναι πολύ ζεστά όλον τον χρόνο, αναγκάζονται να μεταναστεύουν νότια σε τροπικές περιοχές κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σε αντίθεση με τις άλλες κουκουβάγιες, οι περισσότεροι γκιώνηδες αποχωρούν για την Αφρική τον χειμώνα, και επιστρέφουν πάλι στην Ελλάδα την άνοιξη.
Αηδόνι
Τα θαυμαστά αυτά πουλιά (Luscinia megarhynchos) τραγουδούν με χροιά που θυμίζει φλάουτο, και δικαίως θεωρούνται τα πτηνά με το πιο μελωδικό κελάηδημα στην υφήλιο. Το αηδόνι είναι στρουθιόμορφο πτηνό που ανήκει στην οικογένεια των Μυιοθηριδών, και απαντάται και στη χώρα μας.
Τα αηδόνια αναπαράγονται μεταξύ του Απριλίου και του Ιουλίου στη Βόρεια Αφρική, στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, και στην Κεντρική Ασία. Στη συνέχεια μεταναστεύουν σε τροπικά μέρη της Αφρικής για να ξεχειμωνιάσουν. Τα αηδόνια είναι ιδιαίτερα ντροπαλά και προτιμούν να κελαηδούν από την ασφάλεια που τους προσφέρουν οι πυκνοί θάμνοι και οι συστάδες δέντρων. Μόνο τα αρσενικά αηδόνια τραγουδούν – ένα ρεπερτόριο που αποτελείται από περισσότερα από 200 τραγούδια – με σκοπό να προσελκύσουν τα θηλυκά.
Κοκκινολαίμης
Ο Ευρωπαϊκός κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula) τείνει να επιλέγει μια περιοχή και να κελαηδά σε αυτή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Δεν θεωρείται νυχτόβιο πτηνό, αλλά είναι πολύ καλά προσαρμοσμένο στο λυκόφως, κάτι που το καθιστά το πρώτο πτηνό που ξεκινά να τραγουδά το χάραμα, και το τελευταίο που σταματά όταν σκοτεινιάζει.
Το “εσωτερικό τους ρολόι” βασίζεται κυρίως στα επίπεδα του φωτός, με αποτέλεσμα οι κοκκινολαίμηδες να μπερδεύονται εύκολα από τα τεχνητά φώτα, και να τραγουδούν για πολλές ώρες, κάτι που τους εξαντλεί. Η μοναδική λύση για να περιοριστεί αυτό το φαινόμενο είναι ο έλεγχος της φωτορύπανσης. Ακόμα, σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται ότι και η ηχορύπανση στις πόλεις κατά τη διάρκεια της ημέρας οδηγεί τους κοκκινολαίμηδες να τραγουδούν τη νύχτα.
Γιατί τραγουδούν τα πουλιά τη νύχτα;
Παρότι τα τραγούδια των πουλιών μπορεί να μοιάζουν σα να εκφράζουν τη χαρά τους, οι λόγοι που κρύβονται πίσω τους είναι πολύ πιο “πεζοί” και πρακτικοί: πρόκειται κυρίως για την ανάγκη να προστατευτούν, να ζευγαρώσουν, ή και να εντοπίσουν την τροφή τους. Τα νυχτόβια πτηνά τραγουδούν τη νύχτα γιατί τότε είναι ξύπνια. Τα πουλιά που ξυπνούν κατά τη διάρκεια της ημέρας, όμως, τείνουν να γίνονται όλο και πιο θορυβώδη κατά τη διάρκεια της νύχτας, για λόγους οι οποίοι δεν είναι και τόσο αισιόδοξοι.
Αρχικά, η φωτορύπανση στις πόλεις έχει διαταράξει τους ρυθμούς ύπνου πολλών πτηνών, με αποτέλεσμα να τα μπερδεύει κάνοντάς τα να νομίζουν ότι είναι χαράματα ή σούρουπο (καθώς τα περισσότερα πτηνά της ημέρας τραγουδούν εκείνες τις ώρες). Επιπλέον, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η ηχορύπανση κατά τη διάρκεια της ημέρας, υποχρεώνει τα πουλιά που είναι ξύπνια μέσα στη μέρα να τραγουδούν τη νύχτα, αναζητώντας περισσότερη ησυχία. Τέλος, σε περιοχές όπου υπάρχουν πολλά νυχτόβια πτηνά, τα πτηνά εκείνα που ξυπνούν μέσα στη μέρα, μπορεί να αρχίσουν να ξυπνούν και τη νύχτα για να απαντήσουν με το τραγούδι τους στους νυχτόβιους γείτονές τους.
