Συνεχώς μαθαίνουμε όλο και περισσότερα για το πώς επικοινωνούν τα ζώα μεταξύ τους.

Έρευνες δείχνουν ότι οι ελέφαντες χαιρετούν ο ένας τον άλλον κουνώντας τα αυτιά τους και βγάζοντας ήχους γουργουρητού, οι φάλαινες φυσητήρες αλλάζουν τους ήχους που βγάζουν ανάλογα με το θέμα της συζήτησης, και οι αποικίες των γυμνών τυφλοπόντικων έχουν τις δικές τους “προφορές”.

Η επικοινωνία στο βασίλειο των ζώων είναι κάτι που δεν κατανοούμε ακόμα πλήρως, παρότι η επιστήμη έχει κάνει σημαντικά βήματα σε αυτόν τον τομέα. Ένα ερώτημα που προκύπτει, όμως, είναι: γίνεται ένα ζώο να μάθει τη “γλώσσα” ενός άλλου;

Υπάρχουν παραδείγματα ζώων που μαθαίνουν να κατανοούν – ακόμα και να χρησιμοποιούν – τις φωνές ή τα σήματα που βγάζουν ζώα ενός άλλου είδους. Παρόλα αυτά, πολλά ερωτήματα παραμένουν σχετικά με το τι σκέφτονται αυτά τα ζώα εκείνη τη στιγμή.

Αρχικά, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρόλο που ο όρος “γλώσσα” αποτελεί μια χρήσιμη μεταφορά όταν αναλύουμε το πώς κατανοεί το ένα είδος το άλλο, τα ζώα δεν έχουν “γλώσσες” όπως έχουν οι άνθρωποι.

“Η γλώσσα είναι ένα είδος επικοινωνίας που σχετίζεται συγκεκριμένα με τους ανθρώπους,” δήλωσε στο Live Science ο Simon W. Townsend, καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Όταν μελετούν τα ζώα, οι επιστήμονες εξετάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της επικοινωνίας τους, όπως έναν συγκεκριμένο ήχο με συγκεκριμένο νόημα, και δεν αντιλαμβάνονται τις μεθόδους αυτές ως “γλώσσα”.

Βοηθοί στο ταξίδι

Όσον αφορά σε ζώα που αντιλαμβάνονται τους ήχους από τα άλλα είδη, τα πουλιά είναι αυτά που έχουν μελετηθεί περισσότερο. Μία μελέτη για τη μετανάστευση των ωδικών πτηνών δείχνει ότι ένα απομονωμένο πουλί μπορεί να καταλάβει τα καλέσματα άλλων ειδών πουλιών που βρίσκονται στην μεταναστευτική οδό, τα οποία είναι πιθανό να τα βοηθούν και να τα ενθαρρύνουν.

“Αναζητήσαμε τη μη-τυχαιότητα, κοιτάξαμε για μοτίβα στα επιφωνήματα”, είπε ο Benjamin Van Doren, κύριος συγγραφέας της έρευνας και αναπληρωτής καθηγητής στους φυσικούς πόρους και στις περιβαλλοντικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Illinois Urbana-Champaign. Βλέποντας αν πουλιά διαφορετικών ειδών ηχογραφήθηκαν να βγάζουν ήχους κοντά το ένα στο άλλο, οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα που αφορούσαν την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών ειδών.

Η έρευνα αυτή ανατρέπει την πεποίθηση που επικρατούσε κάποτε και θέλει τη μετανάστευση των ωδικών πτηνών να είναι μοναχική διαδικασία. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα της έρευνας δεν αρκούσαν για να αποκωδικοποιήσουν ακριβώς τι έλεγαν τα πουλιά στη διαδρομή τους.

“Είναι λογικό να αναρωτιέται κανείς αν υπάρχουν κοινωνικές συνδέσεις μεταξύ των ειδών,” είπε ο Van Doren. “Πιστεύω ότι αυτά τα καλέσματα μπορεί να περιέχουν περισσότερες πληροφορίες απ’ ό,τι καταλαβαίνουμε τώρα”.  

Χρησιμοποιώντας “ξένες γλώσσες”

Όμως, το να μάθει κανείς μια γλώσσα δεν σημαίνει απλά να καταλαβαίνει τι ακούει. Σημαίνει ότι μπορεί και να τη μιλήσει. Ένα ζώο που μπορεί να το κάνει αυτό, είναι το πουλί του είδους Dicrurus adsimilis – ένα μικρό, μαύρο πουλί που ζει στην Αφρική.

Τα πουλιά αυτά συνηθίζουν να ακολουθούν άλλα ζώα με την ελπίδα ότι θα κλέψουν το φαγητό τους. Ο Thomas Flower, καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Capilano του Καναδά, τα μελέτησε στο πεδίο καθώς ακολουθούσαν μια ομάδα από σουρικάτες. Βρήκε ότι τα πουλιά χρησιμοποιούσαν τους δικούς τους “συναγερμούς” – ήχους που προειδοποιούσαν ότι πλησίαζαν θηρευτές – για να φοβίσουν τις σουρικάτες και να τις διασκορπίσουν, ώστε να καταφέρουν να κλέψουν το φαγητό τους.

Αυτή η στρατηγική, όμως, οδήγησε τελικά σε ένα αποτέλεσμα “κλέφτη βοσκού”, όπου οι σουρικάτες κατάλαβαν ότι τα καλέσματα των πουλιών ήταν ψεύτικα, και σταμάτησαν να αφήνουν το φαγητό τους και να κρύβονται όταν τα άκουγαν.

Τα πουλιά, όμως, δεν αναγνωρίζουν απλά τα καλέσματα-“συναγερμούς” των άλλων ζώων, αλλά μαθαίνουν και να τα αναπαράγουν για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Όταν τα πουλιά συνειδητοποιούν ότι το δικό τους κάλεσμα δεν λειτουργεί πια, αρχίζουν να μιμούνται τα καλέσματα άλλων πουλιών, ή ακόμα και των ίδιων των σουρικατών. Αλλάζοντας συστηματικά καλέσματα και μιμούμενα αυτά των διαφορετικών ειδών, καταφέρνουν να κρατούν τις σουρικάτες σε ετοιμότητα, και να κλέβουν το φαγητό τους.

“Γνωρίζουν πώς να μιμούνται το είδος που ακολουθούν”, είπε ο Flower. “Κάνοντάς το αυτό, μπορούν να συνεχίσουν να παραπλανούν [τις σουρικάτες ή άλλα ζώα των οποίων το φαγητό επιδιώκουν να κλέψουν]”.

Ακόμα, εξήγησε ότι η στρατηγική αυτή δείχνει ότι τα συγκεκριμένα πουλιά μπορούν να μαθαίνουν με ευκολία να μιμούνται τους ήχους ενός άλλου είδους προς όφελός τους. Όταν ένας ήχος σταματήσει να λειτουργεί, αρχίζουν να χρησιμοποιούν έναν άλλο.

“Αυτό δείχνει ότι τα ζώα μπορούν να μαθαίνουν χωρίς όρια”.

Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι είναι πιθανό τα ζώα να μπορούν να καταλάβουν και να χρησιμοποιήσουν τις “γλώσσες” διαφορετικών ειδών.

Με πληροφορίες από LiveScience