Υπάρχει περίπτωση κάτι να έχει στρεσάρει το σκύλο μας και εμείς να μην το έχουμε καταλάβει; Και αν ναι, δείτε πώς μπορούμε να το καταλάβουμε.

Κάποιες φορές ο σκύλος μας μπορεί να μας δαγκώσει και εμείς να εκπλαγούμε από το «ξαφνικό» της αντίδρασής του. Ωστόσο στην πραγματικότητα μπορεί να μας έχει δώσει πολλά, διαφορετικά, και κλιμακούμενα σημάδια ότι κάτι τον έχει στρεσάρει ή ενοχλήσει, και το δάγκωμα να ήταν απλά η έσχατη «λύση» του για να μας το δείξει.

Ζητήσαμε από τον κ. Σοφοκλή Μακρινό, εκπαιδευτή σκύλων και κάτοχο της διεθνούς πιστοποίησης (ένας από τους έξι σε όλη την Ελλάδα) CPDT-KA, να μας διαφωτίσει σχετικά με μηνύματα που μας στέλνει ο σκύλος μας όταν κάτι τον αγχώνει, και που ενδεχομένως εμείς δεν τα έχουμε αντιληφθεί.

Ο ένας τρόπος επικοινωνίας του σκύλου μας είναι μέσω της γλώσσας του σώματος. Πώς μπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε από τη γλώσσα του σώματος του σκύλου μας ότι είναι αγχωμένος;

Η γλώσσα σώματος του σκύλου – Δείτε 3 πράγματα

1. Όπως αναφέρει ο κύριος Μακρινός, οι σκύλοι με το σώμα τους- πρόκειται για μια μέθοδο που έχουν αναπτύξει-, επικοινωνούν με εμάς αλλά και με τους άλλους σκύλους όταν κάποιος ή κάτι τους ενοχλεί, είτε πρόκειται για άλλο σκύλο είτε για άνθρωπο, είτε ακόμη και για κάποιο άψυχο αντικείμενο. Παράλληλα, οι σκύλοι χρησιμοποιούν τέτοιες αντιδράσεις και συμπεριφορές για να ηρεμούν και οι ίδιοι, στην περίπτωση που κάτι τους αγχώνει. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στους ανθρώπους όταν τρώνε ασυναίσθητα τα νύχια τους ή κουνούν νευρικά το πόδι τους.

2. Τα σήματα που δίνουν οι σκύλοι είναι «κλιμακούμενα»: ξεκινούν από ήπια, και μπορούν να φτάσουν στο δάγκωμα. Υπάρχουν όμως τρεις τύποι δαγκώματος:
α) Στην πρώτη περίπτωση ο σκύλος πάει να μας δαγκώσει και εμείς προλαβαίνουμε να τραβήξουμε το χέρι μας και να το αποφύγουμε. Ή έτσι νομίζουμε: στην πραγματικότητα, σε καμία περίπτωση δεν «προλάβαμε» να μη μας δαγκώσει ο σκύλος. Αυτό που ισχύει, σύμφωνα με τον κύριο Μακρινό, ήταν ότι ο σκύλος επέλεξε αυτή τη φορά απλώς να μας προειδοποιήσει. Δηλαδή, ήθελε και μας άφησε να ξεφύγουμε, διότι αλλιώς είναι δεδομένο ότι θα μας προλάβαινε καθώς έχει πολύ μικρότερο χρόνο αντίδρασης από τους ανθρώπους.
β) Στη δεύτερη περίπτωση ο σκύλος μπορεί να δαγκώσει, και μάλιστα πολλές φορές. Ωστόσο κι εδώ το δάγκωμα ή τα δαγκώματα λειτουργούν προειδοποιητικά.
γ) Στην τρίτη περίπτωση, ο σκύλος δαγκώνει, κλείνει το στόμα του, και δεν το ανοίγει. Αυτό είναι και το «πραγματικό» δάγκωμα του σκύλου. Όλα τα προηγούμενα λειτουργούν απλά ως προειδοποιήσεις.

3. Ας πάμε όμως σε κάτι λιγότερο τρομακτικό. Ο εκπαιδευτής μας λέει ότι, πριν από το δάγκωμα, ο σκύλος χρησιμοποιεί το γρύλισμα. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα πρέπει ποτέ να μαλώσουμε το σκύλο μας, καθώς «είναι αδύνατον να τιμωρήσεις ή να επιβραβεύσεις ένα συναίσθημα. Αυτό που τιμωρούμε ή επιβραβεύουμε πάντοτε είναι μια συμπεριφορά.» Οπότε, όταν ο σκύλος γρυλίζει σε εσάς ή σε κάποιον άλλο σκύλο και εσείς τον μαλώσετε, το μόνο που θα πετύχετε είναι να σταματήσει να γρυλίζει μεν, αλλά το (συν)αίσθημα απειλής που ένιωθε θα παραμείνει.

Ο κ. Μακρινός εξηγεί πιο τεχνικά ότι «το συναίσθημα είναι μια κλασικά εξαρτημένη συμπεριφορά. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να επιβραβευθεί ή να τιμωρηθεί. Όπως αν φυσήξει κάποιος στο μάτι μας, η αντίδρασή μας θα είναι να κλείσουμε το μάτι ανεξάρτητα αν μας έχουν τάξει κάποια ανταμοιβή ή μας έχουν απειλήσει με τιμωρία. Είναι κάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε.»

Το ίδιο συμβαίνει και με τους σκύλους. Έτσι όμως χάνουμε τον τρόπο που έχει ο σκύλος μας για να μας προειδοποιήσει. Έχουμε δηλαδή ένα ζώο που παραμένει αγχωμένο, χωρίς ωστόσο εμείς να το ξέρουμε. Είναι λοιπόν θέμα χρόνου να μας δαγκώσει, όταν δει ότι η προειδοποίηση που χρησιμοποιεί δεν έχει αποτέλεσμα. Και φυσικά αυτό που θα συμβεί είναι ότι θα συνεχίσει να νιώθει απειλή, για παράδειγμα, στην περίπτωση που πλησιάζουμε το μπολ φαγητού του, αλλά πλέον δεν θα γρυλίζει για να μας γνωστοποιήσει ότι τον ενοχλούμε ή τον αγχώνουμε. Έχουμε δηλαδή ένα σκύλο «μικρή ωρολογιακή βόμβα», ο οποίος μετά από λίγο μπορεί να μας δαγκώσει χωρίς προηγουμένως να χρησιμοποιήσει το γρύλισμά του ως προειδοποίηση. Οπότε στην πραγματικότητα το γρύλισμα, σύμφωνα με τον εκπαιδευτή, είναι κάτι επιθυμητό, όχι με την έννοια ότι θέλουμε ο σκύλος να μας γρυλίζει στα καλά καθούμενα, αλλά ότι θα πρέπει να υπάρχει στο «ρεπερτόριό» του.

Αποκωδικοποιώντας τη γλώσσα του σώματος στρεσαρισμένου σκύλου

Το γρύλισμα του σκύλου είναι κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν. Υπάρχουν όμως κάποιες συμπεριφορές και κινήσεις σώματος-η γλώσσα του σώματος, που λέγαμε- που οι περισσότεροι κηδεμόνες δεν μπορούν να αποκωδικοποιήσουν. Ο κ. Μακρινός εξηγεί:

1. Όταν ο σκύλος μας γλείφει τη μουσούδα του, εκτός προφανώς από τις περιπτώσεις που μόλις έχει πιει νερό ή μόλις έχει φάει και καθαρίζεται, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι κάτι τον έχει στρεσάρει.

2. Το λαχάνιασμα επίσης μπορεί να είναι ένδειξη στρες ή ότι κάποιο ερέθισμα τον ενοχλεί. Οι σκύλοι λαχανιάζουν όταν ζεσταίνονται ή μετά από άθληση. Ωστόσο, όταν δεν ισχύει τίποτα από αυτά τα δύο, δηλαδή όταν ο σκύλος βρίσκεται στο σπίτι, είναι χαλαρός, και ξαφνικά αρχίζει να λαχανιάζει, μπορεί να σημαίνει ότι κάτι τον έχει αγχώσει. Αυτή είναι μια πολύ συνηθισμένη αντίδραση που τη βλέπουμε συνέχεια, αλλά μπορεί να μην την αναγνωρίζουμε.

3. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με το χασμουρητό: Οι σκύλοι δεν χασμουριούνται πάντα επειδή νυστάζουν, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους. Φυσικά μπορεί να χασμουρηθούν λόγω νύστας, όταν ξυπνούν από ύπνο. Αν όμως ο σκύλος μας αρχίσει να χασμουριέται σε κάποια άσχετη στιγμή, οφείλεται καθαρά σε στρες, του οποίου την αιτία καλείται να βρει ο κηδεμόνας.

4. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αντίδραση που περιγράφεται ως «αποστροφή του κεφαλιού». Όταν ο σκύλος έχει κάποιο ερέθισμα κοντά του ή κοντά στο πρόσωπό του, μπορεί να γυρίσει το κεφάλι του κοιτάζοντας από την άλλη πλευρά. Είναι κάτι που επίσης το βλέπουμε πολύ συχνά όταν δύο σκύλοι πλησιάζουν ο ένας τον άλλον για να μυριστούν, και ο ένας από τους δύο, ή και οι δύο, γυρίζουν το κεφάλι τους στο πλάι. Εάν δύο σκύλοι πλησιάσουν πρόσωπο με πρόσωπο και κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον κατάματα, είναι πολύ πιθανόν η συνάντησή τους αυτή να μην εξελιχθεί καλά. Οι σκύλοι όμως γυρνούν πολλές φορές το κεφάλι τους ακόμα και όταν οι κηδεμόνες τους πάνε να τους χαϊδέψουν. Όταν συμβαίνει αυτό, και αποστρέφουν το κεφάλι τους κοιτάζοντας αλλού, το κάνουν όχι για να θαυμάσουν το τοπίο, αλλά γιατί εκείνη τη στιγμή τους έχουμε αγχώσει, ερχόμενοι ενδεχομένως πολύ κοντά τους και παραβιάζοντας τον προσωπικό τους χώρο. Έτσι συμβαίνουν πολλά δαγκώματα.

5. Τίναγμα: Οι σκύλοι τινάζονται όταν «έχουν χτίσει πολλή ένταση και θέλουν να αποφορτιστούν». Αυτό μπορεί να συμβαίνει (και) από την πολλή χαρά τους: συχνά βλέπουμε ένα σκύλο να παίζει και μετά από λίγο αρχίζει να τινάζεται. Όταν όμως το τίναγμα δεν οφείλεται σε μεγάλη χαρά ή δεν ακολουθεί παιχνίδι, οφείλεται και πάλι στο στρες.

3. Whale eye: το αντίστοιχο της αποστροφής κεφαλιού του σκύλου, απλά εδώ ο σκύλος χρησιμοποιεί μόνο τα μάτια. Αντί δηλαδή να γυρίσει ολόκληρο το κεφάλι του, γυρίζει μόνο την κόρη του ματιού του από την άλλη πλευρά. Το κεφάλι του μπορεί να συνεχίζει να κοιτάζει ευθεία, αλλά οι κόρες του ματιού μπορεί κοιτάζουν δεξιά ή αριστερά, αποφεύγοντας την οπτική επαφή με το ενοχλητικό ερέθισμα. Το whale eye είναι και αυτό ένδειξη ισχυρού στρες στο σκύλο μας.

Κούνημα ουράς

Ίσως εκπλήξει κάποιους αλλά, όπως εξηγεί ο εκπαιδευτής, είναι μύθος να πιστεύουμε ότι όταν ο σκύλος κουνάει την ουρά του, αυτό είναι πάντα ένδειξη χαράς. Το κούνημα της ουράς στους σκύλους μπορεί να είναι και έκφραση χαράς, αλλά πολλές φορές οφείλεται και σε στρες. Είναι αλήθεια ότι ο ακριβής τρόπος που ένας σκύλος κουνάει την ουρά του εκφράζει τη διάθεσή του, αλλά χρειάζεται μεγάλη εμπειρία για να μπορεί κανείς να τον αποκωδικοποιήσει.

Έτσι, είναι συχνό το φαινόμενο ένας σκύλος πριν δαγκώσει να κουνάει την ουρά του, κάτι που μπορεί να είναι παραπλανητικό σήμα για τον άνθρωπο. Επίσης, πολλές φορές βλέπουμε ένα σκύλο να έρχεται κατά πάνω μας και λανθασμένα νομίζουμε ότι επειδή κουνάει την ουρά του, έρχεται σίγουρα με φιλικές διαθέσεις. Από την άλλη, ο κύριος Μακρινός επιβεβαιώνει ότι η ουρά κάτω από τα σκέλια σημαίνει όντως φόβο.

Συμπερασματικά

Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε να αποκωδικοποιούμε τη γλώσσα σώματος του σκύλου μας ώστε να καταλαβαίνουμε πότε κάτι τον έχει στρεσάρει ή ενοχλήσει. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται πολλά δαγκώματα. Ο εκπαιδευτής αναφέρει το παράδειγμα ενός κηδεμόνα που περνάει δίπλα από το μπολ του σκύλου του ενώ τρώει. Ο σκύλος ίσως γρυλίσει ή αρχίσει να λαχανιάζει. Ο κηδεμόνας όμως μπορεί να μην αναγνωρίσει το σήμα. Ο σκύλος μπορεί να συνεχίζει να λαχανιάζει για κάποια ώρα ή μέρες, ενώ εμείς πιστεύουμε ότι είναι μια χαρά. Ώσπου κάποια μέρα μας δαγκώνει, και νομίζουμε ότι αυτό έγινε ξαφνικά, ενώ στην πραγματικότητα το ζώο μας μάς προειδοποιούσε για καιρό.

Οπότε, δεν είναι μόνο το γρύλισμα που θα πρέπει να προσέξουμε, καθώς αυτό βρίσκεται απλώς ψηλά στην κλίμακα των αντιδράσεων του σκύλου όταν θέλει να επικοινωνήσει ότι κάτι τον έχει στρεσάρει. Υπάρχουν και πολλές άλλες αντιδράσεις του που θα πρέπει να μάθουμε να παρατηρούμε και να αποκωδικοποιούμε για να αποφεύγουμε δυσάρεστα συμβάντα.