Η οικόσιτη γάτα είναι ένα από τα μικρότερα μέλη της οικογένειας των αιλουροειδών, και το μοναδικό που έχει εξημερωθεί.

Οι γάτες ζουν μαζί με τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι ξεκίνησαν να τριγυρνούν στις σιταποθήκες των ανθρώπων, ψάχνοντας για ποντίκια και άλλα μικρά θηράματα. Στη συνέχεια εξαπλώθηκαν σε όλον τον κόσμο μαζί με τους ναυτικούς, που τις έπαιρναν μαζί τους στα πλοία για να τους απαλλάσσουν από τα ποντίκια.

Στις μέρες μας, οι γάτες εξακολουθούν να απαλλάσσουν τους ανθρώπους από τα ποντίκια, αλλά ταυτόχρονα προσφέρουν πολλά περισσότερα: αγάπη, συντροφιά, και αφοσίωση. Κατά την πάροδο των προηγούμενων αιώνων, οι άνθρωποι εξέθρεψαν κάποιες γάτες ώστε να εμφανίζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, να είναι για παράδειγμα άτριχες. Με τις ιδιαίτερες προσωπικότητές τους, την εξυπνάδα τους, το μπρίο και την τσαχπινιά τους, οι γάτες συνεχίζουν να μας συναρπάζουν και να αποτελούν την καλύτερη παρέα μας.

Πότε εξημερώθηκαν οι γάτες;

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι γάτες εξημερώθηκαν πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Οι σημερινές οικόσιτες γάτες προέρχονται από το είδος Felis silvestris lybica, ένα υποείδος αγριόγατας από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Γονίδια από γάτες που βρέθηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους στη Μέση Ανατολή, στην Ευρώπη και στην Αφρική δείχνουν ότι τότε ξεκίνησαν τα σημερινά ζώα συντροφιάς μας να σχετίζονται με τους ανθρώπους και να διαχωρίζονται από τους άγριους συγγενείς τους.

Παρότι το φυσικό εύρος της Felis silvestris lybica ήταν μικρό, φαίνεται ότι η συγκεκριμένη αγριόγατα εμφανίστηκε στην Ευρώπη γύρω στο 4.400 π.Χ., σύμφωνα με αρχαίο DNA που βρέθηκε στους αρχαιολογικούς χώρους. Αυτό μας δείχνει ότι πιθανότατα οι γάτες εκείνη την εποχή ήδη συνόδευαν τους εμπόρους στα καράβια τους, κρατώντας τα ποντίκια και τους αρουραίους υπό έλεγχο και διανύοντας μεγάλες αποστάσεις. Έχει βρεθεί DNA Αιγυπτιακής γάτας μέχρι και στη Βόρεια Γερμανία, σε μια περιοχή που ανήκε στους Βίκινγκς μεταξύ του 700 και του 1.000 μ.Χ.

Η αρχαιότερη γνωστή ταφή οικόσιτης γάτας έγινε στην Κύπρο, όπου ένας άνθρωπος και η γάτα του τάφηκαν μαζί πριν από 9.500 χρόνια. Ακόμα, οστά γάτας ηλικίας 5.300 ετών έχουν βρεθεί σε ταφικούς λάκκους στην Κίνα.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λάτρευαν τις γάτες για την ανεξαρτησία τους, και τις αντιμετώπιζαν σαν θεές. Πολλές γάτες γίνονταν μούμιες μαζί με τους νεκρούς κηδεμόνες τους, αλλά θυσιάζονταν και στα πλαίσια διάφορων θρησκευτικών τελετουργικών. Η Μπαστέτ, η θεά της γονιμότητας, είχε κεφάλι γάτας.

Εξημερώθηκαν μόνες τους;

Μπορεί να έχετε ακούσει ότι οι γάτες “εξημερώθηκαν μόνες τους”, κι αυτό γιατί οι αρχαίες αγριόγατες πιθανότατα επέλεγαν να τριγυρνούν στους ανθρώπινους οικισμούς, οδηγώντας σε μια αμφίδρομη σχέση ωφέλειας, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τις ίδιες. Οι οικισμοί παρείχαν άφθονη τροφή και στέγη στις αγριόγατες, οι οποίες κρατούσαν μακριά τα ποντίκια. Έτσι, οι άνθρωποι που ζούσαν σε αυτούς τους οικισμούς τις ανέχονταν, και τελικά τις καλωσόριζαν ανάμεσά τους. Ενώ οι άνθρωποι εξημέρωσαν τους σκύλους μέσω της τεχνητής επιλογής, εκτρέφοντάς τους ώστε να παρουσιάζουν επιθυμητά χαρακτηριστικά, οι οικόσιτες γάτες εξελίχθηκαν ακολουθώντας την πορεία της φυσικής επιλογής, καθώς οι πιο φιλικές και υποτακτικές επιβίωναν πιο αποτελεσματικά κοντά στους ανθρώπους.

Έχουν εξημερωθεί οι γάτες όπως οι σκύλοι;

Οι γάτες δεν είναι εξημερωμένες όπως είναι οι σκύλοι. Ενώ οι γάτες εξημερώθηκαν πριν από περίπου 10.000 χρόνια, υπάρχουν γενετικά τεκμήρια που υποδεικνύουν ότι οι σκύλοι εξημερώθηκαν πριν από 14.000-30.000 χρόνια. Ακόμα δεν γνωρίζουμε ακριβώς πώς και γιατί μερικοί άγριοι λύκοι εξελίχθηκαν σε αξιολάτρευτα φιλικά κατοικίδια, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι οι άνθρωποι έχουν περάσει πολύ περισσότερο χρόνο κι έχουν αφιερώσει πολύ περισσότερη ενέργεια στο να διαμορφώσουν τα γενετικά χαρακτηριστικά των οικόσιτων σκύλων.

Πώς αντιλαμβάνονται οι γάτες τον χρόνο

Αν και τελικά ο χρόνος είναι σχετικός!

Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες λένε ακόμα και σήμερα ότι οι γάτες “μόλις” εξημερώθηκαν. Πολλές οικόσιτες γάτες εξακολουθούν να ζουν ως άγριες, ελεύθερες και αυτόνομες στη φύση. Οι άγριες γάτες και οι οικόσιτες γάτες, επίσης, συχνά διασταυρώνονται, με αποτέλεσμα οι οικόσιτες γάτες να διατηρούν πολλά από τα “άγρια” ένστικτά τους.

Ακόμα, οι άνθρωποι εξέτρεφαν οικόσιτους σκύλους για χιλιετίες, βάσει των δεξιοτήτων και των χαρακτηριστικών τους, ενώ εκτρέφουν οικόσιτες γάτες εδώ και μόλις κάποιους αιώνες. Αυτό σημαίνει ότι οι συμπεριφορές και οι χαρακτήρες των σκύλων έχουν φτάσει στο σημείο να είναι πολύ πιο προβλέψιμοι και ευθυγραμμισμένοι με τις ανθρώπινες ανάγκες απ’ ό,τι των γατών.

Ακόμα και σήμερα, οι μοντέρες γάτες κατηγοριοποιούνται κυρίως βάσει της εμφάνισής τους. Παρότι η εμφάνιση παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εκτροφή σκύλων, ιστορικά κατηγοριοποιήθηκαν περισσότερο βάσει των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων τους, όπως είναι το κυνήγι, και η φύλαξη κοπαδιών και περιουσιών.

Με πληροφορίες από Live Science