Δείτε γιατί οι επιστήμονες στα πειράματα φορούν πλεκτά σκουφάκια σε γάτες
Στέλλα Πανοπούλου
21/04/2025
Χωρίς τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών και των πειραμάτων, ο κόσμος μας θα παρέμενε γεμάτος με αναπάντητα ερωτήματα.
Δυστυχώς, μεγάλο μέρος των επιστημονικών ανακαλύψεων λαμβάνει χώρα εις βάρος των ζώων που χρησιμοποιούνται στα πειράματα.
Στα πλαίσια μιας πρόσφατης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μοντρεάλ για το πώς βιώνουν οι γάτες τον πόνο της αρθρίτιδας, οι επιστήμονες βρήκαν έναν ιδιαίτερα εφευρετικό τρόπο να μετρήσουν τα εγκεφαλικά τους κύματα χρησιμοποιώντας μια μη-παρεμβατική – και αξιολάτρευτη – εφεύρεση: ένα πλεκτό σκουφάκι.
Μια εφευρετική λύση
Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) είναι μία τεχνική που χρησιμοποιεί ηλεκτρόδια για να μετρήσει την ηλεκτρονική δραστηριότητα του εγκεφάλου με σκοπό τη μελέτη της εγκεφαλικής λειτουργίας και των νευρολογικών αντιδράσεων σε συγκεκριμένα ερεθίσματα. Τα ηλεκτρόδια πρέπει να παραμένουν σε στενή επαφή με το κρανίο του ασθενούς, αν και δεν χρειάζεται να υπάρχει άμεση επαφή με το δέρμα. Για τους ανθρώπους, αυτό περιλαμβάνει την τοποθέτηση ενός δικτύου ηλεκτροδίων στο κεφάλι. Είναι σημαντικό τα ηλεκτρόδια να μένουν στη θέση τους ώστε τα αποτελέσματα να είναι έγκυρα. Αυτό γενικά επιτυγχάνεται ζητώντας από τον ασθενή να μην κουνά το κεφάλι του. Πώς γίνεται, όμως, μια γάτα να καθίσει ήσυχη για μια τέτοια εξέταση;
Στο παρελθόν, ο μόνος τρόπος να λάβει κανείς έγκυρα αποτελέσματα από ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα για γάτες ήταν να τοποθετήσει ηλεκτρόδια κάτω από το δέρμα ενώ η γάτα είναι ναρκωμένη. Αυτό ήταν προβληματικό σε αρκετά επίπεδα. Τα αποτελέσματα επηρεάζονταν από τις επιδράσεις των φαρμάκων, και η τεχνική ήταν ιδιαίτερα παρεμβατική, με αποτέλεσμα να εγείρονται ηθικά ζητήματα σχετικά με τις έρευνες που τη χρησιμοποιούσαν.
Χάρη σε μια ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, σήμερα έχουμε μια ιδιαίτερα ευρηματική εναλλακτική. Στα πλαίσια μιας πρόσφατης έρευνας, μια ομάδα γατών με οστεοαρθρίτιδα φόρεσε πλεκτά σκουφάκια τα οποία συγκρατούσαν στη θέση τους τα ηλεκτρόδια. Τα σκουφάκια αυτά επιτρέπουν με μη παρεμβατικό τρόπο να μετρηθεί η εγκεφαλική λειτουργία των γατών χωρίς να χρειάζονται νάρκωση. Αντ’ αυτού, οι γάτες εγκλιματίστηκαν σταδιακά στο δωμάτιο, και χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές εκπαίδευσης με θετική ενίσχυση για να κάθονται ή να ξαπλώνουν σε ένα σημείο χωρίς να χρειάζεται να τις ακινητοποιήσουν.
Σύμφωνα με την Aliénor Delsart, ερευνήτρια που συμμετείχε στη μελέτη, η ιδέα για τα σκουφάκια προέκυψε με τις προσπάθειες να συνηθίσουν οι γάτες στην τοποθέτηση των ηλεκτροδίων.
“Όταν περνάς περισσότερο χρόνο να αντικαθιστάς [τα ηλεκτρόδια] αντί να καταγράφεις σήματα γίνεσαι δημιουργική. Είχαμε κάποιες γάτες που τους άρεσε να τινάζουν το κεφάλι τους αφού τους τοποθετούσαμε όλα τα ηλεκτρόδια. Είχαμε ήδη δει φωτογραφίες γατών που φορούσαν πλεκτά σκουφάκια (για καθαρά αισθητικούς λόγους), οπότε σκεφτήκαμε ότι θα ήταν καλή ιδέα να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε τα ηλεκτρόδια τοποθετημένα κατά τη διάρκεια της καταγραφής!”
Δημιουργικό και cruelty-free
Αυτή ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η συγκεκριμένη μη-παρεμβατική τεχνική, με τους επιστήμονες να εστιάζουν κυρίως στο πόσο εφικτή θα ήταν μια τέτοια μέθοδος.
Ευτυχώς, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι αυτή η μη παρεμβατική μέθοδος είναι πολύ αποτελεσματική σε σύγκριση με πιο παραδοσιακές τεχνικές, καθώς δίνει συγκρίσιμα αποτελέσματα τόσο για οπτικά όσο και για οσφρητικά ερεθίσματα. Χρησιμοποιώντας προκαθορισμένους δείκτες πόνου, οι επιστήμονες κατάφεραν να μελετήσουν την ανταπόκριση των γατών με αρθριτικά σε διαφορετικές μορφές αναλγησίας.
Ιδανικά, η επιτυχία της συγκεκριμένης έρευνας θα ανοίξει τον δρόμο για πιο δημιουργικές και ηθικές προσεγγίσεις στην επιστημονική έρευνα, επιτρέποντάς μας να μάθουμε περισσότερα τόσο για την ανθρώπινη ιατρική, όσο και για την κτηνιατρική, αποφεύγοντας όσο γίνεται την πρόκληση βλάβης στα πειραματόζωα.
