Αν βρεθείτε ποτέ σε κάποιον ζωολογικό κήπο με οκάπι, πιθανότατα θα ακούσετε πολλούς επισκέπτες να αναφωνούν “Κοίτα! Είναι μια μείξη ζέβρας με καμηλοπάρδαλη!” Σε άλλους μπορεί να μοιάζει με τη μείξη μιας ζέβρας με έναν γάιδαρο.

Η εμφάνιση του οκάπι δεν είναι καν το πιο ενδιαφέρον πράγμα σχετικά με το ζώο, το οποίο για αιώνες θεωρείτο αποκύημα της φαντασίας των ανθρώπων, καθώς κανείς δεν το είχε συναντήσει! Στη Δύση δεν γνωρίζαμε για την ύπαρξη του οκάπι μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ ακόμα και σήμερα το ζώο αυτό παραμένει εξαιρετικά μοναχικό και μυστηριώδες, με αποτέλεσμα οι επιστήμονες να μη γνωρίζουν παρά λίγα πράγματα.

Υπάρχει στ’ αλήθεια;

Αιώνες πριν επικρατούσε στην Αφρική ο μύθος ότι στα βάθη του μυστηριώδους δάσους Ιτούρι ζούσε ένα περίεργο πλάσμα με σώμα αλόγου, ρίγες σαν της τίγρης, και πόδια σαν της ζέβρας. Οι ιθαγενείς δεν ήταν σίγουροι για την ύπαρξή του ακόμα κι έχοντας ζήσει για χιλιετίες στην περιοχή. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι το συναντούσαν σπάνια από κοντά, γέννησε πολλούς μύθους. Κάποιοι πίστευαν ότι δεν υπήρχε καθόλου, ενώ άλλοι υποστήριζαν ότι επρόκειτο για ένα πλάσμα με μυστηριώδεις δυνάμεις.

Στην πραγματικότητα, φυσικά, το οκάπι υπάρχει αλλά ζει σε τόσο βαθιά και πυκνά τροπικά δάση που είναι σχεδόν αδύνατο να το δει κανείς στη φύση. Μάλιστα, ζει μια τόσο ήσυχη και μοναχική ζωή που η πιθανότητα να το συναντήσει κανείς τείνει στο μηδέν, ακόμα και για τους ιθαγενείς της περιοχής.

Προς το τέλος του 19ου αιώνα, ο πρώτος λευκός άνθρωπος που έμαθε για την ύπαρξη των οκάπι έγινε ο Χένρι Μόρτον Στάνλεϊ, κατά τη διάρκεια της δύσκολης αποστολής του στην ιζηματογενή λεκάνη του Κονγκό, στη δυτική ισημερινή Αφρική. Σε αυτό το ταξίδι, ο Στάνλεϊ έμαθε από τους ιθαγενείς για το περίεργο θηλαστικό “άττι” ή “οκάπι”. Όλοι μιλούσαν γι’ αυτό το ζώο χωρίς κανείς να έχει αποδείξεις για την ύπαρξη και την προέλευσή του. Ο Στάνλεϊ, λοιπόν, κατέγραψε όλες τις περιγραφές που μπορούσε να βρει από τους ιθαγενείς σχετικά με το ζώο, χωρίς όμως να το δει ποτέ.

Οι Ευρωπαίοι διατήρησαν τις αμφιβολίες τους σχετικά με την ύπαρξη του ζώου (πράγματι, μοιάζει με ένα πλάσμα που κάποιος δημιούργησε με τη φαντασία του), μέχρι το 1901, όταν ένας άλλος εξερευνητής ονόματι Χάρι Τζόνστον βρήκε το δέρμα και το κρανίο ενός νεκρού οκάπι. Τα έστειλε στην Ευρώπη, όπου καταγράφηκαν και μελετήθηκαν, οδηγώντας τους επιστήμονες στην ανακάλυψη ενός νέου είδους. Το σοκ κι η απορία των ειδικών τους οδήγησαν στο να δώσουν στο ζώο το όνομα Okapia johnstoni, προς τιμήν του Σερ Χάρι.

Το γεγονός ότι η ύπαρξη ενός τόσο μεγάλου ζώου όσο είναι το οκάπι δεν είχε επιβεβαιωθεί πριν τις αρχές του 20ού αιώνα είναι πράγματι εντυπωσικό. Πιο εντυπωσιακό είναι, όμως, το γεγονός ότι ένα ελεύθερο οκάπι (και όχι μέσα σε καταφύγιο) απαθανατίστηκε για πρώτη φορά από τον φωτογραφικό φακό τον 21ο αιώνα! Μόλις το 2008 κατάφεραν οι επιστήμονες της Ζωολογικής Ένωσης του Λονδίνου να φωτογραφίσουν ένα ελεύθερο οκάπι με φωτογραφικές μηχανές-παγίδες που είχαν τοποθετήσει σε διάφορα σημεία. Χρειάστηκε, μάλιστα, να περιμένουν για μήνες μέχρι να τα καταφέρουν!

Τι είναι πραγματικά το οκάπι;

Το οκάπι μπορεί να θυμίζει ζέβρα, αλλά δεν συγγενεύουν. Πρόκειται για “ξάδελφο” της καμηλοπάρδαλης, καθώς και τα δύο θηλαστικά ανήκουν στην ίδια οικογένεια, τις Καμηλοπαρδαλίδες. Και τα δύο ζώα έχουν ψηλούς λαιμούς, ρίγες και βούλες στο σώμα τους, και μικρά κέρατα- εξογκώματα στο κεφάλι τους. Τα εξογκώματα είναι πιο εμφανή στις καμηλοπαρδάλεις, αλλά υπάρχουν και στα οκάπι, συνδέοντας γενετικά τα δύο ζώα.

Ένας από τους λόγους που δεν γνωρίζαμε πολλά για τα οκάπι μέχρι τον 20ό αιώνα είναι το ιδιαίτερο μοτίβο ραβδώσεων που έχουν στο δέρμα τους, το οποίο τους επιτρέπει να κρύβονται σε κοινή θέα. Πρόκειται για μια εξαιρετική μέθοδο καμουφλάζ αλλά και αναγνώρισης – οι ρίγες στα πόδια τους βοηθούν τα μωρά οκάπι να ακολουθούν τις μητέρες τους μέσα στη ζούγκλα, ενώ ταυτόχρονα μπερδεύουν τους θηρευτές, κάνοντας τα οκάπι να “χάνονται” μέσα στην πυκνή βλάστηση του δάσους.

Το δέρμα του οκάπι εκκρίνει μια λιπαρή, κέρινη ουσία που επιτελεί διάφορες λειτουργίες. Προστατεύει το δέρμα του ζώου από την υγρασία του δάσους, σαν μια μόνιμη ενυδατική κρέμα που καθιστά την υφή του δέρματος βελούδινη. Κανένα άλλο ζώο δεν έχει τέτοιο δέρμα. Δυστυχώς, όμως, αυτό προσελκύει τους λαθροθήρες, με αποτέλεσμα σήμερα το υπέροχο αυτό ζώο να κινδυνεύει από εξαφάνιση.

Η σκούρα μωβ γλώσσα του οκάπι είναι άλλο ένα αξιοπερίεργο χαρακτηριστικό του, καθώς μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 36 εκατοστά. Μπορεί να τη χρησιμοποιήσει για να καθαρίζει το πρόσωπο και τα αυτιά του τυλίγοντάς τη γύρω απ’ το κεφάλι του, και να πιάνει την τροφή του. Το οκάπι χρειάζεται 18-30 κιλά φύλλα την ημέρα, τα οποία δεν μπορεί να πιάσει με τις οπλές του. Σ’ αυτό το σημείο μπαίνει στο παιχνίδι η επιδέξια και μακριά γλώσσα του.

Πώς επικοινωνούν μεταξύ τους;

Όπως τα περισσότερα είδη ζώων, έτσι και τα οκάπι έχουν μια δική τους γλώσσα που χρησιμοποιούν για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Το πιο ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι εμείς οι άνθρωποι δεν μπορούμε να την ακούσουμε. Βέβαια, τα οκάπι κάποιες φορές χρησιμοποιούν γαβγίσματα και σφυρίγματα για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, αλλά διαθέτουν και επιφωνήματα τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντιληφθεί.

Η ακοή των οκάπι είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένη, και μπορούν να εκπέμπουν και να αντιλαμβάνονται ήχους που βρίσκονται έξω από το φάσμα αυτών που ακούει ο άνθρωπος.

Πιο συγκεκριμένα, παράγουν ήχους πολύ χαμηλής συχνότητας που λέγονται υποηχητικοί. Αυτά τα καλέσματα από οκάπι σε οκάπι αποτελούν δονήσεις συχνότητας χαμηλότερης των 20 hertz. Φανταστείτε ότι στέκεστε ανάμεσα σε δύο οκάπι, τα οποία μπορεί να σας κουτσομπολεύουν κι εσείς να μην ακούτε τίποτα.

Τα οκάπι κινδυνεύουν

Δυστυχώς, τα οκάπι κινδυνεύουν σοβαρά να εξαφανιστούν, καθώς ο αριθμός τους όλο και μειώνεται. Οι βασικές απειλές που αντιμετωπίζουν τα ιδιαίτερα αυτά ζώα είναι η λαθροθηρία και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους.