Αν η γάτα σας είναι φοβική, τότε σίγουρα γνωρίζετε καλά τις δυσκολίες που συνοδεύουν αυτό το γεγονός.

Αρκεί ένας καλεσμένος στο σπίτι, ή η επιδρομή της ηλεκτρικής σκούπας για να τιναχτεί η γάτα σας στον αέρα, να γίνει “καπνός” και να την ψάχνετε κάτω από τους καναπέδες, ή να γρατζουνίσει όποιο ανυποψίαστο πλάσμα (άνθρωπο ή άλλο κατοικίδιο της οικογένειας) βρεθεί στο διάβα της.

Οι γάτες, όπως και όλα τα πλάσματα, έχουν διάφορους τρόπους να αντιδρούν στον φόβο τους και να τον αντιμετωπίζουν. Οι αντιδράσεις τους μπορούν να ταξινομηθούν σε 4 διαφορετικές κατηγορίες – τα 4 F: Fight, Flight, Fret, και Freeze, ή αλλιώς Πάλη, Απόδραση, Νευρικότητα, και Πάγωμα.

Ας δούμε πιο αναλυτικά αυτές τις αντιδράσεις, καθώς και πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος και το στρες μιας φοβικής γατούλας.

Πάλη

Κάποιες γάτες αντιδρούν στον φόβο με αυξημένη επιθετικότητα. Όταν φοβούνται, δηλαδή, υπάρχει περίπτωση να κάνουν “κχχχ”, να γρυλίσουν, να δαγκώσουν ή να γρατζουνίσουν. Αυτό σημαίνει ότι αντί μια γάτα να φύγει μακριά απ’ ό,τι εκλαμβάνει ως κίνδυνο, μπορεί να το προσεγγίσει επιθετικά. Όταν μια γάτα έχει περιορισμένα όρια, δηλαδή αντιδρά έντονα ακόμα και σε μικρά πράγματα, ή όταν ο/η κηδεμόνας δεν αντιλαμβάνεται ότι είναι στρεσαρισμένη, οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να θεωρηθεί ότι έρχονται “από το πουθενά”, και το ζώο μπορεί να χαρακτηριστεί ως “επιθετικό”. Στην πραγματικότητα, όμως, οι γατούλες αυτές αντιδρούν σε μια κατάσταση που τις φοβίζει, ακόμα κι αν αυτό σ’ εμάς δεν βγάζει νόημα. Μπορεί η συμπεριφορά τους να γίνεται επιθετική, αλλά δεν σημαίνει ότι αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς τους.

Δυστυχώς, κάποιοι άνθρωποι θεωρούν ότι η επιθετικότητα πρέπει να τιμωρείται για να περιοριστεί. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε τι πυροδοτεί την επιθετική συμπεριφορά στο αιλουροειδές της καρδιάς σας και να καταπολεμήσετε τις αιτίες. Έχει αποδειχθεί, όμως, ότι οι τιμωρίες το μόνο που κάνουν είναι να δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Όταν αντιλαμβάνεστε ότι η γάτα σας αντιδρά επιθετικά λόγω φόβου, πρέπει να κάνετε ό,τι μπορείτε ώστε να τη βοηθήσετε να νιώσει ασφαλής.

Τα σημάδια μιας συμπεριφοράς πάλης είναι: άκαμπτη στάση σώματος και ένταση στο πρόσωπο, μάτια που “κλειδώνουν” πάνω σε αυτό που τους προκαλεί φόβο, γρύλισμα και συριγμός (ο ήχος “κχχχ”), τρέμουλο ή τίναγμα στην άκρη της ουράς, στάση επίθεσης προς αυτό που πυροδοτεί τον φόβο, και δάγκωμα ή γρατζουνιά.

Πάγωμα – Απόδραση

Άλλες γάτες δεν επιτίθενται όταν νιώθουν ότι απειλούνται. Αντιθέτως, “παγώνουν” στη θέση τους και μένουν ακίνητες, ή τρέχουν να κρυφτούν κάτω ή πίσω από διάφορα αντικείμενα. Όταν μια γάτα παγώνει, μπορεί να την ενθαρρύνετε να παίξει ή να αλληλεπιδράσει μαζί σας, αλλά να μην λάβετε καμία αντίδραση. Αυτές οι γάτες, την ώρα που είναι “παγωμένες” ή κρύβονται μπορεί να αποφεύγουν ακόμα και να φάνε ή να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα. Πολλές φορές, μάλιστα, κρύβονται τόσο καλά που οι κηδεμόνες τους δυσκολεύονται πραγματικά να τις εντοπίσουν.

Δυστυχώς, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να αγνοηθεί όταν δεν προκαλεί άμεσα προβλήματα για τον/την κηδεμόνα. Όταν μια γάτα συνεχίσει να ζει με χρόνιο στρες μπορεί να αρρωστήσει, ή ακόμα και να καταλήξει να φέρεται επιθετικά (φαινομενικά “από το πουθενά”). Όταν, όμως, η συγκεκριμένη συμπεριφορά αναγνωριστεί ως φόβος, ο κηδεμόνας μπορεί να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει το αγαπημένο του κατοικίδιο να νιώσει πιο ασφαλές.

Τα σημάδια του “παγώματος” είναι: άκαμπτη στάση σώματος και ένταση στο πρόσωπο, κλειστό στόμα, απουσία ανταπόκρισης σε ερεθίσματα, αδιαφορία για ανάγκες όπως είναι το φαγητό ή η τουαλέτα, γάτα που μένει σε μια συγκεκριμένη θέση χωρίς να κουνιέται και μπορεί να τρέμει, ή να μοιάζει κατατονική και αβοήθητη.

Τα σημάδια της απόδρασης είναι: άκαμπτη στάση σώματος και ένταση στο πρόσωπο, τεράστια μάτια και απουσία οπτικής επαφής, απομάκρυνση από το σημείο με την πλάτη κυρτωμένη και την ουρά κατεβασμένη, προσπάθεια απόδρασης και κρύψιμο.

Νευρικότητα

Πολλές γάτες καταφεύγουν σε νευρικές συμπεριφορές όταν αισθάνονται ότι απειλούνται και δεν γνωρίζουν πώς αλλιώς να αντιδράσουν. Μια νευρική φοβική γάτα ενδέχεται να παρουσιάσει ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα, όπως είναι το πολύ έντονο και εμμονικό γλείψιμο. Μπορεί, ακόμα, να είναι συνεχώς “στην τσίτα”, δηλαδή να τινάζεται και να πετάγεται με τον παραμικρό θόρυβο, να περιφέρεται στον χώρο εμφανώς φοβισμένη, κοιτώντας νευρικά γύρω της, να μυρίζει έντονα το δωμάτιο, και γενικώς να μην μπορεί να βρει ησυχία.

Τα σημάδια της νευρικότητας είναι: αεικινησία, γλείψιμο των χειλιών, έντονη παρατήρηση του περιβάλλοντος (δηλαδή να κοιτάει φοβισμένα γύρω γύρω), περπάτημα πάνω-κάτω, και τίναγμα του σώματος.

Πώς να βοηθήσετε μια φοβική γάτα

Προσαρμόστε το σπίτι σας

Βεβαιωθείτε ότι η γάτα σας έχει έναν ασφαλή χώρο στον οποίο μπορεί να αποδράσει από στρεσογόνους παράγοντες, όπως τα άλλα κατοικίδια του σπιτιού, τα μικρά παιδιά, ή οι επισκέπτες. Είναι πολύ σημαντικό για μια γάτα να μπορεί να κάνει ένα διάλειμμα και να ηρεμήσει σε ένα μη απειλητικό περιβάλλον. Παρέχετέ της διάφορες κρυψώνες και ψηλά σημεία μέσα στο σπίτι ώστε να μπορεί να σκαρφαλώνει και να ατενίζει το βασίλειό της με ασφάλεια, και βεβαιωθείτε ότι έχει έναν χώρο στον οποίο να μπορεί να φάει, να πιει νερό, και να πάει τουαλέτα χωρίς ενόχληση.

Περιορίστε το στρες

Το διαδραστικό παιχνίδι και η τήρηση μιας ρουτίνας είναι βασικοί παράγοντες για την εκτόνωση και τον περιορισμό του στρες της γάτας. Όταν η καθημερινότητά της είναι προβλέψιμη, η γάτα σας μαθαίνει να νιώθει ασφαλής. Επιτρέπετε πάντα στη γάτα σας να ακολουθεί τους δικούς της ρυθμούς και μην την πιέζετε να αλληλεπιδρά μαζί σας. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αποφεύγετε την τιμωρία καθώς το μόνο που μπορείτε να καταφέρετε με αυτήν είναι να καταστήσετε τη γάτα σας ακόμα πιο φοβική και τη μεταξύ σας σχέση ανασφαλή.

Κάντε θετικές συνδέσεις

Συνδυάστε ό,τι τρομάζει τη γάτα σας με πράγματα που αγαπά (όπως το φαγητό, το παιχνίδι και τα χάδια) ώστε να χτίσει θετικά συναισθήματα και να μεταβληθεί η συναισθηματική αντιδραστικότητά της. Η εκπαίδευση με την τεχνική της θετικής ενίσχυσης είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για να μάθει η γάτα σας να διαχειρίζεται τα συναισθήματά της. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αγνοείτε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές όσο γίνεται, και να επιβραβεύετε τις επιθυμητές συμπεριφορές, ώστε να βεβαιωθείτε ότι θα επαναληφθούν στο μέλλον.

Ζητήστε βοήθεια

Μη φοβάστε να ζητήσετε βοήθεια αν τη χρειάζεστε. Ακόμα κι αν έχετε μεγάλη εμπειρία από γάτες, κάθε ζώο είναι διαφορετικό και μας μαθαίνει καινούρια πράγματα. Ο/η κτηνίατρός σας μπορεί να σας συμβουλεύσει κατάλληλα, και να σας συστήσει κάποιο άτομο που ειδικεύεται στη συμπεριφορά των γατών ώστε να ακολουθήσετε ένα πιο στοχευμένο πρόγραμμα.