Σύμφωνα με μια νέα έρευνα, οι σκύλοι που έχουν μεγαλύτερο εγκέφαλο σε σχέση με το σώμα τους δεν είναι αναγκαστικά πιο έξυπνοι από αυτούς που έχουν μικρότερο.

Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 13 Νοεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό Biology Letters, δείχνει ότι ενώ οι σκύλοι εργασίας μπορεί να έχουν πιο σύνθετες ικανότητες σε σύγκριση με άλλα σκυλιά, αυτές οργανώνονται σε μια πιο “συμπιεσμένη” περιοχή του εγκεφάλου. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με όσα γνωρίζουμε για την εξελικτική ιστορία των άγριων θηλαστικών, όπου όσο μεγαλώνει ο εγκέφαλος σε σχέση με το μέγεθος του σώματος, τόσο πιο σύνθετες γίνονται οι γνωστικές δεξιότητες.

Τι σχέση έχει το μέγεθος του εγκεφάλου με την εξυπνάδα;

“Σε άλλες ομάδες [ειδών] το σχετικό μέγεθος του εγκεφάλου υποδεικνύει υψηλότερου επιπέδου γνωστικές δεξιότητες – εδώ βλέπουμε το αντίθετο”, δήλωσε η Ana Balcarcel, βασική συγγραφέας της νέας έρευνας και εξελικτική βιολόγος στο Ινστιτούτο Εξελικτικών Επιστημών Montpellier στη Γαλλία.

Στα πλαίσια της έρευνας συγκρίθηκαν οι αναλογίες μεγέθους εγκεφάλου/σώματος σε 1.682 σκύλους 172 φυλών, μετρώντας τα κρανία τους που βρίσκονταν στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βέρνης στην Ελβετία. Οι ερευνητές μέτρησαν τον “σχετικό ενδοκρανιακό όγκο” των σκύλων, δηλαδή τη σχέση μεγέθους εγκεφάλου και μεγέθους του σώματος. Ακόμα, χρησιμοποιήθηκαν οι βαθμολογίες για 14 συμπεριφορικά χαρακτηριστικά από το Ερωτηματολόγιο για τη Συμπεριφορά των Σκύλων, το οποίο είναι μια τυποποιημένη μέθοδος συμπεριφορικής αξιολόγησης των σκυλίσιων φυλών που μετρά τον βαθμό εκπαιδευσιμότητας, επιθετικότητας, κ.α.

Οι σκύλοι εργασίας, όπως τα Σιβηρικά χάσκι που εξετράφησαν για να φέρνουν εις πέρας δύσκολες δοκιμασίες με σκοπό να βοηθήσουν τους ανθρώπους, είχαν τους μικρότερους εγκεφάλους σε σχέση με το μέγεθος του σώματός τους. Οι ράτσες σκύλων συντροφιάς, όπως τα τσιουάουα, που έχουν εκτραφεί κυρίως ως κατοικίδια, είχαν το μεγαλύτερο σχετικό μέγεθος εγκεφάλου.

Το σχετικό μέγεθος του εγκεφάλου ήταν μικρότερο στους σκύλους που εκπαιδεύονται πιο εύκολα – κυρίως στους σκύλους εργασίας, όπως είναι τα Σιβηρικά χάσκι, τα ροτβάιλερ, και οι σκύλοι Great Pyrenees. Οι σκύλοι εργασίας επιτελούν ρόλους βοηθητικούς προς τον άνθρωπο, όπως είναι η φύλαξη, ο εντοπισμός και η διάσωση. Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες έχει αποδειχθεί ότι έχουν καλύτερη εκτελεστική λειτουργία – δηλαδή καλύτερο έλεγχο της συμπεριφοράς τους και βραχυχρόνια μνήμη – από άλλες ράτσες σκύλων. Τα πιο μεγαλόσωμα σκυλιά διαθέτουν διαφορετική σύνθεση εσωτερικών εγκεφαλικών ιστών από τα μικρότερα, όπως εξήγησε η Balcarcel.

Τι σημαίνει, τελικά, το μέγεθος του εγκεφάλου;

Προηγούμενες έρευνες έδειξαν ότι οι μεγαλύτεροι εγκέφαλοι τείνουν να συνδέονται με υψηλότερες πιθανότητες επιβίωσης, καλύτερη λήψη αποφάσεων, και μεγαλύτερη ευχέρεια στην επεξεργασία πληροφοριών. Επομένως, τα ευρήματα της νέας έρευνας εξέπληξαν τους επιστήμονες.

Όπως εξήγησε η Balcarcel: “Η βασική διαφορά εδώ είναι ότι οι σκύλοι δεν βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον. Είναι αποτέλεσμα τεχνητής επιλογής… μιας πολύ κατευθυνόμενης επιλογής, εξέλιξη στα ανθρώπινα χέρια”.

Η έρευνα έδειξε, ακόμα, ότι οι φυλές σκύλων με μεγαλύτερο σχετικό μέγεθος εγκεφάλου – κυρίως οι φυλές toy, όπως είναι τα τσιουάουα, τα πομεράνιαν, και τα Γιόρκσαϊρ τεριέ πομεράνιαν – τείνουν να επιδεικνύουν υψηλότερα επίπεδα φόβου, επιθετικότητας, άγχους αποχωρσιμού, καθώς και να αποζητούν έντονα την προσοχή.

Οι σκύλοι αυτών των φυλών εκτρέφονται κυρίως με σκοπό να αποτελέσουν συντρόφους των ανθρώπων, καθιστώντας την τρυφερότητα και τις συμπεριφορές επιδίωξης της προσοχής επιθυμητά χαρακτηριστικά για την εκτροφή και την μεταβίβαση σε απογόνους μέσω της τεχνητής επιλογής. Ο φόβος και η επιθετικότητα μπορεί να μην αποτελεί μειονέκτημα γι’ αυτές τις φυλές όπως αποτελεί για τους σκύλους εργασίας, οι οποίοι έχουν εκτραφεί για να είναι πιο εύκολα εκπαιδεύσιμοι, όπως εξήγησε η Balcarcel.

“Μπορούμε να πούμε ότι έχουμε πραγματικά αλλάξει τους εγκεφάλους – όχι μόνο το μέγεθος του σώματος και τις αναλογίες διαφορετικών σκύλων, αλλά φαίνεται ότι έχουμε επίσης μεταβάλει τους εγκεφάλους τους σημαντικά”.

Αυτές είναι οι εξυπνότερες φυλές σκύλων

Οι πιο έξυπνοι σκύλοι τείνουν να έχουν και υψηλά ποσοστά ενέργειας.

Στη συνέχεια, η ερευνητική ομάδα σκοπεύει να συγκρίνει τη μορφή και τη λειτουργία των εγκεφάλων σκύλων διαφορετικών φυλών. Οι διαφοροποιήσεις στο νεοφλοιό (το τμήμα εκείνο του εγκεφάλου που ευθύνεται για λειτουργίες υψηλότερου επιπέδου) μεταξύ των φυλών θα μπορούσαν να μας μάθουν περισσότερα σχετικά με τις αισθήσεις και τις λειτουργίες που είναι σημαντικές σε διαφορετικούς τύπους σκύλων, υπογραμμίζει η Balcarcel.

Η μελέτη της μορφής του εγκεφάλου στους σκύλους θα μπορούσε επίσης να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με την εξέλιξη και την εξημέρωση. Οι εγκέφαλοι των οικόσιτων σκύλων (Canis lupus familiaris) είναι περίπου 20% μικρότεροι από αυτούς των άγριων γκρι λύκων (Canis lupus) ανάλογα με το σώμα τους, αν και σε σύγκριση με τους άγριους γκρι λύκους, οι οικόσιτοι σκύλοι εξειδικεύονται περισσότερο σε σύνθετες κοινωνικές δεξιότητες σχετικά με τη συνεργασία τους με τους ανθρώπους: για παράδειγμα, ακολουθούν το βλέμμα των ανθρώπων και ερμηνεύουν τις ανθρώπινες δηκτικές χειρονομίες.

Τέλος, η Balcarcel θυμίζει στους κηδεμόνες σκύλων ότι τα ευρήματα δεν μεταφράζονται άμεσα ώστε να μπορούν να τους πουν κάτι για την εξυπνάδα του σκύλου τους. “Οι σκύλοι έχουν εκτραφή για διαφορετικές γνωστικές ικανότητες, οπότε ακόμα κι αν ο σκύλος σας είναι στο άκρο του φάσματος με τον μικρότερο εγκέφαλο, είναι ιδιαίτερος και μοναδικός με τον δικό του τρόπο”.