Πρώτη στάση η Γαύδος για τα μεταναστευτικά πουλιά
Στέλλα Πανοπούλου
11/09/2024
Στο νησί της Γαύδου που είναι το νοτιότερο τμήμα της Ευρώπης, δακτυλιώθηκαν φέτος για την εαρινή περίοδο 4.014 μεταναστευτικά πουλιά από 75 διαφορετικά είδη.
Το πρόγραμμα δακτυλίωσης πραγματοποιήθηκε από τις αρχές Μαρτίου και διήρκεσε περίπου 2,5 μήνες, σύμφωνα με πρόσφατη ανακόινωση του ΟΦΥΠΕΚΑ.
Πρόκειται για την έβδομη χρονιά που γίνονται δακτυλιώσεις στο νησί της Γαύδου, σε συνέχεια μίας προσπάθειας που ξεκίνησε από την επικεφαλής δακτυλιώτρια – ορνιθολόγο του ΜΦΙΚ κα Milica Ivovic την περίοδο 2002-2005 και συνεχίστηκε από το 2021 και μετά με χρηματοδότηση από τον πρώην Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς – Δυτικής Κρήτης και πλέον του ΟΦΥΠΕΚΑ.
Όπως γράφει ο ΟΦΥΠΕΚΑ στην ανακοίνωσή του, η Γαύδος προσφέρει μοναδικά δεδομένα για το ταξίδι των μεταναστευτικών πουλιών που έρχονται από την Αφρική, καθώς αποτελεί την πρώτη τους στάση. Οι ειδικοί μπορούν, έτσι, να μελετήσουν τη σωματική τους κατάσταση μετά από τη διάσχιση ανοιχτής θάλασσας, καθώς και τη μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών από την Αφρική στην Ευρωπή. Οι δακτυλιώσεις, που είναι από τις σημαντικότερες επιστημονικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή αυτών των στοιχείων, πραγματοποίηθηκαν φέτος στη Γαύδο από ομάδα 25 επιστημόνων και εθελοντών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ), με τη χρηματοδότηση του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ).
Τι κάνει τη Γαύδο ξεχωριστή;
Η Γαύδος, που βρίσκεται νότια της Κρήτης, ως το νοτιότερο τμήμα της Ευρώπης, αποτελεί την πρώτη στάση των αποδημητικών πουλιών κατά το ταξίδι τους από την Αυρική στην Ευρασία. Πρόκειται για ένα βραχώδες νησί που έχει χαρακτηριστικεί από την BirdLife International ως σημαντική περιοχή για τα πουλιά. Η Γαύδος έχει δάση με πεύκα και κέδρους, καθώς και ποικιλία άλλων φυτών, όπως μακί και φρύγανα. Στη σελίδα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας μπορεί κανείς να δει τα είδη πουλιών που μπορεί κανείς να συναντήσει στη Γαύδο.
Όπως εξηγεί ο ΟΦΥΠΕΚΑ, η Γαύδος συγκεντρώνει πουλιά που κατευθύνονται προς το βορρά κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση, καθώς είναι η πρώτη στεριά που φτάνουν μετά από πτήση τουλάχιστον έξι ωρών πάνω από την ανοιχτή θάλασσα από την Αφρική. Το νησί προσελκύει μεγάλο αριθμό πουλιών με διαφορετικές ανάγκες ενδιαιτημάτων, όπως παρυδάτια, στρουθιόμορφα και αρπακτικά είδη. Εκτός από το ότι λειτουργεί ως στάση ανεφοδιασμού, η Γαύδος λειτουργεί επίσης ως χώρος επείγουσας προσγείωσης σε περίπτωση κακοκαιρίας για τα πουλιά που κατευθύνονται απευθείας προς την Κρήτη.
Ποια είδη δακτυλιώθηκαν;
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΟΦΥΠΕΚΑ, κατά τη φετινή εαρινή μετανάστευση στη Γαύδο δακτυλιώθηκαν 4.014 πουλιά από 75 διαφορετικά είδη, εκ των οποίων 12 είδη δακτυλιώθηκαν για πρώτη φορά στο νησί. Δύο από αυτά τα είδη, ο Ερημοπύρρουλας και ο Δυτικός Βουνοφυλλοσκόπος, θεωρούνται εξαιρετικά σπάνια στην Ελλάδα. Επιπλέον, παγιδεύτηκαν τρία πουλιά με δακτυλίδια από τρεις ξένες χώρες: την Τσεχία, τη Σλοβακία και την Ιταλία.
Τα αποτελέσματα του προγράμματος δακτυλιώσεων θα χρησιμοποιηθούν από τη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σαμαριάς και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Κρήτης για την καλύτερη διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000.
Μελέτη των ζωονόσων
Λαμβάνοντας υπόψη την τοποθεσία τους, είναι επόμενο τα νησιά του Νότιου Αιγαίου, ως πρώτες στάσεις, να αποτελούν και τα πρώτα σημεία εισόδου πολλών ζωονοσογόνων ασθενειών στην Ευρώπη, μέσω των πτηνών και των εκτοπαρασίτων τους, όπως τα τσιμπούρια.
«Οι δακτυλιώσεις είναι σημαντικές και για έναν επιπλέον λόγο, επειδή πλέον λαμβάνεται βιολογικό υλικό και δείγματα παρασίτων, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο, την παρακολούθηση και έγκαιρη προειδοποίηση για τις αναδυόμενες ζωονόσους, ζήτημα το οποίο αυτή τη στιγμή απασχολεί έντονα την επιστημονική κοινότητα και εντάσσεται στην προσέγγιση One Health της ΕΕ», αναφέρει ο Πέτρος Λυμπεράκης, επικεφαλής του Εργαστηρίου Μετανάστευσης του ΜΦΙΚ και επιστημονικός υπεύθυνος του έργου.
