Έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι μεταδίδουν ασθένειες στα ζώα περισσότερο από το αντίθετο
Στέλλα Πανοπούλου
01/04/2024
Πολλοί άνθρωποι δεν υιοθετούν κατοικίδιο, ενώ αγαπούν τα ζώα, γιατί φοβούνται τις αρρώστιες.
Πολύ συχνά ακούμε αυτό το επιχείρημα, τον φόβο ότι το ζώο συντροφιάς μας θα μας μεταδώσει κάποια ασθένεια. Απ’ ότι φαίνεται, όμως, οι άνθρωποι μεταδίδουν περισσότερους ιούς στα οικόσιτα και στα άγρια ζώα απ’ αυτούς που κολλάνε από αυτά, όπως δείχνει μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Ecology & Evolution.
Ερευνητές του University College London (UCL) ανέλυσαν όλες τις γενετικές αλληλουχίες ιών που ήταν διαθέσιμες δημόσια, για να ελέγξουν ποιοι ιοί μεταπηδούν από έναν ξενιστή σε κάποιο άλλο σπονδυλωτό διαφορετικού είδους, μολύνοντάς το. Το να κατανοήσουμε πώς και γιατί οι ιοί εξελίσσονται έτσι ώστε να μεταπηδούν από ξενιστή σε ξενιστή μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πώς εμφανίζονται νέες ασθένειες που οφείλονται σε ιούς, τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα.
Οι περισσότερες μολυσματικές ασθένειες προκαλούνται από ιούς οι οποίοι μεταδίδονται από ζώο σε ζώο. Όταν μεταπηδήσουν στους ανθρώπους – σε αυτή την περίπτωση οι ασθένειες λέγονται ζωονόσοι – μπορεί να προκαλέσουν έξαρση κάποιας αρρώστιας, επιδημία ή ακόμα και πανδημία, όπως στις περιπτώσεις της γρίπης, του ιού της Ebola, και του κορωνοϊού Covid-19.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, και λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρότατες επιπτώσεις που έχουν στη δημόσια υγεία αυτές οι παθήσεις, οι άνθρωποι θεωρούνταν, ως τώρα, τόπος επώασης – και θύματα – των ιών αντί για πηγή τους. Μάλιστα, ενώ η μετάδοση ιών από ζώα σε ανθρώπους έχει μελετηθεί εκτενέστατα, στο αντίθετο δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή.
Στη νέα αυτή έρευνα ο επιστήμονες βρήκαν ότι οι μεταπηδήσεις ιών μεταξύ ξενιστών από ανθρώπους σε ζώα (ασθένειες που ονομάζονται ανθρωπονόσοι) είναι οι διπλάσιες απ’ ότι το ανάποδο. Εκτός αυτού, εντόπισαν ακόμα περισσότερες μεταπηδήσεις από ζώο σε ζώο, οι οποίες δεν συμπεριλάμβαναν ανθρώπους. Συνεπώς, φαίνεται ότι δεν έχουμε δώσει αρκετή σημασία στο γεγονός ότι οι ιοί μεταδίδονται πολύ συχνά από τους ανθρώπους στα οικόσιτα και στα άγρια ζώα.
Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Γενετικής του UCL και συν-συγγραφέας της έρευνας, Francois Balloux, δήλωσε: “Θα έπρεπε να θεωρούμε τους ανθρώπους απλά ως έναν κόμβο σε ένα τεράστιο δίκτυο ξενιστών που ανταλλάσσουν συνεχώς παθογόνους μικροοργανισμούς, αντί για “δέκτες” ζωονόσων. Μελετώντας και παρατηρώντας τη μετάδοση των ιών μεταξύ ζώων και ανθρώπων, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα την εξέλιξη των ιών και, ιδανικά, να είμαστε πιο προετοιμασμένοι για μελλοντικές εξάρσεις και επιδημίες νέων ασθενειών, βοηθώντας ταυτόχρονα τις προσπάθειες για συντήρηση και προστασία” [του ευρύτερου οικοσυστήματος].
Για τη συγκεκριμένη μελέτη, η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε και εφάρμοσε εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για να αναλυθούν τα περίπου 12 εκατομμύρια γονιδιώματα ιών που υπάρχουν στις δημόσιες βάσεις δεδομένων. Στη συνέχεια, επαναδόμησε τις εξελικτικές ιστορίες και τις προηγούμενες μεταπηδήσεις σε ξενιστές των ιών που ανήκαν σε 32 ιικές οικογένειες, με σκοπό να προσδιοριστεί ποια μέρη των ιικών γονιδιωμάτων υπέστησαν μεταλλάξεις κατά τη μεταπήδηση από ξενιστή σε ξενιστή.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι μεταπηδήσεις ιών από ξενιστή σε ξενιστή συνδέονται, κατά μέσο όρο, με αύξηση στις γενετικές αλλαγές, ή στις μεταλλάξεις των ιών. Αυτό αντικατοπτρίζει το πώς πρέπει να προσαρμόζονται οι ιοί ώστε να εκμεταλλεύονται τους νέους ξενιστές τους όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται.
Ακόμα, οι ιοί που έχουν ήδη μολύνει διαφορετικά ζώα δείχνουν πιο αδύναμα σημάδια αυτής της προσαρμοστικής διαδικασίας. Αυτό μας δείχνει ότι, πιθανότατα, οι ιοί με μεγαλύτερο εύρος ξενιστών μπορεί να διαθέτουν χαρακτηριστικά που τους καθιστούν ικανότερους να μολύνουν ένα πιο ποικιλόμορφο εύρος ξενιστών.
Ο βασικός συγγραφέας της έρευνας και διδακτορικός ερευνητής Cedric Tan, από το Ινστιτούτου Γενετικής του UCL και το Ινστιτούτο Francis Crick, είπε: “Όταν τα ζώα κολλούν ιούς από τους ανθρώπους, αυτό δεν μπορεί να βλάψει απλά το ζώο και πιθανόν να αποτελέσει απειλή για την προστασία του είδους, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει νέα προβλήματα για τους ανθρώπους επηρεάζοντας την ασφάλεια σχετικά με τις πηγές τροφής αν αρκετά μεγάλοι αριθμοί ζώων παραγωγής πρέπει να πεθάνουν για να προληφθεί μια επιδημία, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με το στέλεχος H5N1 της γρίπης των πτηνών.
Επιπροσθέτως, αν ένας ιός που φέρουν άνθρωποι μολύνει ένα νέο είδος ζώου, ο ιός μπορεί να εξακολουθήσει να ευδοκιμεί ακόμα και αν εξαλειφθεί στους ανθρώπους, ή μπορεί ακόμα και να εξελίξει νέες μορφές προσαρμογής πριν καταλήξει να μολύνει ξανά τους ανθρώπους. Η κατανόηση του πώς και του γιατί οι ιοί εξελίσσονται έτσι ώστε να μεταπηδούν σε διαφορετικούς ξενιστές που βρίσκονται στο ευρύτερο δέντρο της ζωής μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πώς εμφανίζονται οι νέες ιογενείς ασθένειες στους ανθρώπους και στα ζώα”.
Με πληροφορίες από Independent
