Γιατί οι κόρες των ματιών της γάτας είναι κάθετες
Στέλλα Πανοπούλου
06/03/2024
Τα γατίσια μάτια αποτελούν έναν θεσμό από μόνα τους, και έχουν επηρεάσει έντονα, με τη σαγήνη τους, τις τέχνες (ιδίως αυτή του μακιγιάζ).
Τι να πρωτοπρολάβει να παρατηρήσει κανείς για τα μάτια των γατών; Ότι μοιάζουν σα να έχουν κάνει ημιμόνιμο eyeliner; Τους πολύχρωμους, ιδιαίτερους ιριδισμούς τους; Το γεγονός ότι προσαρμόζονται εύκολα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού και βλέπουν όσα εμείς δεν μπορούμε; Ή το γεγονός ότι, όταν δεν είναι διεσταλμένες, οι κόρες των ματιών τους γίνονται λεπτές κάθετες γραμμές; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί συμβαίνει αυτό; Δεν μπορεί, κάποια εξήγηση θα υπάρχει πίσω από αυτό το αισθητικό τερτίπι της φύσης.
Γιατί έχουν κάθετες κόρες τα μάτια της γάτας;
Οι γάτες είναι σχεδιασμένες ως εξαιρετικά αποτελεσματικές κυνηγοί που δραστηριοποιούνται κυρίως τις ώρες του σούρουπου και του χαράματος – και όχι κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως θεωρούν πολλοί. Στα πλαίσια μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 2015 και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, μελετήθηκαν 214 ζώα, και οι ερευνητές κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα: οι κάθετες κόρες είναι πιο αποτελεσματικές στην κατανόηση του βάθους, ακόμα και σε συνθήκες ιδιαίτερα χαμηλού φωτισμού. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στα ζώα που τις διαθέτουν – και κυρίως στους θηρευτές – να αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους με εξαιρετική ακρίβεια.
Ο εγκέφαλός μας λαμβάνει πληροφορίες και από τα δύο μάτια μας ταυτόχρονα, ούτως ώστε να μας δίνει μία ενιαία, απλουστευμένη εικόνα αυτού που κοιτάμε. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται στερέοψη ή στερεοσκοπική όραση. Αν, όμως, κλείσετε το ένα μάτι σας και κρατήσετε το δάχτυλό σας όρθιο μπροστά στο πρόσωπό σας, και στη συνέχεια αλλάξετε μάτι και αντιστρέψετε ποιο είναι κλειστό και ποιο ανοιχτό, θα παρατηρήσετε ότι το δάχτυλό σας έχει μετατοπιστεί στον χώρο. Αυτή η αίσθηση, ότι η όραση “πηδά”, συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλός σας λαμβάνει δεδομένα μόνο από ένα μάτι κάθε φορά. Οι επιστήμονες βρήκαν ότι οι κάθετες κόρες είναι πολύ πιο αποτελεσματικές στη μέτρηση του βάθους μέσω της στερέοψης απ’ ότι οι κόρες που έχουν άλλα σχήματα.
Οι κάθετες κόρες βρέθηκαν σε νυχτόβια και πολυφασικά (ενεργά κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας) ζώα. Κανένα από τα ζώα αυτά δεν ήταν φυτοφάγο.
Γιατί κάποια ζώα έχουν οριζόντιες κόρες στα μάτια τους;
Οι οριζόντιες κόρες ματιών ήταν πιο συχνές σε ζώα που τείνουν να είναι θηράματα, όπως είναι μεταξύ άλλων οι κατσίκες, τα πρόβατα, τα άλογα, και οι βάτραχοι. Οι οριζόντιες κόρες είναι ο τρόπος της φύσης να εξισορροπήσει τα πράγματα με τις κάθετες. Επιτρέπουν στα ζώα-θηράματα να βλέπουν πιο καθαρά έναν ευρύτερο ορίζοντα, αντίθετα π.χ. από τη γάτα η οποία είναι εξαιρετική στο να εντοπίζει και να εστιάζει σε έναν συγκεκριμένο στόχο που βρίσκεται μπροστά της.
Οικόσιτες γάτες και κυνήγι – ένα μεγάλο παράδοξο
Η μοντέρνα – νωχελική και χωρίς άγχη επιβίωσης – ζωή των οικόσιτων γατών στα σπίτια μας αποτελεί παράδοξο, αν λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι τα αγαπημένα μας αιλουροειδή είναι απόγονοι ατρόμητων, αιμοβόρων κυνηγών. Η γάτα σας δεν έχει ανάγκη να κυνηγήσει για το φαγητό της – στην πραγματικότητα μπορεί να ζει ευτυχισμένη τρώγοντας κάθε μέρα τις ίδιες κροκέτες που βάζετε στο πιατάκι της. Παρόλα αυτά, δεν χάνει το κυνηγετικό της ένστικτο, το οποίο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά της.
Την επόμενη φορά που η γάτα σας θα σας κοιτάξει με τις κάθετες κόρες της από τη θέση της στο ηλιόλουστο περβάζι, θα ξέρετε ότι τα ιδιαίτερα μάτια της τη βοηθούν να είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς και επικίνδυνους για τα διάφορα οικοσυστήματα κυνηγούς.
