Τη θεωρία της εξέλιξης τη διδαχτήκαμε στο σχολείο.

Το 1859, ο Κάρολος Δαρβίνος περιέγραψε τη διαδικασία με την οποία οι οργανισμοί εξελίσσονται από γενιά σε γενιά, κληρονομώντας σωματικά ή συμπεριφορικά χαρακτηριστικά στους απογόνους τους. Όπως εξηγεί το National Geographic, η διαδικασία μέσω της οποίας οι πληθυσμοί των ζωντανών οργανισμών προσαρμόζονται και αλλάζουν, λέγεται φυσική επιλογή.

Η ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει τη ζωή στον πλανήτη μας σημαίνει ότι κάποια άτομα ενός είδους έχουν χαρακτηριστικά που τα βοηθούν περισσότερο να επιβιώσουν στο περιβάλλον τους. Τα άτομα που έχουν προσαρμοστικά χαρακτηριστικά – το γνωστότερο παράδειγμα είναι οι καμηλοπαρδάλεις με ψηλό λαιμό – έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης και αναπαραγωγής, διαβιβάζοντας, έτσι, αυτά τα χαρακτηριστικά στους απογόνους τους. Μέσω αυτής της διαδικασίας, τα πιο ευνοϊκά χαρακτηριστικά που φέρουν κάποια ζώα ή φυτά, διαιωνίζονται.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ μέσα από ποιες διαδικασίες εξελίχθηκαν κάποια από τα γνωστότερα και δημοφιλέστερα χαρακτηριστικά των ζώων;

1. Καβούκι της χελώνας

Τελικά, το 2008, Κινέζοι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα απολίθωμα του είδους Odontochelys semitestacea, που μεταφράζεται σε “χελώνα με δόντια και μισό καβούκι”. Το καβούκι του απολιθωμένου ζώου δεν ήταν ολόκληρο, αλλά αρκούσε για να αποδείξει τη θεωρία των εξελικτικών βιολόγων, ότι δηλαδή το καβούκι της σημερινής χελώνας έχει προέλθει από τη συγχώνευση των πλευρών των προγόνων της.

2. Μακρύς λαιμός της καμηλοπάρδαλης

Ο λαιμός μιας καμηλοπάρδαλης μπορεί να φτάσει σε ύψος ακόμα και τα 3 μέτρα, δίνοντας στο ζώο τη δυνατότητα να φτάσει τα φύλλα που βρίσκονται στα ψηλά σημεία των δέντρων. Παρόλα αυτά, οι εντυπωσιακές καμηλοπαρδάλεις δεν διέθεταν πάντα αυτό το χαρακτηριστικό.

Το είδος Discokeryx xiezhi ήταν ένα ζώο σε μέγεθος προβάτου και αρχαίος πρόγονος της σημερινής καμηλοπάρδαλης. Έζησε περίπου 17 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια του πρώιμου Μειόκαινου (η περίοδος που διήρκεσε από τα 23 εκατομμύρια μέχρι τα 5,3 εκατομμύρια χρόνια πριν). Το είδος αυτό διέθετε κοντόχοντρο λαιμό και πλατύ κρανίο σε δισκοειδές σχήμα. Το 2022, οι επιστήμονες υπέθεσαν ότι τα κρανία του ζώου αυτού εξελίχθηκαν ώστε να αντέχουν βαριά χτυπήματα στο κεφάλι κατά τη διάρκεια μαχών μεταξύ αρσενικών. Ο λαιμός τους επίσης αναπτύχθηκε και ενισχύθηκε με τον ίδιο σκοπό. Αυτή η υπόθεση ονομάζεται “λαιμοί για σεξ”, καθώς θεωρείται ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των αρσενικών για τα μάτια ενός θηλυκού οδήγησε στην ανάπτυξη μακρύτερων λαιμών. Τα αρσενικά που κέρδιζαν πιο συχνά τις μάχες διαβίβαζαν το χαρακτηριστικό του μακρύ λαιμού στους απογόνους τους.

3. Χαυλιόδοντες των ελεφάντων

Οι χαυλιόδοντες που ξεπροβάλλουν από το στόμα ενός ελέφαντα δεν σταματούν να μεγαλώνουν. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τεράστια δόντια που παρέχουν στα αγαπημένα παχύδερμα ένα εξελικτικό πλεονέκτημα στο σκάψιμο, στην άρση αντικειμένων, και στην προστασία του εαυτού τους. Τα πρώτα ζώα που θεωρείται ότι είχαν χαυλιόδοντες ήταν οι Δικυνόδοντες, μια ομάδα κοντόχοντρων φυτοφάγων ζώων που έμοιαζαν με γουρούνια και έζησαν 270 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Τα ζώα αυτά είχαν ιδιαίτερα στόματα με δόντια που προεξείχαν και από τις δύο μεριές. Σε κάποια από αυτά, έλειπαν κάμποσα δόντια. Οι επιστήμονες θεώρησαν ότι πρέπει να ήταν πιο εύκολο να αναπτύσσουν χαυλιόδοντες που μεγαλώνουν συνεχώς αντί να αντικαθιστούν πεσμένα δόντια. Υποστήριξαν, ακόμα, ότι οι χαυλιόδοντες εξελίχθηκαν ανεξάρτητα σε διαφορετικούς πληθυσμούς.

4. Το τεράστιο μέγεθος της μπλε φάλαινας

Οι μπλε φάλαινες (Balaenoptera musculus) είναι τα μεγαλύτερα ζώα που έχουν ζήσει ποτέ. Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι εξελίχθηκαν από έναν πρόγονο σε μέγεθος σκύλου, το Pakicetus. Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2016 στο επιστημονικό περιοδικό Biology Letters, το μέγεθος των φαλαινών αυξήθηκε δραστικά τα τελευταία 5,3 εκατομμύρια χρόνια.

Ένας από τους βασικούς λόγους που οδήγησαν σε αυτή τη ραγδαία μεγέθυνση του είδους, είναι η φιλτραρισμένη σίτιση των φαλαινών, οι οποίες κοσκινίζουν το πλαγκτόν του ωκεανού μέσα από τα δόντια τους. Πρόκειται για μια σχετικά “παθητική” στρατηγική σίτισης που συνδέεται με έναν εξαιρετικά αποδοτικό μεταβολισμό ο οποίος επιτρέπει στις φάλαινες να διατηρούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας ενώ ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η εκρηκτική ανάπτυξη των φαλαινών ξεκίνησε την περίοδο του Πλειστόκαινου (2,6 εκατομμύρια με 11.700 εκατομμύρια χρόνια πριν). Οι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά απορροές από τους πάγους που έπεσαν στο νερό, δημιούργησαν πυκνές περιοχές γεμάτες πλαγκτόν και κριλ (ζώο που μοιάζει με γαρίδα). Η υψηλή παραγωγικότητα του ωκεανού σε συνδυασμό με τη συντηρητική χρήση ενέργειας από τις φάλαινες, οδήγησαν στο γιγάντιο μέγεθος που έχει το θαλάσσιο ζώο σήμερα.

5. Ρίγες της τίγρης

Οι ρίγες που φέρουν οι τίγρεις διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ο ρόλος τους είναι εξαιρετικά σημαντικός για το επιβλητικό αιλουροειδές: το βοηθά να κρύβεται όσο κυνηγά. Οι ρίγες “σπάνε” το σχήμα του σώματος της τίγρης, καμουφλάροντάς το πίσω από το ψηλό γρασίδι.

Το 1952, ο Βρετανός Μαθηματικός Alan Turing υποστήριξε ότι μια χημική αντίδραση μεταξύ δύο ομογενών ουσιών ευθυνόταν για το μοτίβο στο δέρμα της τίγρης, καθώς και για άλλα συνηθισμένα μοτίβα στη φύση. Ονόμασε αυτές τις ουσίες “μορφογενείς”. Η μία θεωρήθηκε ότι δρα σαν “ενεργοποιητής” και η άλλη σαν “αναστολέας”. Ο “ενεργοποιητής” προκαλεί τη δημιουργία της ρίγας, ενώ ο “αναστολέας” δημιουργεί κενό χώρο (πορτοκαλί, στην περίπτωση της τίγρης).

Το 2012, μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Genetics, επιβεβαίωσε και πειραματικά τη θεωρία αυτή, ταυτοποιώντας τις μορφογενείς ουσίες που ευθύνονται για τη δημιουργία συγκεκριμένων μοτίβων στα στόματα των ποντικών.

Με πληροφορίες από Live Science