Το να βοηθήσετε ένα παιδί να πενθήσει για το θάνατο ενός αγαπημένου κατοικίδιου ζώου μπορεί να είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις σας σαν γονέας. Και αυτό γιατί οι γονείς συχνά πενθούν και οι ίδιοι αλλά ταυτόχρονα πρέπει και να παρηγορήσουν τα παιδιά τους χωρίς να τα τρομάξουν.

Σας παραθέτουμε κάποιες συμβολές ειδικών για αυτό το πολύ δύσκολο θέμα που πιθανόν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε μια τέτοια κατάσταση.

Να είστε άμεσοι

«Ο θάνατος ενός κατοικίδιου ζώου είναι η πρώτη επαφή πολλών παιδιών με το θάνατο. Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουν οι γονείς σε μια τέτοια περίπτωση είναι να είναι άμεσοι όταν μιλάνε και εξηγούν στα παιδιά το θάνατο του ζώου. Είναι επίσης σημαντικό να χρησιμοποιούν απλή γλώσσα με τα παιδιά όλων των ηλικιών. Λέξεις όπως “Κοιμήθηκε” ή “Πέθανε” μπορεί να είναι ασαφείς και συγκεχυμένοι για τα παιδιά, καθώς τα οδηγούν σε ερωτήσεις όπως “Πότε θα ξυπνήσει;” ή “Πού πήγε;”» αναφέρει η Lauren Ross, κλινική κοινωνική λειτουργός. Και προσθέτει: «Τα παιδιά θα δυσκολευτούν να καταλάβουν ότι ο θάνατος είναι μόνιμος, οπότε η επιλογή των λέξεων είναι πολύ σημαντική. Οι γονείς θα πρέπει να χρησιμοποιούν συμπονετική και ειλικρινή γλώσσα για να βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει τι σημαίνει να πεθαίνεις, όπως “το σώμα του σταμάτησε να λειτουργεί και πέθανε”».

Χειρισμός των συναισθημάτων

Σύμφωνα με τη Ross o τρόπος με τον οποίο χειρίζονται οι γονείς τα δικά τους συναισθήματα μπορεί να εξαρτάται από τη δυναμική της οικογένειας. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να συγκρατήσουν τα συναισθήματά τους: «Στη δική μου οικογένεια, έπρεπε να υπενθυμίζω στον σύζυγό μου ότι τα παιδιά χρειάζονται αυτόν το χρόνο για να νιώσουν τη θλίψη τους, παρόλο που ο ίδιος ένιωθε ότι ήταν καιρός να το ξεπεράσουν».

Η συζήτηση δεν τελειώνει όταν σταματήσετε να μιλάτε

Η Heidi McBain, σύμβουλος μητέρων στο Τέξας, αναφέρει: «Τα παιδιά θα συνεχίσουν να απευθύνονται στους γονείς με ερωτήσεις πολύ καιρό μετά την αρχική συζήτηση για το θάνατο του ζώου. Είναι ζωτικής σημασίας για τους γονείς να παρακολουθούν τις αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Έχουν προβλήματα στον ύπνο; Μήπως φαίνονται κολλημένα στο θάνατο του αγαπημένου τους κατοικιδίου; Κλαίνε πολύ;»

Η McBain αναφέρει ότι τα παιδιά θα εξακολουθούν να σκέφτονται την αρχική συζήτηση για το θάνατο του ζώου και να επεξεργάζονται το τι συνέβη πολύ καιρό μετά το τέλος αυτής της συζήτησης. Έτσι, μπορεί να έχουν πολλές ερωτήσεις τις επόμενες ημέρες. Ίσως μάλιστα χρειαστεί να επιστρατεύσετε τη βοήθεια ενός ειδικού, καθώς μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά σας με αυτή την απώλεια σε βαθύτερο επίπεδο.

Ακούστε

Μετά το αρχικό σοκ της απώλειας ενός ζώου, τα παιδιά θα περάσουν στο στάδιο της θλίψης. Αφήστε τα να μιλήσουν και απλώς ακούστε τα. Αναγνωρίστε τα συναισθήματα και δώστε τους την άδεια να τα νιώσουν. Πολλές φορές η αντίδραση του πένθους γίνεται πιο περίπλοκη όταν δεν δίνεται στα παιδιά αυτή η απαραίτητη αναγνώριση και η άδεια να βιώσουν το πένθος τους.

Δείξτε στα παιδιά ότι ο θάνατος είναι μέρος της ζωής

Πείτε στα παιδιά ότι ο θάνατος είναι μέρος της ζωής. Μιλήστε για τον κύκλο ζωής του ζώου. Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας – όπως και για κάθε μικρό παιδί – θα τονίζαμε ολόκληρο τον κύκλο ζωής. Τονίζουμε πάντα τον φυσικό τρόπο με τον οποίο τα ζώα γεννιούνται, μεγαλώνουν και ζουν για αρκετά χρόνια, και στη συνέχεια γερνούν και πεθαίνουν.

Ποτέ μην υποτιμάτε τη θλίψη ενός παιδιού

Η Carole Lieberman, ψυχίατρος και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά και οικογένειες, λέει ότι οι γονείς συχνά κάνουν το λάθος να προσπαθούν να σταματήσουν το κλάμα του παιδιού τους ώστε να είναι λιγότερο θλιμμένο.

«Μη σταματάτε το παιδί σας από το κλάμα ή το πένθος με λόγια όπως: “Έλα, θα σου πάρουμε ένα καινούργιο γατάκι” ή “Σταμάτα να κλαις, ήταν μόνο ένα ζώο”. Τα παιδιά πρέπει να μπορούν να εκφράσουν όλη τη θλίψη τους. Αν σταματήσουν πρόωρα – και, ακόμη χειρότερα, αν ντραπούν για τη θλίψη τους – αυτό θα καταπνίξει τα συναισθήματά τους για τα επόμενα χρόνια», θα πει η Lieberman.

Μνημονεύστε το ζώο

Οι οικογένειες αναφέρουν οι ειδικοί θα πρέπει να βρουν τρόπους να θυμούνται το ζώο που πέθανε. Αυτό βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να γιορτάζουν τη ζωή που έζησαν μαζί του αντί να ασχολούνται με το θάνατό του. Φτιάξτε ένα άλμπουμ με φωτογραφίες του, διηγηθείτε ιστορίες από αυτό και θυμηθείτε ευχάριστα πράγματα. Και μη βιαστείτε να το αντικαταστήσετε.

Αν το κάνετε πολύ σύντομα, αυτό θα διακόψει τη διαδικασία του πένθους του παιδιού σας, κάτι που δεν είναι καλό. Το παιδί πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει το θάνατο – όπως όλοι μας. Και για να γίνει αυτό, πρέπει να βιώσει την πραγματικότητα του θανάτου και να καταλάβει ότι δεν υπάρχει επιστροφή από αυτόν. Και επίσης ότι δεν μπορείς να αντικαταστήσεις το χαμένο αγαπημένο σου πρόσωπο, αλλά πρέπει να μάθεις να ζεις χωρίς αυτό. Αυτό μπορεί να φαίνεται σκληρό, αλλά στην πραγματικότητα είναι αρκετά ανακουφιστικό.

Χρησιμοποιήστε διαφορετικές στρατηγικές στην κάθε ηλικία

Αυτό που πρέπει να ξέρετε είναι ότι δεν μιλάμε σε όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία τους. Ένα, για παράδειγμα, 15χρονο παιδί καταλαβαίνει το θάνατο. Και του μιλάς διαφορετικά από ό,τι σε ένα παιδί 3 ή 6 ετών. Ένα παιδί σε πολύ μικρή ηλικία καταλαβαίνει ότι το ζώο δεν είναι πια μαζί του, αλλά δεν μπορεί ακόμη να κατανοήσει τι ακριβώς σημαίνει ο θάνατος. Έτσι μπορείτε να του πείτε ότι το ζωάκι του ήταν άρρωστο και δεν αισθανόταν καλά. Αλλά τώρα αισθάνεται καλύτερα, είναι ευτυχισμένο και διασκεδάζει στον Παράδεισο με τον Θεό. Το κλειδί σε όλες τις περιπτώσεις είναι να είστε ειλικρινείς. Το να είστε επίσης ανοιχτοί με τα παιδιά αφήνοντάς τα να σας δουν λυπημένους και ότι είναι εντάξει να νιώθουν όπως νιώθουν, τα βοηθάει να θρηνήσουν, να νιώσουν άνετα αλλά και να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, κάτι πολύ σημαντικό.

Ο θάνατος ενός κατοικίδιου ζώου είναι ένα σημαντικό μάθημα ζωής

Τα κατοικίδια διδάσκουν στα παιδιά πολλά για τη ζωή και την υπευθυνότητα, και ο θάνατος είναι μέρος αυτής της μάθησης. Είναι πολύ σημαντικό να διώξουμε το ταμπού του θανάτου και να μιλήσουμε γι’ αυτόν με τα παιδιά όσο πιο μικρά γίνεται.

Τέλος, οι γονείς πρέπει να αποφασίσουν σχετικά με το αν θα αφήσουν τα παιδιά τους να παρακολουθήσουν ή όχι τη διαδικασία ευθανασίας. Όσον αφορά όμως τους ενήλικες, οι κτηνίατροι και άλλοι ειδικοί συνιστούν γενικά να είναι παρόντες, καθώς όσοι επιλέγουν να μην είναι παρόντες στη διαδικασία συχνά το μετανιώνουν αργότερα και δυσκολεύονται να βρουν ένα τέλος.

Το ίδιο σκεπτικό μπορεί να εφαρμοστεί και στα παιδιά, εάν ο γονέας θεωρεί ότι είναι αρκετά ώριμα για να χειριστούν την όλη διαδικασία.